13 juni 2002 door Ward van Alphen
Door het mokken, de woede-uitbarstingen en het eeuwig doorzeuren van ons zoontje (6) voelen mijn man en ik ons geleefd. Dit speelt al jaren.
Als ik streng ben, zegt hij dat hij niet meer bij ons wil wonen. Als ik zeg dat hij iets moet doen wat hij niet wil, zegt hij dat hij niets hoeft te doen tegen zijn zin. Als ik hem ruimte laat om te kiezen, zodat hij zelf kan beslissen, draait hij dit om en geeft hij mij de keuze ("Je kunt kiezen: ik ga nou of tv kijken of ik krijg een ijsje). En als er iets gebeurt wat hem niet aanstaat (we eten chocolade-pudding in plaats van vanille-pudding) kan hij daar zó over doorzeuren tot hij er straf-dreiging voor krijgt (bijvoorbeeld geen tv als hij niet ophoudt). Die dreiging moet steevast worden gevolgd door de eigenlijke straf, omdat hij niet ophoudt. Vervolgens begint hij om deze straf te huilen of te zeuren. En zo gaat het eindeloos verder.
Hoe kan ik dit doorbreken? Hij is verder een normaal kind (sociaal ten opzichte van zijn vriendjes en zijn broertje) dus ik denk echt dat het aan mijn eigen gedrag ligt.
Ik heb al van alles geprobeerd:
Ik vond zelf dat mijn ouders mijn gevoelens als kind te weinig serieus namen en voelde me daardoor vaak verdrietig, woedend en onbegrepen. Daardoor is mijn gedrag tegenover hem beslist zo instabiel. Hoe kom ik hier ooit uit? Als ik zie hoe leuk het samenleven kan zijn aan de relatie die ik met zijn kleinere broertje van 4 heb, dan heb ik zo'n slecht geweten. Wat doe ik m'n kind aan!
Eigenlijk is er sprake van twee problemen naast elkaar: het probleem met uw zoontje en het probleem met uzelf. Ik begin met de laatste kwestie; daarna volgen er een aantal suggesties voor de omgang met uw kind.
U vraagt zich af of u uw kind iets aandoet. Ik betwijfel of dat werkelijk gebeurt, want u heeft een bijzonder kind, dat sociaal intelligent is, en dat alleen een bijzondere gebruiksaanwijzing nodig heeft. Maar goed, u geeft zelf aan dat u een zwakke plek heeft, en dat u daardoor het gevoel heeft niet stabiel te kunnen optreden.
Als u minder geregeerd wilt worden door uw eigen onzekerheid, dan zou u natuurlijk zelf in psychotherapie kunnen gaan en daarin leren om gevoelens van vroeger beter een plekje te geven en niet zo te laten vermengen met gebeurtenissen in het heden. Dat zou zeker kunnen helpen.
Wat ook helpt, is steun zoeken. Bij uw man bijvoorbeeld, of bij andere ouders. Het lijkt een voor de hand liggend advies, maar in dit geval bestaat "de oplossing" natuurlijk niet, dus dan moet je het hebben van een meer-fronten-aanpak.
Het is natuurlijk niet de bedoeling om uw zoontje terug te pakken, maar om hem ongewenst gedrag af te leren, en gewenst gedrag te bevorderen. Ook hier geldt weer dat je niet voor één bepaalde aanpak moet kiezen, maar meerdere dingen tegelijk moet doen. Dus toch: positief gedrag belonen en negatief gedrag ontkrachten.
Wat het belonen van positief gedrag betreft, moet je eerst bepalen wélk gedrag je belangrijk vindt. Luisteren zonder te mokken bijvoorbeeld? Je kunt dan per dagdeel scoren: bij drie dagdelen goed geluisterd een bonus, en de weekprijs is binnen als je elke dag x punten gescoord hebt. Of is dat te streng? Dat moet u zelf bepalen.
Sommige kinderen zijn overigens zo uitgekookt dat ze het bijltje er al bij neergooien zodra de buit binnen is. Dan moet je dus een systeem ontwerpen waarbij ze fouten mogen maken, maar waarbij ze wel gemotiveerd worden om zich tot het laatst te blijven inspannen.
Dan het ontkrachten van negatief gedrag. Negeren in de zin van niet meer ingaan op gezeur is wel degelijk mogelijk, mits je het kunt volhouden. Hij moet er last van krijgen, niet u; dat is de truc.
Maar de time-out is, denk ik, uiteindelijk de beste oplossing. Als hij zijn kamer stuk maakt, heeft u wellicht de mogelijkheid om die zo kaal mogelijk te maken en het speelgoed ergens anders neer te leggen?
Op onze afdeling werken we met waarschuwingen. Werkt dat niet (na één waarschuwing) dan een half uur naar de kamer (met uitleg vooral achteraf). Dat is meestal afdoende.
Een kind iets onthouden wat hij leuk vindt, kan ook heel goed werken. En dat hij dan zegt dat hij niets meer voor zijn verjaardag wil: slim bedacht, maar daar laat u zich toch niet door uit het veld slaan? Uw adem is uiteindelijk toch langer. Zo'n maatregel zou je bijvoorbeeld kunnen inzetten als het naar de kamer sturen niets oplevert. En je zou het kunnen koppelen aan een "ouderlijk beraad". Dan laat je ook nog eens zien dat je als ouders op een lijn staat.
Tot slot nog een suggestie die op u allebei betrekking heeft. Hij wil niet meer thuiswonen, zegt-ie. Misschien moet u zélf eens een weekje weg, iets ontspannends doen. U kunt dan terloops een logeerplekje voor uw kind zoeken, eens kijken hoe het gaat als hij daarheen gaat, en zien of dat wat lucht geeft (zodat die adem echt langer wordt). U moet hem dan zeggen dat het niets met hem te maken heeft, maar dat u ook af en toe een moment voor uzelf nodig heeft (en dat ook waarmaken!). Dat is een verkapte manier van grenzen stellen.
Een combinatie van al deze maatregelen, dat is wat ik u zou willen aanraden. En dat een poosje volhouden. U moet er samen met uw man eerst even voor gaan zitten om een plan van aanpak te maken dat consequent in elkaar steekt. Succes ermee!
