Sprongetjes van de baby: wanneer komen ze en hoe zien ze eruit?

De Oei ik groei sprongen

Misschien is het ‘Oei ik groei boek’ al onder je neus geschoven of heb je de app al gedownload. Dat doen je collega-ouders met een reden. Je vindt hier namelijk interessante informatie over de mentale ontwikkeling van je baby. Deze ontwikkeling vraagt veel van je kindje, waardoor hij ineens een paar dagen (en soms zelfs een paar weken) duidelijk uit zijn hum is. Het enige dat je baby op dat moment wil, is vastgehouden worden en heel dichtbij je zijn. De dagen kunnen dan best lang duren. Het goede nieuws: het is tijdelijk. Het slechte nieuws: in de eerste 20 maanden maken baby's ongeveer 10 keer een mentale sprong. En zo'n sprong kan soms weken duren. Maar zoals met alles: geen enkele baby is hetzelfde. Zo kan de baby van een vriendin veel last hebben van de ene sprong en jouw baby helemaal niet. 

Wat zijn sprongetjes bij baby's? 

Maar hoe zit dat dan met die sprongetjes? Nederlandse wetenschappelijke onderzoekers Frans Plooij en zijn echtgenote Hetty ontdekten dat de mentale ontwikkeling van baby’s in sprongen verloopt. Tijdens een project observeerden zij diverse baby’s nauwlettend. Ook lieten ze de moeders een dagboek bijhouden. Dankzij dit onderzoeksproject, leerden ze de sprongen van de baby kennen. Zo kwamen ze erachter wat baby's na elke mentale sprong leren en kunnen. En het zal je verbazen: je gaat echt merken dat je baby na zo’n periode van huilerig en humeurig zijn, meer dingen kan dan voor zijn hangere periode.

Sprongetjes van de baby herkennen

Als je 1 of 2 keer een sprong hebt meegemaakt, kun je de sprongetjes van de baby daarna feilloos herkennen. Het zijn die dagen dat je denkt: ‘Wat is er toch met mijn baby aan de hand?’ In de meeste gevallen is het antwoord ‘een sprong’. Andere veel voorkomende oorzaken zijn krampjes of regeldagen. De belangrijkste kenmerken van de sprongetjes van je baby:

• De 3 H’s: onthoud altijd de 3 H’s: Hangerig - Huilerig - Humeurig. De simpelste samenvatting van het gedrag dat baby's laten zien als ze in een sprongetje zitten.  
• Vaker willen drinken: vooral als je borstvoeding geeft, wil je baby het liefst heel de dag lekker tegen je aan, aan de borst sabbelen. Soms zelfs zonder echt te drinken, het gaat hem vooral om de geborgenheid.
• Veel, vaker en harder huilen.
• Eist al je aandacht op: je hebt je handenvol aan je baby.  De momenten dat hij vredig in de box ligt zijn schaars.

De sprongetjes van de baby: kijk naar uitgerekende datum

De sprongetjes bij baby’s vinden plaats rond dezelfde tijd, of beter gezegd: rond dezelfde leeftijd in weken. Bijvoorbeeld: rond de vijfde week maken de meeste baby’s hun eerste sprong mee, daarna rond de 8 weken. Om te bepalen wanneer de sprongetjes van jouw baby zijn, wordt uitgegaan van de uitgerekende datum. Dus niet van de datum waarop je kleintje is geboren. Waarom is dat? Omdat baby’s allemaal ongeveer even oud zijn op de uitgerekende datum. Sommige baby’s zijn te vroeg geboren, anderen besluiten om juist wat langer te blijven zitten. De baby’s zijn dan dus niet even oud qua ontwikkeling, want ook al wordt jouw baby met 42 weken geboren, de ontwikkeling is gewoon doorgegaan in jouw baarmoeder, dus die weken tellen gewoon mee. Als je kijkt naar de uitgerekende datum, is elke baby 40 weken oud. Vanaf dat moment gaan we tellen om te bepalen wanneer je een sprongetje kunt verwachten. 

Groei en ontwikkeling

De ontwikkeling van een prematuur geboren baby

Sprongen 1 t/m 10 van de baby

Eigenlijk maken kinderen hun hele leven nog ‘sprongen’ mee, maar die zijn niet allemaal onderzocht. Alleen de eerste 10 sprongen zijn in kaart gebracht. Deze vinden plaats in de eerste 20 maanden. Hieronder vind je een overzicht van alle sprongetjes van je baby. Elke sprong vindt plaats rond een bepaalde leeftijd en heeft een andere naam, gebaseerd op wat je baby leert en kan na de sprong. Onthoud dat je baby niet meteen na een sprong al deze vaardigheden laat zien. Dit gaat heel geleidelijk. Het kan even duren voordat je deze nieuwe vaardigheden gaat zien.

Sprong 1: Sensaties

Wanneer: als je baby tussen 4,5 en 5,5 weken oud is. 

Wat: de eerste sprong is een heftige sprong voor je kleintje. Je zal merken dat het lijkt alsof je baby opeens ´wakker wordt´ op deze wereld. Ook zal je voor het eerst traantjes ontdekken. Hiervoor huilde je baby zonder tranen.

Vaardigheden van je baby na deze sprong:

• Reageren op aanrakingen.
• De eerste sociale glimlach (die dus geen reflex is).
• Langer en vaker naar iets kijken.
• Duidelijk op geuren reageren.
• Langer wakker en ‘bezig’ zijn.

Sprong 2: Patronen

Wanneer: als je baby tussen de 7,5 en 9,5 weken oud is

Wat: je baby gaat interesse krijgen in patronen. Patronen zijn bijvoorbeeld stippen, strepen, maar ook gehoor, geur en smaak. Ook jouw gezicht heeft patronen en na deze sprong zal je merken dat je kind jouw gezicht steeds aandachtiger bestudeerd.

Vaardigheden van je baby na deze sprong :

• Je baby kan het hoofdje beter rechtop houden.
• Je baby reageert op geluid. Dat merk je, doordat hij zijn hoofdje naar het geluid draait.
• Zit graag vooroverhellend op schoot.
• Je baby gaat tegen speeltjes slaan en eraan voelen. Nu is het dus leuk om je kleintje op een geschikte speelmat te leggen die de zintuigen van je baby stimuleert of onder een leuke speelboog of babygym.
• Onderdelen van het kleine lijfje worden steeds interessanter voor je newborn. Is dat mijn handje, mijn voetje?
• Hoor je daar vreemde geluidjes? Grote kans dat je baby dit produceert. Ze klinken als korte stootgeluidjes. 
• Kijken naar patronen, zoals een kaars die flikkert of schilderijen.

Sprong 3: Vloeiende overgangen

Wanneer: als je baby tussen de 11,5 en 12,5 weken oud is. 

Wat: eerst bewoog je baby een beetje houterig, maar na deze sprong gaan de bewegingen wat soepeler. Je baby geniet trouwens van alle vloeiende bewegingen. Niet alleen van zijn eigen lichaam, maar ook daarbuiten. Ga maar eens vliegtuigje met je kleintje spelen, vindt hij vast geweldig! De vloeiende overgangen ga je ook merken in de geluidjes die je kleintje maakt. In plaats van korte stootgeluidjes, hoor je nu meer vloeiende geluidjes.

Vaardigheden van je baby na deze sprong:

• Kan het hoofdje vloeiend bewegen, bijvoorbeeld om iets te volgen met de oogjes.
• Je kleintje begint steeds meer te bewegen, zoals draaien en spartelen. Zorg er in deze fase voor dat je goede luiers in huis hebt om doorlekken te voorkomen tijdens al deze bewegingen. (tip: hier vind je de goedkoopste pampers met een geweldige aanbieding).
• Sommige kleintjes kunnen (met een beetje hulp) van de buik naar de rug draaien.
• Heb je al een rammelaar in huis? Geef die maar eens aan je baby! Een rammelaar van natuurlijke materialen is voor kleintjes fijn.
• De rustige tijden zijn voorbij, want je baby gaat nu het kraaien en gillen ontdekken. 
• Je baby gaat belletjes blazen met speeksel.
• Je krijgt meer interactie met je kleintje en kunt nu ook duidelijk aan het gedrag zien wanneer je baby iets leuk of interessant vindt.
• Lichtjes die van zacht naar fel gaan of geluidjes die van zacht naar hard gaan (vloeiende overgangen) vindt je kleintje nu ook superinteressant.

Sprong 4: Gebeurtenissen

Wanneer: als je baby tussen de 14,5 en 19,5 weken oud is. 

Wat: Eigenlijk kun je de eerste drie sprongen zien als de basis. De vierde sprong is een nieuw hoofdstuk dat de vaardigheden uit sprongetje 1 tot en met 3 verbindt. Eerst zag je baby alles los van elkaar doen. Nu kan hij series van vloeiende overgangen, patronen of sensaties zien, horen, ruiken, proeven en voelen.

Vaardigheden na deze sprong van de baby:

• Je baby wordt steeds actiever en kan nu ineens alles bewegen. Zowel de armpjes als de beentjes gaan op en neer.
• Hij kan nu wat aanpakken zonder mis te grijpen.
• Het kan zomaar zijn dat je kleintje in één keer mama’s of papa’s hand in de mond stopt.
• Kiekeboe spelen wordt steeds leuker. Je kindje kan nu zelf een doekje van zijn gezichtje trekken.
• Het lawaai dat je baby kan produceren wordt steeds meer, naast kraaien en gillen wordt er ook op de tafel geslagen met speeltjes.
• Heb je een activity center, dan zal je zien dat je baby er heel leuk mee kan spelen!
• Waar is papa? Waar is mama? Voorheen deed het je kleintje niks, maar nu gaat hij echt naar je op zoek.
• Je baby wordt steeds duidelijker in wat hij wilt, is hij onrustig, dan zal hij gaan mopperen. Heeft hij genoeg gedronken, dan wordt de borst of fles resoluut weggeduwd.
• Wat nu echt heel leuk is, is je baby voor de spiegel zetten. Wie is dat nou?! Ook spiegelboekjes doen het nu érg goed.
• Nu je de naam van je baby roept, zal je voor het eerst merken dat de kleine erop reageert. Weer een mijlpaal!

Sprong 5: Relaties

Wanneer: als je baby tussen 22,5 en 26,5 weken oud is

Wat: hoe staat het één ten opzichte van het andere? Wat is het verband, wat zijn de verhoudingen? Al deze elementen gaat je kindje steeds beter begrijpen. Zo zal je zien dat je kindje vaak van het ene object naar het andere kijkt. Hé, die staan een stukje van elkaar, er is dus afstand! Dingen kunnen ook achter elkaar en op elkaar. Dat is leuk. Nog iets leuks: dingen laten vallen! Supermooi om te zien hoe iets van hoog naar laag valt. Alleen zijn papa en/of mama daar misschien wat minder blij mee. De sleutelwoorden van deze sprong: in, op, achter, voor en hoe ver.

Vaardigheden na deze sprong van de baby:

• Ritsen, labels, stickertjes, kettingen, veters: allemaal super interessante dingen die uitvoerig bekeken en aangeraakt moeten worden. Je baby gaat zelfs de uitdaging aan om veters proberen los te krijgen. 
• Je baby gaat dingen optillen om even te inspecteren of er niet wat onder zit.
• Het kan zomaar zijn dat jij niet je baby eten geeft, maar je baby ook jou een hapje geeft!
• Blazen en klanken met de tong imiteren.
• Je kleintje kan nu ook beter verbanden leggen tussen woorden en daden.
• Het kan zomaar zijn dat de kleine in deze periode gaat proberen te staan door zichzelf op te trekken!

Sprong 6: Categorieën

Wanneer: als je baby tussen de 33,5 en 37,5 weken oud is. 

Wat: Je baby gaat leren hoe alles in categorieën is ingedeeld. Dat bijvoorbeeld een koe en een kat tot de categorie ‘dieren’ horen. En dat een stoel en een tafel meubels zijn. Ook gaat je kindje begrijpen welke woorden bij een bepaald ding of een actie horen. Bijvoorbeeld wat er bedoeld wordt met ‘gooien’ of wat een ‘bal’ is. Een kubustoren is geweldig op deze leeftijd. Stapel er een paar op elkaar en omgooien! Of leg wat onder de verschillende kubussen en laat je baby kijken wat je eronder hebt verstopt.

Vaardigheden na deze sprong van de baby:

• Je gaat merken dat je baby bepaalde woorden al goed kent.
• Je baby neemt steeds meer zelf het initiatief om een spelletje te starten. Bijvoorbeeld zelf al beginnen met kiekeboe of in de handjes klappen, omdat hij een liedje wilt horen.
• Soms kan het eten iets meer een uitdaging worden, nu je baby steeds duidelijker kan aangeven dat hij iets vies vindt. Bijvoorbeeld door het weg te schuiven of te snuiven.
• Wat super leuk is, is dat je kleintje nu steeds vaker mensen probeert te imiteren. Zo zal je geluidjes terug horen die je zelf (onbewust) vaak maakt.
• Zorg maar dat je huis babyproof is, want het kan zomaar zijn dat je kleintje heel voorzichtig aan probeert te gaan kruipen of naar achteren gaat schuiven.

Sprong 7: Opeenvolgingen

Wanneer: als je baby tussen 41,5 en 46,5 weken oud is.

Wat: een opeenvolging is bijvoorbeeld dat als je ‘hap’ zegt, je eten krijgt. Het gaat dus om het patroon van actie en reactie. Misschien kan je baby het woordje nog niet zeggen, maar het bijvoorbeeld wel uitbeelden of een geluidje maken. Hierdoor weet jij wat je kleintje wilt. Met het nemen van deze sprong gaat je kind echt een hele stap vooruit. Dat zal je merken aan de vaardigheden die je kind na verloop van tijd laat zien. Onthoud wel: nooit alles tegelijk en soms kan er wat tijd overheen gaan.

Vaardigheden na deze sprong van de baby:

• Sommige baby’s kunnen rond deze tijd al soort van antwoorden geven op bepaalde vragen. Als je bijvoorbeeld vraagt ‘hoe groot ben jij’ dan kan je kind de handjes omhoog doen. Als je vraagt waar papa of jullie kat is, dan kan het zijn dat er een vingertje de goede richting op gaat.
• De fijne motoriek wordt steeds beter. Je kind kan simpele puzzels van maximaal 3 stukjes aan elkaar leggen of ringen om een ringpiramide doen. Het kan ook zijn dat hij probeert een sok aan te doen, maar dat lukt nog niet.
• Je baby wijst waar hij naartoe wilt.
• Liedjes zingen met gebaren vinden baby’s geweldig en nu kunnen ze soms 2 of meer gebaren al mee doen! Dat wordt veel ‘klap eens in de handjes’ en ‘in de maneschijn’ zingen!

Sprong 8: Programma’s

Wanneer: als je dreumes tussen de 50,5 en 54,5 weken oud is

Wat: Ondertussen wordt je kind steeds ouder en heb je de allereerste verjaardag al gevierd! Wat een mijlpaal. Nu is je kind geen baby meer, maar een dreumes. Na sprong 8 snapt je kleine wat programma’s zijn. Dit zijn een reeks aan handelingen die horen bij een bepaalde actie. Denk bijvoorbeeld aan aankleden of afwassen. Deze woordjes bestaan uit diverse acties zoals eerst een romper aan, dan een shirt, een broek, sokken en schoenen. Afwassen bestaat uit een sopje maken, servies in het sopje doen, deze met de borstel schoonmaken en op een rekje zetten. Andere programma’s zijn bijvoorbeeld: handen wassen, schoenen aantrekken, haren kammen, deur opendoen etc.

Vaardigheden na deze sprong van de baby:

• Je baby gaat steeds beter aangeven wat hij wilt. Bijvoorbeeld zijn jas pakken om aan te geven dat hij naar buiten wilt. Of de kleertjes aangeven omdat hij zich wilt aankleden.
• De vaardigheden gaan steeds verder, zo worden de spulletjes terug in de kast gelegd door je kleintje, kan hij stiften met papier pakken om te tekenen (haal wel even stiften die niet giftig en uitwasbaar zijn) , de pop in bad doen en met de speelgoedauto een heel parcours afleggen.
• Je kind zal ook heel goed bekijken hoe jij bepaalde programma’s uitvoert, zoals aankleden, opmaken of koken.

Sprong 9: Principes

Wanneer: als je dreumes tussen 59,5 en 61,5 weken oud is. 

Wat: Nu de kleine dreumes de wereld van ‘principes’ gaat verkennen is het heel belangrijk dat je grenzen gaat stellen. Ja, het opvoeden gaat nu echt beginnen en hierbij is het stellen van regels heel, maar dan ook heel belangrijk. 

Vaardigheden na deze sprong van de baby:

• Je dreumes gaat nu meer spelen met emoties, bijvoorbeeld heel lief zijn of juist heel zielig. Om de emoties goed te kunnen tonen kun je jouw kleintje betrappen op het oefenen van de emoties en gezichtsuitdrukkingen. 
• Zelluf doen! Jaja, het gaat nu echt beginnen: je kind wil steeds meer zelf doen. 
• Er wordt druk geoefend met de dagelijkse bezigheden nadoen zoals aankleden, winkelen of koken in het eigen keukentje.
• Drammen, jengelen, grenzen opzoeken, je gaat het steeds zwaarder krijgen. Blijf duidelijk de regels aangeven, dan wordt het vanzelf makkelijker.  
• Je dreumes gaat met je onderhandelen.
• Je kleintje snapt wat van hem is en wat van anderen is.
• Het kan voorkomen dat je kind soms aparte angsten ontwikkelt. Ook al komen ze op jou vreemd over, neem ze altijd serieus!

Sprong 10: Systemen

Wanneer: als je dreumes tussen de 70,5 en 76,5 weken oud is. 

Wat: Je dreumes leert en begrijpt een heel belangrijk woordje: ‘ik’. En ‘ik’ heeft een eigen wil, kan dingen zelf doen en kan andere mensen uitdagen iets voor hem te doen. Ook heeft hij door dat hij zelf beslist of hij iets doet of niet (wat voor ouders natuurlijk wat minder fijn is). Daar komt gelukkig bij dat je kind een geweten gaat ontwikkelen, al zou hem dat er niet altijd van weerhouden de eerste leugentjes (om bestwil) te formuleren.

Vaardigheden na deze sprong van de baby:

• Beseffen dat hij een eigen wil heeft, zelf iets kan doen en macht heeft.
• Ook een vaardigheid: je uitdagen door jouw grenzen te overschrijden.
• Gelukkig zal je kind je ook troosten en misschien zelfs een kusje geven.
• Je dreumes snapt dat papa en mama aparte personen zijn.
• De motoriek wordt steeds verfijnder.
• Je kind probeert te tekenen en kan benoemen wat het is.
• Er worden steeds meer woordjes gezegd.
• Je kind begrijpt meer, zoals alles wat er om hem heen gebeurd, wat er wordt gezegd en wat er wordt gedaan.

Dit is de laatste van alle sprongetjes van de baby, maar dat betekent niet dat de ontwikkeling nu stopt. Het hele leven door maken we mentale ontwikkelingen door, dat houdt nooit op. Dus ook op oudere leeftijd zal je kleintje een sprong meemaken en misschien dus ook periodes hebben dat ze wat minder goed in hun vel zitten.