7 december 2007 door Saskia Nihom-Nijstad
Ik ben een moeder van twee kinderen: een zoon van 3 en een dochter van 1. Momenteel ben ik full-time thuis bij de kinderen. Mijn vraag gaat over de veranderende relatie met mijn eigen moeder nu ik kinderen heb. Ik heb last van ontzettend ambivalente gevoelens tegenover haar.
Laat ik zeggen dat zij het prototype is van de zichzelf opofferende moeder. Ook als ze nu op bezoek komt, is ze direct in de weer met stoffer en blik, strijkijzer en dweil. Dit maakt me zo ontzettend kwaad. Ik ben zelf helemaal niet zo geïnteresseerd in een piekfijn huis, dus als ik eens met de kinderen op de bank zit, voel ik me daar al schuldig over, of als ik eens een oppas heb en ga sporten, dan zegt mijn moeder dat ik ook beweeg als ik de ramen lap. Anderzijds vind ik dat zij heel goed omgaat met de kleintjes, en heel lief en zorgzaam is, vrolijk en kordaat.
Heel veel vrouwen zullen dit wel hebben, en ieder zal daar een manier voor moeten vinden. Maar het is alsof zij in mijn systeem zit. Alsof ik me steeds aan haar moet spiegelen. Alsof ik het nooit zo goed kan doen als zij. Dit is vooral zo sinds we een dochter hebben (ik kom zelf ook uit een gezin van twee).
Nu mijn vraag. Hoe kan ik vermijden dat mijn dochtertje en ik ook zo'n verstoorde moeder-dochter relatie krijgen? Ik probeer in ieder geval een eigen leven te leiden. Ik wil graag gaan werken (ondanks de afkeuring van mijn ouders) en eigen sociale contacten onderhouden.
Misschien moet ik hier nog aan toevoegen dat ik anorexia gehad heb, en toen ook een ontzettende woede voelde tegenover mijn moeder. Verder worden deze gevoelens nog eens versterkt door slaaptekort, doordat mijn dochter niet goed doorslaapt. En daar geef ik mezelf dan ook weer de schuld van ("Het komt door mij dat ze niet slaapt, ik heb haar niet goed verzorgd de eerste maanden"), wat redelijkerwijs gewoon niet klopt.
U stelde een eerlijke maar ook gedurfde vraag. En zoals u zelf al suggereerde, zijn er inderdaad heel veel moeders die hiermee worstelen. Kijk bijvoorbeeld eens op het Forum van Ouders Online, waar het onderwerp regelmatig besproken wordt.
Zonder het expliciet te benoemen, heeft u het over verschillende dingen tegelijk. Namelijk:
Volgens mij denkt u het volgende:
"Wil ik dit fulltime moederen echt zelf, of doe ik het omdat mijn ouders vinden dat je zo kinderen moet grootbrengen? Ik heb last van ambivalente gevoelens naar mijn eigen moeder. Mag dat wel? Laat zij mij in de steek als ik zo denk? Mijn moeder is een zichzelf opofferende moeder. Word ik nu net als zij? Dat is wat ik nou juist wil vermijden.
Mijn moeder is een lieve oma voor mijn kinderen. Natuurlijk, ik had niet anders verwacht. Dit mag ik mijn kinderen nooit ontnemen. Ik kan het nooit zo goed als zij. Maar moet dat dan? Het kan toch ook anders? Als ik maar niet zo'n verstoorde relatie met mijn dochtertje krijg. Dat nooit! Wat kan ik doen dat dit niet gaat gebeuren? Ik probeer een eigen leven te leiden met werk en eigen sociale contacten. Wat mijn ouders er ook van vinden, dit is wat ik wil.
Soms ben ik nog steeds woedend op mijn moeder, net als vroeger, toen ik anorexia had. Ben ik dus toch die onaardige dochter?
Mijn dochter slaapt niet goed door. Zie je wel, ik kan nooit zo'n goede moeder zijn als mijn eigen moeder."
In uw hoofd weet u het allemaal wel. Maar in uw hart twijfelt u nogal eens. Uw gevoelens worden overschaduwd door de angstgevoelens voor (maar ook van) uw ouders. Er is altijd wel ergens een stemmetje, dat zegt: "Vind mijn moeder dit wel okee?"
Als hoofd en hart niet in balans zijn, om welke reden dan ook niet goed kunnen samenwerken, kom je op een gegeven moment in de problemen.
U zei dat u last heeft van uw eigen moeder (en dat u daar niet de enige in bent). Waar het om gaat, is hoe doorslaggevend dat 'last hebben van' is. Waar ligt de grens? Tot hoever laat ik de wensen van mijn moeder toe in mijn eigen leven?
Kinderen zijn altijd loyaal aan hun ouders. Maar andersom is dit niet zo vanzelfsprekend. De liefde van kinderen voor hun ouders is kwetsbaar, en als ouders hier niet voorzichtig genoeg mee omgaan, lopen hun kinderen deuken op. En het laatste wat kinderen willen, is de liefde van hun ouders verliezen. Ze doen er alles voor om dit niet te laten gebeuren. Kinderen kunnen hiermee worstelen tot na de dood van hun ouders.
Niemand heeft een jeugd zonder deuken. Ouders kunnen hun kinderen bewust of onbewust kwetsen of tekort doen. Het is echter aan de kinderen zélf om met die deuken te leren omgaan en eraan te werken om ze een plek te geven.
Lukt het je niet om je deuken te verwerken, en dat boze gevoel ten opzichte van je ouders te neutraliseren, dan werkt dat ook weer door in de relatie met je eigen kinderen. Wat dat betreft zijn uw zorgen over de relatie tot uw eigen dochter heel terecht en heel reëel. Wordt de rekening uit je eigen jeugd niet vereffend, dan krijgt de volgende generatie hem gepresenteerd.
Kortom: ieder kind heeft iets met zijn ouders op te lossen. Dat is normaal. "Wat mij is overkomen, mag mijn kinderen nooit overkomen", is een zin die je maar al te vaak hoort. Dit gevoel zit heel diep bij mensen en geeft nieuwe energie aan de volgende generatie zodat die weer een stapje verder kan komen.
U heeft zelf ook nog wat te vereffenen met uw ouders, of in ieder geval uw moeder. Die heeft u het gevoel gegeven dat het nooit goed genoeg is wat u doet. U twijfelt aan uzelf. Dat betekent dat uw gevoel van eigenwaarde nog verder moet groeien.
Uw moeder wil haar goedkeuring kunnen geven aan uw gedrag, anders voelt zij zichzelf niet lekker. Zij heeft ú verantwoordelijk gemaakt voor háár onlustgevoelens. Ze projecteert haar eigen onzekerheid en angsten op u.
Daar moet u dus mee aan de slag. U bent niet verantwoordelijk voor haar (gevoels)leven, maar alleen voor uw eigen leven en voorlopig voor dat van uw kinderen. Door het op die manier op te lossen, zadelt u uw eigen kinderen niet weer op met hetzelfde probleem.
Verwacht niet van uw moeder dat zij het voor u gaat doen. Dat zal niet gebeuren. Het voelt waarschijnlijk heel eng als u dit leest, maar het is een levenstaak die voor u ligt en die u nu moet oppakken. Denk na over uw eigen grenzen. Maak keuzes. Voelt het goed, dan is het goed.
Leg uw moeder rustig uit dat zij heeft kunnen doen met haar leven wat zij dacht dat goed was en dat u nu doet met uw leven wat u denkt dat goed is. Het is normaal dat je afstand neemt van de goedkeuring van je ouders.
Ik zou mij kunnen voorstellen dat u er niet alleen uitkomt. Dan raad ik u aan om professionele hulp te zoeken bij een psychotherapeut in uw omgeving. Maar wees er in ieder geval van overtuigd dat velen u al zijn voorgegaan en dat het ook u gaat lukken!
