1 januari 2000 door Ward van Alphen
Mijn vraag sluit aan bij de vraag van deze week over verlatingsangst. Toch denk ik dat het niet helemaal hetzelfde is. Mijn dochtertje van 3,5 jaar heeft altijd een lichte voorkeur voor mij (moeder) gehad. Papa kwam altijd met een lichte achterstand op de tweede plaats.
De laatste tijd echter wil ze alleen maar bij mij zijn. Mee naar de WC, mee onder de douche, ik moet bij haar 'slapen' tot zij in slaap valt, alleen ik mag haar schoenen aandoen etc. etc. Ze wijst Papa resoluut af.
Het lijkt erop of ze bovendien ook ineens weer een grote verlatingsangst heeft ontwikkeld want ook op de crèche mag ik niet weg gaan en als ik overdag en/of 's avonds weg ga van huis grenst haar reactie aan het hysterische.
Wij vinden dit om verschillende redenen vervelend; zij voelt zich rot, mijn man voelt zich afgewezen en ik vind het benauwend. Overigens heeft zij een broertje van 14 maanden. Eigenlijk heeft ze al die tijd behoorlijk last van jalouzie gehad, ook nu dringt ze zich ertussen als ze maar enigszins het vermoeden heeft dat ik me met hem bezig ga houden.
De vraag is hoe we dit moeten aan pakken? Pogingen van mijn man om dingen alleen met haar te ondernemen lopen op niets uit omdat zij botweg weigert met hem mee te gaan. Overigens besteedt mijn man wel veel tijd aan de kinderen (werkt bv. 4 dagen per week). Haar broertje is vanaf december behoorlijk ziek geweest misschien dat het daar mee te maken heeft.
Ik ben bang mijn zoontje tekort te doen maar ook om haar te laten wennen aan de situatie dat ik altijd met haar ben. Bovendien werk ik toch ook (drie dagen per week). Haar intense verdriet en zelfs paniek als ik zelfs maar heel even weg ga (alleen al als ik alleen ga douchen) vind ik ook vreselijk.
Hoe kan ik nu het best handelen?
Het blijft altijd moeilijk om te begrijpen wat angst voor een kind betekent, zeker omdat er zoveel gedachten aan ten grondslag kunnen liggen die we slecht kunnen volgen, of die niet verteld worden. Maar laten we maar kijken hoever we komen:
U legt een verband met haar broertje, waar ze behoorlijk jaloers op is, bovendien was hij de laatste tijd ziek - en krijgt dan natuurlijk veel aandacht. Ze lijkt nog veel moeite te hebben met het delen van aandacht. Het kan zijn dat haar gedrag te maken heeft met aandacht vragen. Het leidt er in elk geval toe dat ze aandacht krijgt.
Het kan best zijn dat ze echt bang is als u weg gaat, maar kinderen kunnen soms ook de fantasie hebben dat een ouder weg gaat omdat deze boos is op het kind, bijvoorbeeld. En die gedachte zou kunnen voortkomen uit agressieve fantasieën en bijbehorende schuldgevoelens omtrent haar broertje, of omtrent u als ouders. In haar ogen doet u haar tekort.
Nu dreig ik weer al vrij associërend op hol te slaan, kan erg gevaarlijk zijn als ik u dingen zou aanpraten die er niet zijn.
U zou kunnen proberen met uw dochtertje in contact te komen over wat haar beweegt (tekeningen maken, spelletjes doen, verhalen voorlezen etc.). Niet vragen waar ze bang voor is, want dan krijgt u geen antwoord of een heel concreet antwoord waar je nog niets mee kan.
Je kan vermoeden dat uw dochtertje worstelt met driften/behoeften die niet vervuld worden, dat geeft weer gevoelens van boosheid, angst etc., en ze blijft er ook een beetje in steken: het lukt haar niet om over te gaan tot de orde van de dag en te genieten van wat er allemaal wel kan.
En: u doet haar als ouders niet tekort. Dat wil zeggen: u doet haar wel tekort, maar dat is deel van de normale ontwikkeling van een kind. U moet haar wel tekort gaan doen, want zij moet geleidelijk aan leren om haar wensen uit te stellen, om te delen met anderen, om haar aandacht niet van één persoon te willen hebben, maar te ontdekken dat er nog meer aardige mensen op de wereld zijn etc.
Als u haar zou willen beschermen voor de pijn die dit kost, door haar niet tekort te willen doen, dan krijgen we de cirkel van vermijding die in de vraag van twee weken terug ook naar voren kwam. Je kan de pijn verzachten door te laten merken dat je om haar geeft. Maar ik neem aan dat u haar gewoon naar de crèche blijft brengen, en dat vader met haar blijft spelen etc.
Het is ook belangrijk om je te realiseren dat je kind ergens echt heel bang voor kan zijn, maar dat dit niet betekent dat de angst reëel is. Voor een zich verder goed ontwikkelend kind van drieëneenhalf is de crèche toch een veilige plaats? Soms ook niet, maar dan moet u daar wat aan doen, natuurlijk.
Ik vroeg me nog af hoe het precies gaat als vader iets met haar wil doen. Zij weigert dat dan, en gebeurt het dan ook niet? Of doet hij nog wel een poging om haar mee te krijgen, maar geeft het na een tijdje op vanwege de toestanden die er dan ontstaan?
En hoe gaat het dan verder met die toestanden: is het voor uw dochtertje duidelijk dat u daar niet van gediend bent (in elk geval door er zo weinig mogelijk aandacht aan te schenken…)?
Je kan dit ook zien als een tijdelijke episode ten gevolge van de ziekte van haar broertje: als de tijd eroverheen gaat wordt het waarschijnlijk beter. Dit is ongetwijfeld ook waar, maar bij uw dochtertje is het dus niet alleen het omgaan met deze specifieke gebeurtenis, maar ook een ontwikkelingstaak waar ze tegenaan loopt: het leren delen, zelfstandiger worden, leren omgaan met frustraties. Op dit moment in elk geval een hele kluif voor u allen.
Succes ermee.
