1 januari 2000 door Joanna Sandberg
Ik wil u graag een probleem voorleggen dat wij hebben met onze zoon van 9 jaar. Het is een slim joch, niks mis mee, maar wel met een lastig trekje: hij weigert dat wat van hem is te delen met anderen. Alleen als hij het zelf nuttig of nodig vindt, dan is het geen probleem.
Aanvankelijk ging het alleen om dingen als snoep: een snoepzak die hij gekregen heeft, daarvan wenst hij NIET te delen. Zelfs niet tijdens de vakantie, gezellig in de auto. Ik vind dat een onsympatiek trekje en heb er uitvoerig met hem over gesproken maar hij is niet te vermurwen.
Nu doet zich echter een ander probleem voor: de jongeman is gek op 'computeren'. Hij koopt regelmatig spelletjes, die hij dan vaak met vriendjes speelt etc. Maar zijn zus mag er NIET mee spelen. Zij speelt maar af en toe, besteedt haar geld liever aan make-up etc. en heeft zelf dus geen spelletjes om in te brengen. Ook haar cd's of andere spullen wil hij niet lenen, er is dus geen 'wisselgeld'. Hij wil zelfs dat ze hem betaalt om gebruik te mogen maken van zijn spelletjes. Ik wil echter niet dat we binnen het gezin geld gaan uitwisselen. Gewoon delen wat we hebben, dat doen wij toch ook met hem? Of zie ik dat toch wat te eenvoudig? Mijn man en ik komen hier niet uit! Graag advies!
Het gedrag dat uw zoon vertoont zie je meestal bij peutertjes van een jaar of twee. "Van mij, van mij" is dan het adagium van de kleine, en een ander kind krijgt niks, of mag niet aan zijn speelgoed komen. Pas na het derde jaar begint het leren delen een aanvang te nemen, en echt eerlijk leren delen kunnen kinderen pas vanaf het zevende jaar. Het kind leert in interactie met zijn ouders en andere kinderen de bereidheid om te helpen, om samen te werken en om te delen.
Uw zoon van negen jaar wil niet delen, en vooral niet met zijn zus. Hij wil dit alleen doen als het hem uitkomt, of als hij er wat (geld) voor terugkrijgt. Ik ben ook wel benieuwd hoe zijn contact met vriendjes is. Is er sprake van over en weer doen wat de ander wil, of moet de ander zich schikken naar zijn wensen? Deelt hij met vriendjes ook alleen als hij er beter van wordt?
Uw zoon is vooral uit op eigen belang, en ik kan me voorstellen dat u dat onsympathiek vindt, en dat u zich zorgen over hem maakt. U schrijft dat u al uitvoerig hierover met hem hebt gepraat maar dat hij zijn gedrag niet verandert. Uiteindelijk is het natuurlijk ook in zijn belang om te leren delen, want als hij dit niet leert heeft dat ook voor hem (m.n. in de toekomst) vervelende consequenties in het contact met anderen.
Het zou kunnen dat u uw zoon wat te weinig, of te weinig duidelijk, hebt gecorrigeerd in zijn egoïstische gedrag. Soms moet je als ouder ophouden met uitleggen (wanneer dus gebleken is dat het kind zich er niks van aantrekt), maar duidelijk regels en eisen gaan stellen. Het zal niet eenvoudig zijn, maar u moet uw zoon duidelijk maken dat delen hoort bij het ouder worden en dat u hem daarbij gaat helpen omdat hij het nog niet kan.
Door een beloningssysteem in te stellen kunt u door middel van registratie hem leren om zich aan de afspraken te houden. U houdt dan schriftelijk bij hoe vaak hij wel deelt met zijn zus, en spreekt met hem af dat hij bij een x aantal plussen een beloning krijgt. Hij is hier waarschijnlijk wel gevoelig voor omdat hij zelf al uitgaat van het ' voor wat hoort wat' idee. Daarom is het wel belangrijk dat u hem niet-materiële beloningen in het vooruitzicht stelt. Dus juist geen cadeautjes, of geld om hem gevoeliger te maken voor leuke sociale dingen, zoals complimenten krijgen, een spelletje samen doen, met zijn vader een potje voetballen, een uitstapje wat hij leuk vindt. U heeft vast wel ideeën over wat hij leuk vindt om samen te doen.
In de opvoeding beloon je natuurlijk liever dan straffen, maar soms is straffen toch nodig. Wanneer uw zoon zich niet aan de afspraken houdt, en grote kans dat hij dat in het begin moeilijk vindt en u uitdaagt of u het wel volhoudt, dan zou u bijvoorbeeld een of meerdere computerspelletjes kunnen afpakken. Hij kan deze dan weer terugverdienen als hij wel een x aantal keren met zijn zus deelt.
Ook voor u zal het niet eenvoudig zijn om consequent dit beloningssysteem te gebruiken, toch is het belangrijk om het echt consequent te doen. Als u dat namelijk niet doet, dan versterkt u het negatieve gedrag. Uw zoon moet merken dat u het een serieus probleem vindt, en dat u het ook voor hem doet. Probeer wel uit een machtsstrijd te blijven, en laat u zo weinig mogelijk verleiden tot veel gepraat of heftige emoties.
Ik kan u aanraden om dit plan samen met uw partner uit te voeren, en wens u veel succes en doorzettingsvermogen.
