7 maart 2003 door Ward van Alphen
Twee jaar geleden verloren wij onze zoon van 8 dagen aan een zeer ernstige hartafwijking (HLHS). Onze oudste – een meisje van toen 6 – is hier heel nauw bij betrokken geweest en heeft alles dan ook heel bewust meegemaakt. Ze ging mee naar het ziekenhuis en de begrafenis, en ze was betrokken bij onze rouw.
Vanaf het begin is mij duidelijk gebleken dat zij zich niet kan uiten. Ze huilt om een heel simpel iets en later kom je erachter dat het toch een groot verdriet is. Ze geeft van alles de schuld, zoals: "Het licht is zo scherp in mijn oogjes".
Hoe kan ik haar helpen, zonder haar te dwingen, want dit moet vanuit haarzelf komen vind ik. Ik voel me wel machteloos op deze manier.
Voor een meisje van 6 is het verlies van een broertje een bijna onvoorstelbaar iets. Doodgaan op zich is al iets onvoorstelbaars; ze had dat waarschijnlijk nog nooit meegemaakt. Kleine kinderen hebben vaak nog helemaal geen idee van wat de dood precies is. Laat staan wat de dood van een eigen broertje betekent.
Wat het overlijden van uw zoontje betreft, is het de vraag wáár uw dochtertje nu precies verdriet van heeft gehad. Van het overlijden van haar broertje zelf, of van alles eromheen? Had ze bijvoorbeeld al zoveel besef dat er een nieuw broertje kwam? Heeft ze zich als het ware al aan hem gehecht, en heeft ze er verdriet van gehad dat hij dood ging?
In elk geval heeft ze zeker uw verdriet meegemaakt, en zal ze mee-verdrietig zijn geweest.
U vertelt dat u bent gaan merken dat ze zich slecht kon uiten. Wat u daarna vertelt, begrijp ik niet helemaal. ("Ze huilt om een heel simpel iets en later kom je erachter dat het toch een groot verdriet is.") Bedoelt u daarmee dat u wéét dat ze verdrietig is, maar dat ze ontkent dat dit zo is? Of merkt u dat uw dochter kwetsbaar is en snel huilt?
Ergens krijg ik de indruk dat u ook vermoedt dat het huidige gedrag van uw dochter te maken zou kunnen hebben met het overlijden van haar broertje. Dat kan natuurlijk best zo zijn: kinderen kunnen allerlei ideeën hebben rondom mensen die doodgaan, of ze hebben bijvoorbeeld in een periode de indruk gehad dat ze maar beter niet verdrietig kunnen zijn, want hun ouders zijn al zo verdrietig en zouden haar verdriet er niet nog eens bij kunnen hebben.
Zo'n houding kan best doorwerken naar hoe een kind later met ander verdriet om gaat. Maar dat hóeft niet per se zo te zijn.
Het kan ook zijn dat ze altijd al een kind was dat zich moeilijk kon uiten, en dat het overlijden van haar broertje daar niets aan veranderd heeft. U zegt al: het moet uit haarzelf komen.
Als uw dochtertje nog met verdriet uit het verleden zit, dan zal ze dat zelf moeten zeggen.
Een gevaar is dat volwassenen denken dat er iets zit, dat er in werkelijkheid helemaal niet is. Het is belangrijk om te kijken naar hoe je kind functioneert op de verschillende gebieden in het leven. Hoe gaat het op school? Hoe gaat ze om met andere kinderen? Hoe gaat het thuis?
Zo kun je zien hoe je kind zich ontwikkelt. En als dat goed gaat, hoef je je daar minder zorgen over te maken. Dat betekent echter niet dat er niets aan de hand is.
Wat zou u zelf kunnen doen? Hieronder geef ik u een paar suggesties.
Al met al is het wel moeilijk om u zo, vanaf een afstand, een advies te geven. Ik hoop dat u wat heeft aan het bovenstaande.
