3 maart 1999 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Een primeur op Ouders Online. Een omkering van het normale geval: niet een ouder die iets aan een deskundige vraagt, maar een deskundige die om raad vraagt aan ouders. Op het Forum meldt zich een wijkverpleegkundige. Hij had een jongetje van vier op het consultatiebureau dat zich heel graag hult in de lange rokken van zijn moeder. "Wat moet je daarmee aan? Heeft iemand tips?"
"De vader van het kind vindt het erg vervelend en wil het verbieden. Het is zijn enig kind en ziet in hem al een travestiet. De moeder heeft geen idee wat ze ermee aan moet." De vraag is natuurlijk of je hier wel iets mee aan moet, met zoiets simpels als een vierjarige die zijn fantasie uitleeft in verkleedpartijtjes. Het advies dat de wijkverpleegkundige heeft gegeven aan deze ouders is schokkender dan het gedrag van het kind. Hij heeft de ouders geadviseerd om het dragen van vrouwenkleren een beetje te verbieden, maar niet helemaal, zodat het alleen nog binnenshuis mag en niet meer elke dag.
Pardon? Is het niet de taak van het consultatiebureau om ouders hier duidelijk te maken dat ze niet moeten overdrijven? Het wordt nu begrijpelijk waarom deze deskundige zich richt tot de ouders op het Forum. Terecht twijfelt hij aan zijn eigen advies, dat misschien wel te veel rekening houdt met een probleem van de ouders en te weinig met het belang van het kind. Een wijkverpleegkundige in Leiderdorp zou het anders aangepakt hebben: "Ik zou de ouders juist duidelijk gemaakt hebben dat dit gedrag volstrekt onschuldig is. Als je kind al afwijkend is, is het zeker nog te vroeg hier iets mee te doen. Je moet er dus niks mee. Maar eerlijk gezegd zou ik ouders ook niet kunnen vertellen wat hoort bij een normale ontwikkeling na het vierde levensjaar. Daar houden we ons ook niet zo mee bezig, want dan zien we de kinderen niet meer."
Om je te mogen hullen in de kleren van een ander, heb je een excuus nodig: het is feest of je bent niet in orde. Of je bent kind natuurlijk.
"Voor vierjarigen is verkleden een van de leukste bezigheden", zegt kinderseksuologe Sanderijn van der Doef. "Zowel voor meisjes als jongetjes. Ze spelen met make-up en met meisjesspeelgoed. Sommige ouders schrikken ervan, maar het is heel normaal. Op deze leeftijd is een kind nog druk op zoek naar het gedrag dat bij zijn of haar sexe hoort. Die zoektocht duurt nog wel een paar jaar." Niks bijzonders dus. Vierjarigen kunnen heel creatief zijn: met schminken en verkleden leven ze hun fantasieën uit. Thuis en op school. Samen of alleen. Ouders tippen: "Leg een verkleeddoos aan met een breed aanbod. Naast die jurk ook een indianenpak, een oude herenpyjama, hoeden en petten." Niemand kijkt ervan op: "Oorbellen en kettingen, maar een half uur later is hij weer Zorro of cowboy."
Pas als jongetjes een jaar of zes zijn, komt er een verandering. Dan worden ze gevoelig voor de sociale norm van hun leeftijdgenootjes. Van der Doef: "Als ze uitgelachen worden, zullen ze snel hun interesse in Barbies verliezen. Tegen de tijd dat ze acht zijn is het meestal over. Als ze dan toch nog iets willen, gaan ze zich afzonderen. Maar als ouder merk je die interesse voor meisjesdingen dan nog wel, hoor. Want thuis voelen ze zich meestal wel veilig." Tenzij er natuurlijk thuis ook heel moeilijk over gedaan wordt. Dan kan het kind geen kant meer op.
Tien procent van de kinderen raakt bij hun zoektocht een tijdje echt in de war over zijn of haar rol. In die periode vertonen ze gedrag dat bij de andere sexe hoort. In de meeste gevallen gaat dat gewoon voorbij. Okee, er is de laatste tijd wat aandacht geweest voor die gevallen waarin het niet overgaat. Dan hebben we het over een gender-identiteitsstoornis. In dat geval is het zeker in het belang van het kind om deskundige hulp te vragen. Maar dat percentage is maar heel klein. We gaan nu toch geen spoken zien? "Het heeft geen enkele zin om je zorgen te maken voordat ze acht zijn", vindt Van der Doef. En wat dan nog, vraagt een ouder zich af: "Het enige wat die ouders moeten doen, is ontzettend veel van hun ventje houden. Wie of wat later hij blijkt te zijn."
De deskundige die ouders om raad vraagt, krijgt wat hij zoekt: ouders op het Forum geven de wijkverpleegkundige tips. Ze maken hem duidelijk dat dat hij het niet goed gedaan heeft: het is onjuist om grenzen te stellen aan de creatieve uitingen van een vierjarige. Iemand suggereert zelfs dat een verbod het jongetje zou kunnen schaden, maar daar is Van der Doef niet zo bang voor, "hoewel het wel verwarrend voor hem zal zijn om te zien dat zijn ouders er moeite mee hebben, terwijl hij zelf nog absoluut niet begrijpt waarom."
