Ik ben op bezoek bij een vriendin en met een mok thee erbij zijn we onze plannen voor de aankomende vakantie aan het bespreken. De telefoon gaat en het is duidelijk dat de vakantieplannen even moeten wachten…
Mijn vriendin krijgt de moeder van een klasgenootje van haar dochter aan de lijn. En hoewel ik aan de andere kant van de tafel zit, kan ik duidelijk merken dat die moeder niet blij is. “Wat moet ik hier nu weer mee” zegt mijn vriendin als ze heeft opgehangen. Het blijkt dat onder andere haar dochter een aantal vervelende opmerkingen in de groepsapp heeft geplaatst, waardoor het klasgenootje nu in tranen thuis zit.
Online pesten, het is voor kinderen hetzelfde als ‘gewoon’ pesten en het gaat over het algemeen om uitschelden, buitensluiten of roddelen. Vaak gebeurt het onbedoeld en hebben kinderen niet door dat hun ‘grapje’ heel anders overkomt. Helaas kan online pesten ook veel ergere vormen aannemen, waarbij er bijvoorbeeld bewerkte foto’s of filmpjes van iemand worden verspreid of op naam van het slachtoffer nepaccounts worden aangemaakt.
Ieder kind reageert anders als het gepest wordt, maar meestal heeft het een grote impact op de slachtoffertjes en blijven ze er vaak lang last van houden. Die grote impact komt ook omdat een kind er haast niet van weg kan vluchten. De online wereld is overal. Werd je vroeger op school gepest, dan kon je thuis of ergens anders buiten school nog een veilige plek hebben waar de pestkoppen niet kwamen. Nare berichten op je telefoon of opmerkingen op social media kom je tegenwoordig ook tegen als je op je eigen “veilige” kamer zit, op de verjaardag van je oma bent of waar dan ook. Omdat er online geen direct, fysiek contact is tussen de pester en het slachtoffer is de drempel om maar alles te delen, hoe gemeen en hard soms ook, veel lager en vaak ook anoniem.
Omdat het niet openlijk gebeurt, is het voor ouders of anderen rondom het gepeste kind ook lang niet altijd zichtbaar dat er iets aan de hand is. Vaak schaamt een kind zich ook voor wat er gebeurt en wordt het pesten geheim gehouden. Signalen die er op kunnen wijzen dat er iets aan de hand is, zijn bijvoorbeeld heel stil of teruggetrokken zijn, klagen over fysieke klachten als hoofdpijn of buikpijn zonder dat er een lichamelijke oorzaak lijkt te zijn, niet meer naar bepaalde plaatsen willen gaan of heel humeurig zijn als het kind achter de computer of op zijn of haar mobieltje heeft gezeten.
Als je denkt dat er iets aan de hand is, geef je kind dan de ruimte en gelegenheid om op een rustige plek met je te praten. Je kunt ook zelf het onderwerp aankaarten door te vragen of online pesten wel eens in de klas voorkomt, of dat je kind het zelf wel eens ziet gebeuren op social media, in chatgroepen of waar dan ook. Als je dit soort vragen af en toe stelt, dan zal de drempel om hierover te beginnen ook lager zijn als er wel een keer iets aan de hand is.
Als je kind de moed heeft gevonden om jou te vertellen dat het (online) gepest wordt, probeer dan rustig te blijven. Als ouder doet het je natuurlijk verdriet dat te horen, maar als jij heel heftig of boos reageert, dan kan dat je kind emotioneel raken. Ook kan je kind het gevoel krijgen dat jouw reactie door hem of haar wordt veroorzaakt en zal het daardoor minder snel de dingen die er gebeuren met je delen om jou te beschermen. Belangrijk is om je kind te vertellen dat het zich niet schuldig hoeft te voelen over wat er online allemaal geplaatst wordt, want het is niet zijn of haar fout dat anderen dit doen. Pak ook het mobieltje niet af en ga je kind ook niet verbieden om op internet of social media te gaan. Hierdoor zal je kind zich dubbel slachtoffer voelen.
Wat wel helpt, is met je kind bespreken hoe hier nu verder mee om te gaan. Jonge kinderen trekken zich snel alles persoonlijk aan. Al kan het ongemakkelijk voelen, kijk samen wat er nu echt geschreven en gezegd wordt. Misschien blijft het meer bij wat oppervlakkige, algemene opmerkingen die niet persé erop gericht zijn je kind hard aan te vallen. Dan kan het helpen om in te zetten op het versterken van de weerbaarheid van je kind en de onzekerheid tegen te gaan.
Helaas kunnen het natuurlijk ook heel kwetsende berichten zijn. In beide gevallen is het belangrijk om je kind mee te geven dat rustig blijven nu het beste is wat het kan doen, ook al doet het pesten veel pijn. Hoe emotioneler jouw kind reageert of hoe meer het de strijd aangaat door zelf terug te gaan pesten, hoe meer reactie je van de andere kant terug kunt verwachten. Pest dus niet terug. Wel kan je kind aangeven dat het pesten kwetsend is en vragen om ermee te stoppen. Gaat het pesten door, kijk dan of je de pester kunt blokkeren en verbreek waar mogelijk de contacten of negeer de ander.
Gebeurt het pesten vanuit bijvoorbeeld de schoolsituatie en blijft het doorgaan, dan kun je ook de hulp van school inroepen. Vaak kunnen docenten of mentoren vanuit hun rol ook een bijdrage leveren aan het laten stoppen. Hoewel verleidelijk, gooi niet gelijk alle nare berichten en dergelijke weg, maar sla ze op of maak er een screenshot van. Mocht het pesten echt niet stoppen dan kan je met deze informatie de ernst van de situatie aantonen. Dit kan helpen bij het inschakelen van verdere professionele hulp.
Net als mijn vriendin zou je er natuurlijk ook achter kunnen komen dat jouw kind juist de pester is. Ook dan geldt, blijf rustig en ga vooral het gesprek aan. Vertel wat het gedrag van jouw kind allemaal kan veroorzaken en vraag je kind hoe het zich zou voelen als het hem of haar overkwam. Door met onze kinderen over dit soort onderwerpen in gesprek te gaan, leren we hen hoe zij het ook online leuk en gezellig kunnen houden. Zo is het bij de dochter van mijn vriendin ook uitgepraat en heeft ze het nu weer heel gezellig met haar klasgenootje.
