18 november 2005 door Aleid Grijpma

Hoe kun je een licht autistisch kind helpen met spelen? (4 jr)

Onze zoon is 4 jaar. Na vele onderzoeken was de uitslag: vermoedelijk licht autistisch.

Als ouders kregen we het advies: veel met hem spelen om zijn fantasie te stimuleren. Dit is echter zo moeilijk omdat onze jongen de hele dag achter de computer wil zitten om naar muziek te luisteren. Als hij het zat wordt, kijkt hij een video of een dvd. Met speelgoed speelt hij nauwelijks. Sommige dingen (maar dat zijn er heel weinig) vindt hij wel leuk, maar dat is dan altijd van korte duur.

Als ik met hem speel, vindt hij het heel leuk maar hij toont dan zelf geen initiatief (alsof hij lui is). Met zijn zus van 7 heeft hij een goed contact: ze stoeien, dansen, enz.

Toch maak ik me zorgen: de hele dag wil hij achter die computer. Als ik het verbied, krijg ik een boze en verdrietige kleuter. Hoe moet ik dit aanpakken? Hoe kan ik mijn kind het beste helpen?

Opvoeding en gedrag

De gevreesde peuterpuberteit: tips hoe andere ouders hiermee omgaan

Antwoord

Het lastige van deze vraag is dat er een heleboel belangrijke informatie ontbreekt. Ik zal daarom beginnen met datgene wat ik in zo'n geval nog meer zou willen weten. Daarna zal ik alsnog een antwoord op de vraag proberen te geven.

Hoe functioneert hij eigenlijk?

U vertelde dat uw zoon mogelijk licht autistisch is, maar verder gaf u niet aan hoe hij functioneert. Bijvoorbeeld: hoe zijn taal is, en hoe zijn motoriek is. Ook vertelde u niet hoe hij op school functioneert en óf hij eigenlijk wel op school zit. Misschien wordt hij op een andere manier begeleid.

Wel is duidelijk dat hij kennelijk een voorkeur voor de computer heeft, alleen weer niet wát hij daar precies interessant aan vindt. U vertelde dat hij naar muziek luistert, maar doet hij bijvoorbeeld ook spelletjes op de PC, of iets anders?

Ook belangrijk is de vraag of hij bij het luisteren naar muziek alsmaar naar dezelfde dingen wil luisteren, of dat hij ook nieuwsgierig is naar muziek die hij nog niet kent.

Alsmaar hetzelfde

U gaf aan dat hij boos en verdrietig is als u hem verbiedt om achter de computer te zitten. Dat zou kunnen. Maar het zou ook kunnen zijn dat hij een beetje angstig ervan wordt als hij niet meer achter de computer mag zitten. De computer is immers heel vertrouwd voor hem. Achter de computer voelt hij zich veilig.

Je ziet dat vaak bij kinderen met autistische problematiek. Die doen het liefst steeds hetzelfde, omdat afwijkingen van datgene wat vertrouwd en bekend is, hen angstig maakt.

Dit soort kinderen kan bijvoorbeeld alsmaar met een autootje heen en weer rijden, of voortdurend aan een wieltje draaien. Dat ziet er dan niet echt uit als spelen, en zo'n kind kan het echt heel vervelend vinden als het daarvan afgehaald wordt.

Rekening houden met zijn niveau

U vertelde dat uw zoon niet echt meedoet – of in ieder geval geen initiatief neemt – als u iets met hem probeert te doen. Op u komt dat over als lui, maar het zou ook kunnen betekenen dat hij gewoon niet weet wat er van hem verwacht wordt. Misschien kunt u het dan nog iets beter uitleggen of het voordoen.

Ook kan het zijn dat de dingen die u met hem wilt doen, gewoon nog te moeilijk voor hem zijn, waardoor hij niet goed begrijpt wat hij moet doen. U vertelde namelijk dat hij wel leuk meedoet met zijn oudere zusje, als zij met hem stoeit of danst. Misschien dat u de dingen die u met hem wilt doen, wat meer zou moeten aanpassen op zijn niveau.

Wat vindt hij leuk?

Ik ga ervan uit dat uw zoon op school (of waar hij ook naartoe gaat) allerlei andere dingen doet behalve de computer. U zou dus eens kunnen vragen wat hij dáár leuk vindt.

Overigens is het voor ieder jong kind moeilijk om te bedenken wat het eigenlijk moet doen. En autistisch of niet: jonge kinderen houden allemaal het meest van de dingen die al bekend voor ze zijn.

Het valt me op dat ouders zo vaak van jonge kinderen verwachten dat die zich uren achtereen in hun eentje zouden kunnen vermaken, wat toch echt te veel van ze gevraagd is. Praktisch alle basisschoolkinderen die ik ken (en ik zie er voor mijn werk héél veel) hebben daar moeite mee.

Wat kunt u doen?

U vroeg wat u nou eigenlijk kunt dóen, als de opdracht luidde om veel met uw zoon te spelen. Ervan uitgaande dat de meeste basisschoolkinderen zichzelf niet makkelijk kunnen vermaken, zou u dat als volgt kunnen aanpakken.

1. Bedenk een aantal activiteiten waaruit uw kind kan kiezen. Of, als dat niet lukt: een aantal activiteiten waar u zélf – voor uw kind – uit kan kiezen.
2. Ga ervan uit dat kleine kinderen zich vaak niet langer dan een kwartier ergens mee bezig kunnen houden. Zeker voor de weekenden betekent dat dat je veel opties moet hebben. Denk bijvoorbeeld aan:
   
   - tekenen;
   
   - bouwen;
   
   - plakken;
   
   - schilderen;
   
   - muziek maken of beluisteren;
   
   - naar buiten gaan;
   
   - dansen;
   
   - beeldscherm-activiteiten, zoals PC, TV, video of DVD.
3. Het is heel normaal dat je een kind van 4 jaar bij dit soort bezigheden moet begeleiden. Eerder zei ik al dat dat bijvoorbeeld kan betekenen dat je dingen uitlegt of voordoet. Ook kun je samen TV-kijken en praten over datgene wat je ziet. Het kan echter ook betekenen dat je zelf een rol op je neemt, in een spel dat meerdere deelnemers vereist. Bijvoorbeeld de rol van klant, als je kind winkeltje gaat spelen. Of de rol van toeschouwer, als je kind een poppenkast-spel gaat doen. Meespelen in een gezelschapsspelletje, zoals Memory, kan natuurlijk ook.
4. Als je kind het aankan om zelf zijn bezigheden te kiezen, dan is dat natuurlijk prima. Het mag echter niet betekenen dat het kind dan alleen maar dát gaat doen. Kiest hij bijvoorbeeld voor de computer, dan mag dat bijvoorbeeld alleen gedurende de ochtend. 's Middags moet hij dan weer iets anders kiezen.
5. Als je kind het niet aankan om zelf zijn bezigheden te kiezen, dan kun je als ouder een schema voor de hele dag maken. Tip: zet het schema op papier, en maak het visueel aantrekkelijk, zodat het kind het ook zélf kan lezen. Gebruik daarvoor pictogrammetjes die u van het internet kunt plukken. (Met Google kun je ook zoeken naar afbeeldingen.)
6. Het is helemaal geen schande om af en toe een half uurtje TV te kijken of te computeren. Als je er maar voor zorgt dat er voldoende andere opties zijn.
7. Zoals eerder gezegd: vraag eventueel aan school hoe hun programma eruit ziet. Misschien dat u daar nog dingen van kunt overnemen.
   

   Autistische kinderen

   Autistische kinderen hebben een handicap, maar het zijn wel gewoon kinderen. Vandaar dat de bovenstaande standaardtips ook toepasbaar zijn bij kinderen met een stoornis in het autistisch spectrum.

   Daarnaast zijn er natuurlijk nog wel specifieke tips en trucs voor autistische kinderen. U vindt ze op de site van de Nederlandse Vereniging van Autisme (NVA): www.autisme-nva.nl. Daar leest u hoe u de ontwikkeling van uw kind verder kunt stimuleren. Ook worden er boeken genoemd die u hierover kunt lezen.

   Tot slot

   Houd er rekening mee dat ieder kind anders is, en dat ieder kind op zijn eigen niveau benaderd moet worden. Schat uw eigen kind vooral niet te hoog in, omdat dat kan leiden tot angst of passief gedrag.

   Ik hoop u hiermee alvast wat op weg gebracht te hebben. Succes ermee!