Check onze 10 slimme tips om geld te besparen op je volgende gezinsvakantie

13 juli 2021

Kindervragen beantwoord: wat is er na de dood? Waar gaan we dan naartoe?

Hoewel veel volwassenen de dood een lastig onderwerp vinden om over te praten, hebben kinderen hier geen last van. Ze zijn nog open in hun vragen en zien niet in waarom het lastig kan zijn over de dood te praten. Ze kunnen het wel verdrietig of angstig vinden. Daarom is het belangrijk eerlijk te antwoorden op vragen. Om je te helpen met kindervragen over de dood hebben wij, samen met onze partner Monuta, antwoorden op de meest gestelde vragen én handige tips voor ouders op een rijtje gezet.

Wat snappen kinderen van de dood?

Tot een jaar of 3 snappen kinderen niet echt wat dood inhoudt. Het verschil tussen leven en dood komt pas tussen de 3 en 6 jaar oud. Maar dat de dood iets voor altijd is… dat is lastig te begrijpen. Dat besef komt pas echt rond een jaar of 6, als kinderen tijdbesef krijgen. En dan worden veel kinderen bang, want iedereen kan blijkbaar doodgaan. Meer weten over hoe je kunt praten over leven en dood met je kinderen? In dit artikel tips om het gesprek aan te gaan, maar ook boeken die je samen kunt lezen.

Hoe leg je doodgaan uit aan kinderen?

Dat ligt een beetje aan hoe oud je kind is, maar met de volgende 5 tips ben je zeker voorbereid op lastige vragen:

  • Wees duidelijk. Is er iemand ziek of dood? Zeg dat dan. We gebruiken voor dingen die we moeilijk vinden vaak veel woorden. En dat komt bij kinderen niet goed binnen. Draai er niet onnodig omheen. Zeg dus niet ‘Als je dood bent, dan slaap je’. Dat kan heel beangstigend zijn voor kinderen, waardoor ze zelf niet meer durven te gaan slapen.
  • Laat je leiden door je kind. Soms is het na 1 vraag klaar, soms blijven de vragen komen. Vragen over de dood kunnen ineens opkomen en ook zo weer klaar zijn. Volg je kind hierin. Merk je dat het jou overvalt? Dan kun je ook aangeven er later op terug te komen omdat je er even over moet nadenken.
  • Belicht ook de mooie kanten: de dood is zo abstract dat het ook heel eng kan zijn voor kinderen. Juist omdat we er zo weinig over weten. Vertel dat iemand die dood gaat, wel altijd in je hart blijft zitten. Je kunt aan iemand blijven denken en alle herinneringen blijven gewoon. Ook als iemand er niet meer is.

Kindervraag: wat gebeurt er als je dood gaat?

Belangrijk: wees eerlijk. Maak het niet mooier of minder pijnlijk dan het is. ’Opa is dood omdat zijn lichaam het niet meer doet’. Zoek een mix van de harde werkelijkheid (iemand is er niet meer omdat het lichaam het niet meer doet) en de mooie kanten (de herinneringen blijven altijd bestaan, omdat jij er nog wel bent). Vertel ook dat de meeste mensen pas doodgaan als ze oud zijn of heel erg ziek zijn. Dit helpt als kinderen zich druk maken over hun eigen dood of over die van jou.

Kindervraag: wat is er na de dood? Waar gaan we dan naartoe?

Een lastige vraag, omdat niemand die precies na kan vertellen. Het blijft dus een beetje een raadsel. Vertel dat ook gerust, dat je niet weet wat er na de dood is. Je hoeft niet altijd overal een antwoord op te weten. Toch kan dit een ingang zijn voor een mooi gesprek. Laat de fantasie van je kind hier een rol in spelen en stel zelf een vraag. Wat denk jij dat er na de dood is? Kinderen kunnen prachtige dingen bedenken over het hiernamaals en dat kan fijn zijn. Juist door vragen aan je kind te stellen, help je hem om er zelf over na te denken. Als je kind wat ouder is, kun je vertellen over wat verschillende mensen en culturen denken over wat er na de dood is. Zo denken sommige mensen dat er een hemel is waar alles fijn is, of dat je opnieuw wordt geboren (reïncarnatie). En er zijn mensen die denken dat er niets is na de dood. Dat dood gewoon dood is. Maar over de dood fantaseren kan het minder spannend maken. Misschien is het mooie aan de dood dat niemand het echt weet. Dat we het zelf mogen bedenken. Een prachtig kinderboek waar hier nog dieper op wordt ingegaan is Misschien is doodgaan wel hetzelfde als een vlinder worden, waarin een opa in gesprek is met zijn kleinzoon Christiaan over de dood. Ontroerend met prachtige antwoorden van opa op de vragen die Christiaan stelt.

Kindervraag: wat is dood zijn eigenlijk?

Omdat de dood zo abstract is, kan het lastig zijn voor kinderen om te begrijpen wat het precies betekent. Komt diegene écht niet meer terug? Kan diegene nooit meer langskomen? Dit kun je erover vertellen: als je dood bent, dan ben je er niet meer. Je lijf doet het niet meer. Als je bent overleden, kun je bijvoorbeeld niet meer nadenken ergens over. Diegene kan niet meer praten of bewegen. Maar iemand is niet helemaal weg. Iedereen die oma/opa of je huisdier heeft gekend, weet nog alle mooie dingen en momenten. Bijvoorbeeld hoe je altijd samen speelde, welke muziek ze draaide en hoe jullie altijd samen logeerden. Als iemand dood gaat, dan kun je zelf nog wel aan deze persoon denken. En dat lijkt heel echt. Zo kun je altijd weer iemand in je eigen hoofd terughalen. Dit kun je ook oefenen. Doe je ogen maar eens dicht en denk aan mama of papa. Zie je het voor je? En denk nu eens aan dat we samen op het strand zijn, we rennen achter de bal aan en spetteren elkaar nat in het water. In je hoofd kun je alles bedenken en is alles echt. Zo kun je ook altijd nog avonturen beleven met mensen die er niet meer zijn.

Kindervraag: wat gebeurt er met je lichaam als je dood gaat?

Deze is vaak heel praktisch. Want naast dat je lijf het niet meer doet, gebeurt er natuurlijk ook van alles daarna. Je kunt deze vraag heel kort beantwoorden: dan doet het lichaam het niet meer en word je begraven of gecremeerd. Je kunt het ook wat uitbreiden als je kind hier interesse in toont: het lijf wordt koud, krijgt een andere kleur, wordt stijf, etc. Lees samen een boek over hoe ons lichaam werkt. Hoe komt het dat ons lichaam warm is en we soms blozen? Hoe werkt ons hart? Door je kind meer te vertellen over hoe ons lijf eigenlijk werkt, kun je ook beter uitleggen wat er gebeurt als het op is. Doe dit pas als je kind oud genoeg is om dit te kunnen begrijpen, vanaf een jaar of 7.

En wat als…

Niet iets waar je graag over nadenkt, maar wel goed is om te doen. Want wat als jij dood gaat? En je er niet meer kunt zijn voor je kinderen? Hoe moet het dan met de uitvaart? En als jij en je partner er niet meer zijn? Wie is dan de voogd van je kinderen? Gelukkig weten de meeste mensen niet wanneer ze doodgaan, daarom denken we er ook weinig over na. Maar als je er wel van tevoren over nadenkt, dan kun je daarin je partner en je kinderen ontzorgen. Denk bijvoorbeeld aan een testament, het voogdijschap en een uitvaartverzekering. Door nu al na te denken over wat er kan en moet gebeuren als jij er straks niet meer bent, kunt je alsnog een beetje voor je kinderen zorgen. Regel het hier direct.

Dit artikel is samen met onze kennispartner Monuta geschreven.