13 april 2007 door Joanna Sandberg
Onze neef van 13 komt heel vaak met mijn kinderen spelen, die 4 en 7 jaar oud zijn. De neef heeft zelf geen vriendjes. Het is een vrij dominante jongen.
Ze spelen dan met autootjes op de vloer, of ze spelen dat ze hondjes zijn. (Dit laatste was bij mijn schoonouders, ik was er zelf niet bij. Mijn kinderen vertelden het mij achteraf.)
Voor mijn gevoel is het leeftijdsverschil te groot. Misschien komt het ook wel omdat deze jongen mij niet zo goed ligt.
Hoe moet ik hiermee omgaan? Mijn eigen kinderen hebben allebei 'genoeg vriendjes'. Het gebeurt echter ook wel dat hij mee komt spelen. Ik vind dit niet echt passen voor een jongen van zijn leeftijd. Zijn mijn zorgen terecht of niet?
Op zich is het geen enkel probleem als een jongen van 13 af en toe eens speelt met kleine nichtjes en neefjes. Hij kan het bijvoorbeeld doen als gebaar van goede wil, of om de kleintjes te vermaken. Maar zoals u het beschreef, lijkt mij dat er toch meer aan de hand is, vooral omdat deze jongen het spel met de kleine kinderen zo serieus lijkt te nemen. Ik geef u volkomen gelijk dat dit gedrag niet past bij een jongen van 13.
Er is dus meer aan de hand, maar wát dat precies is, dat is een stuk lastiger. In de vakliteratuur vond ik er weinig over (afgezien van kinderen met een verminderde intelligentie, etc.). Ik zal dus af moeten gaan op mijn eigen kennis en ervaring, om hier iets over te zeggen.
Deze jongen zit in de puberteit, of hij zit daar dicht tegenaan. Je zou dan verwachten dat hij met andere pubers – of pre-pubers – zou omgaan. Sterker nog: dat móet hij doen, omdat kinderen zich mede ontwikkelen door het contact met leeftijdsgenoten (de zogenaamde peers), waar ze gedrag van kunnen afkijken en waar ze zich aan kunnen spiegelen. Zonder peers geen gezonde ontwikkeling, zou je kunnen zeggen.
Het probleem is echter dat deze jongen geen eigen vrienden heeft, zoals u vertelde. Dat is eigenlijk een soort kip-ei-kwestie. Want om zich te kunnen ontwikkelen, moet hij vrienden van zijn eigen leeftijd hebben, maar om vrienden van zijn eigen leeftijd te krijgen moet hij gedrag vertonen dat past bij zijn beginnende puberleeftijd (plus de interesses die daarbij horen, de wijze van contact maken, etc.) en dat blijkt niet het geval te zijn.
Hij heeft dus niet alleen geen vrienden, maar hij zal ze ook niet makkelijk maken, waardoor het risico bestaat dat hij blijft steken op zijn huidige niveau.
U vertelde dat hij nogal dominant is. Waarschijnlijk speelt ook dat een rol bij zijn probleem om contact te maken met leeftijdsgenoten. Het kan in ieder geval een extra belemmering vormen om echte vriendschappen aan te gaan. Met als gevolg dat hij daardoor nog meer naar de kleinere kinderen gedreven wordt.
Zijn contact met kleinere kinderen gaat wél goed, omdat hij door zijn leeftijd overwicht over hen heeft, en zelf kan bepalen hoe en wat er gespeeld wordt. Bovendien zullen zij hem niet zo snel afwijzen. Ten eerste omdat ze het wel mooi en spannend vinden om met zo'n oudere jongen te spelen, en ten tweede omdat ze het sowieso niet zouden durven.
Maar waarom gaat hij dan met autootjes spelen? Dat is iets wat kleine kinderen doen, en wat beslist niet bij het spel van jonge pubers hoort. Voor het hondje-spelen geldt dat zelfs nog sterker. Dat is echt een veel te jong spel voor zijn leeftijd.
Er is dus iets met deze jongen aan de hand, al is op voorhand niet precies duidelijk wat dat is. Dat zou eigenlijk wel uitgezocht moeten worden. In ieder geval lijkt er sprake te zijn van een sociaal-emotioneel probleem, maar daarnaast zou er nog meer kunnen spelen.
Het tweede probleem is het contact met uw kinderen. Dat is niet goed, omdat een groot leeftijdsverschil altijd een groot machtsverschil inhoudt. Het gevaar daarvan is dat het oudere kind de jongere kinderen kan dwingen om dingen te doen die ze niet willen of niet leuk vinden. De jongere kinderen, in dit geval uw eigen kinderen, krijgen dan niet de ruimte om te onderhandelen en voor zichzelf op te komen, zoals ze dat wel kunnen met hun eigen leeftijdsgenoten. Dat gevaar is des te groter vanwege de dominante houding van hun oudere neef.
U vertelde dat deze jongen u niet zo goed ligt. Ik zou zeggen: vertrouw op uw gevoel. Uit het voorgaande kunt u afleiden dat er wel degelijk iets met hem aan de hand is.
Ik raad u dus aan om met zijn ouders te gaan praten. U kunt hen vertellen dat u zich ongerust maakt over hun zoon, en dat u niet wil hebben dat hij zo vaak met uw kinderen speelt. Dat zijn twee verschillende dingen; enerzijds uw zorg over de jongen zelf, en anderzijds het feit dat u het niet goed vindt voor uw eigen kinderen dat zij zo intensief omgaan met iemand die zoveel ouder is dan zij, met alle scheve machtsverhoudingen van dien.
Als het familie van uw man is, kunt u hém het beste laten praten met zijn familie. Zo kunt u voorkomen dat uw eigen persoon of uw eigen positie ter discussie komt te staan, wat alleen maar afleidt van datgene waar het werkelijk om gaat.
Tegen uw eigen kinderen kunt u zeggen dat ze met hun eigen vriendjes moeten spelen, en niet meer met hun oudere neef. Het mag best eens gebeuren tijdens familiebijeenkomsten, of bij opa en oma, maar niet op straat, niet bij jullie thuis, en niet bij hem thuis. U kunt gewoon volstaan met de mededeling u hem te groot vindt voor hen.
Ik hoop dat ik u hiermee een beetje op weg heb kunnen helpen, maar vooral dat ik u ervan heb kunnen overtuigen dat uw eigen gevoel gewoon klopt.
