1 januari 2000 door Ward van Alphen
Mijn zoon van bijna 6 is ontzettend actief en impulsief. Hij is wat je noemt "moeilijk", een kind met een gebruiksaanwijziging. Kan ook behoorlijk agressief zijn. Dit is eigenlijk al vanaf dat hij een maand of 11 was. Hij heeft ontzettend veel energie en heeft heel weinig slaap nodig en iedere dag is het dus ook een ramp om hem naar bed te krijgen. Als baby al sliep hij heel weinig, maar was ook absoluut niet moe als hij wakker was. Ik ben hier al een paar keer voor naar de huisarts en anderen geweest, en dan valt telkens de term ADHD. Maar ze zeggen dan meteen dat hij dat niet kan hebben omdat hij zich juist wel goed kan concentreren. Toen hij 2 jaar was maakte hij puzzels van 100 stukjes. Hij deed er wel even over maar het lukte hem wel. Nu heb ik enkele gesprekken bij het opvoedbureau gehad en weer de term ADHD. Ze willen hem niet testen omdat het niet helemaal past bij hem. Ik vraag me nu af of er verschillende vormen van ADHD zijn. Ik wil verder, en wil het nu gewoon zeker weten. Het opvoedbureau suggereerde ook dat hij misschien wel heel intelligent is. Herkennen jullie dit, misschien in combinatie met ADHD? Ik ben zo langzaamaan ten einde raad (ik heb nog twee kinderen van 4 en 2 en die nemen zijn gedrag over). Alvast bedankt!
Uw zoon van 6 is hyperactief en impulsief. U heeft heel wat met hem te stellen, bijvoorbeeld om hem naar bed te krijgen. U vraagt naar verschillende vormen van ADHD. Er bestaat inderdaad een vorm van ADHD met niet op de voorgrond tredende aandachttekortstoornissen. Dan is er met name sprake van hyperactiviteit en impulsiviteit. Deze vorm van ADHD komt echter het minst vaak voor. Wat je ook nog wel eens ziet, is dat kinderen met aandachtsproblemen in bepaalde situaties goed geconcentreerd kunnen zijn. Dit hangt soms samen met motivatie. Het kan afhangen van de omgeving: als deze rustig en overzichtelijk is, presteert een kind met ADHD beter. Ook zie je soms dat zo'n kind het -- vreemd genoeg -- beter doet als er meer tempo verlangd wordt: de kans op afleidbaarheid is dan kleiner.
Bij veel kinderen met ADHD is er ook sprake van gedragsproblematiek. Dit is wel goed te begrijpen, want drukke impulsieve kinderen zijn gewoon moeilijk te hanteren, stuiten vaak -- in hun onstuimigheid -- op de grenzen van hun omgeving, en weten dan zelf ook niet goed met deze grenzen om te gaan. Zo kunnen zich in de loop van de tijd gedragsproblemen ontwikkelen. Het is ook mogelijk dat bij een kind al vanaf het begin een overlap van grensoverschrijdend gedrag en hyperactiviteit/impulsiviteit zichtbaar is. Soms is de overbeweeglijkheid dan het enige waaraan je zou kunnen zien dat er ook ADHD in het spel is.
U zegt het al zelf: uw zoon is een kind met een gebruiksaanwijzing. Als u er niet goed uitkomt, en er ontstaan toenemend problemen thuis, op school of met vriendjes, dan is het verstandig om deze gebruiksaanwijzing eens onder de loep te nemen. Dat is wat je een gedragsmatige aanpak zou kunnen noemen. Als een kind ouder wordt kan het ook zelf gaan leren zijn/haar gedrag beter onder controle te krijgen. Ouders zijn onmisbaar bij het veranderen van moeilijk gedrag. Soms zit je als ouder met je kind in een vicieuze cirkel (die doorbroken moet worden). En je hebt natuurlijk als ouder een belangrijke taak in het scheppen van zo gunstig mogelijke omstandigheden voor je kind. Hiervoor maakt het eigenlijk niet zoveel uit of uw zoon wel of geen ADHD heeft: je kan met een gedragsmatige aanpak beginnen.
Maar als er sprake van ADHD zou kunnen zijn, kan medicatie wel iets aan de behandeling toevoegen. Het gedrag kan je er niet direct mee beïnvloeden, maar wel de hyperactiviteit en -- tot op zekere hoogte -- de impulsiviteit. Hierdoor kan een gedragsmatige aanpak soms beter aanslaan. Het is altijd mogelijk om een proefbehandeling te doen met medicatie: als het werkt, dan werkt het (en heb je wellicht toch een ADHD-eigenschap te pakken).
U begrijpt: ik kan en wil -- op een afstand en zonder complete informatie -- geen uitspraak doen over of uw zoon al dan niet ADHD heeft. Over een verband tussen hyperintelligentie en ADHD is overigens niets bekend. Het is heel goed voorstelbaar dat slimme kinderen die ook nog eens druk zijn, moeilijk gedrag gaan vertonen, en niet makkelijk te hanteren zijn. Overigens wil ik u nog wijzen op een Nederlandstalige website over ADHD van de Vereniging Balans (voor ouders van kinderen met ADHD en andere neuropsychiatrische aandoeningen).
