11 maart 2005 door Joanna Sandberg
We hebben drie zoons, van 16, 14 en 8. Mijn vraag gaat over mijn zoon van 8. Geen gescheiden ouders, geen traumatische ervaringen. Gewoon een hardnekkig gedragsprobleem, dat voornamelijk op school onhoudbaar lijkt.
Mijn zoon heeft een sterke wil. Als hem onrecht wordt aangedaan, is hij bijzonder brutaal (ASOCIAAL) tegen alles en iedereen wat volwassen is en zich ermee bemoeit. Hij laat mensen niet uitpraten, raast en tiert, en verstoort tijdens zo'n conflict alles wat maar in beweging is. Er valt dan niet meer met hem te praten. Hij dreigt weg te lopen van school en er is geen land meer met hem te bezeilen. Dagelijks krijgen we telefoon van school dat de bom weer is gebarsten.
Nu willen ze een test afnemen om te kijken waar dit gedrag vandaan komt. Ik weet dat het een karaktertrek van hem is, maar ik ben bang dat als ik aan die test meewerk, dat ik een balletje aan 't rollen breng en dat hij dadelijk een of andere benaming krijgt voor zijn gedrag, en dat circuit wil ik niet in.
Ik ben bang dat een deskundige gaat bepalen dat er een gedragsstoornis is ontdekt, en dat ik dadelijk verplicht ben om naar allerlei instanties te lopen. Want zo gaat dat tegenwoordig maar zo.
Ik ben het niet eens met het beleid in deze tijd. Het is wel goed dat het bestaat voor serieuze problematiek, maar iedereen is maar autistisch tegenwoordig, of heeft ADHD, of ODD, of wat dan ook.
Moet ik nou ingaan op zo'n test op school, waarbij ik ook een vragenlijst krijg, of is dit geheel onschuldig? Kom ik niet ongemerkt in een situatie terecht die mij verplicht om verder te wroeten, wat ik niet nodig vind?
Mijn kind is nou eenmaal dominant en het is voor ons (EN DE SCHOOL) even de middenweg zoeken om daarmee om te gaan. Ik wil niet dat mijn zoon een stempel opgedrukt krijgt omdat dat tegenwoordig zo normaal is. Ik wil daar niet in meegaan in mijn situatie. Er is toch ook nog zoiets als beter aanpakken en opvoeden?
Om te beginnen vind ik het moedig van u dat u uw vraag voorlegt aan een deskundige, terwijl u overduidelijk weinig op heeft met deskundigen. Volgens u noemen ze elk probleem een stoornis, en u bent bang dat uw zoon na het doen van een test in een onduidelijk hulpverlenings-circuit terecht komt.
Ik kan me uw zorg goed voorstellen, maar dat neemt niet weg dat er natuurlijk wel wat moet gebeuren. Hieronder zal ik u daarvoor wat aanknopingspunten trachten te geven.
U moet het me niet kwalijk nemen, maar ik vind uw vraagstelling wel wat dubbel. Aan de ene kant zegt u dat uw zoon een hardnekkig gedragsprobleem heeft, dat ernstig is, en dagelijks optreedt. De school belt u immers elke dag; dat is nogal wat. Aan de andere kant zegt u dat hij een sterke wil en een dominant karakter heeft (waar je inderdaad geen professionele hulpverleners op los hoeft te laten) en dat hij eigenlijk gewoon beter aangepakt en opgevoed moet worden.
De vraag is dus: vindt u nu dat uw zoon een ernstig (gedrags-)probleem heeft, of vindt u dat uw zoon een lastig karakter heeft en dat hij beter opgevoed en aangepakt moet worden?
Als u het laatste vindt, dan zou ik zeggen: voed hem op en pak hem aan. In overleg met de school zou u er dan wel uit moeten komen.
Maar als u en de school dat al hebben gedaan, en uw opvoeding en aanpak – samen met school – niet werken, dan zit er helaas niets anders op dan er deskundigen bij te halen om te onderzoeken wat er aan de hand is. Ook voor hemzélf is het namelijk helemaal niet goed om steeds zo extreem en onbeheerst te reageren en in heftige conflicten met volwassenen te raken.
En even voor de duidelijkheid: uw zoon kan een sterke wil hebben, hij kan er moeite mee hebben om onrechtvaardig behandeld worden, en hij kan een dominant karakter hebben. Allemaal best, maar dat wil niet zeggen dat hij zich zo asociaal hoeft te gedragen. Als iedereen zich zo ongeremd zou gedragen als uw zoon, dan zou het leven tamelijk onplezierig worden...
In dit soort gevallen is het altijd heel moeilijk om vanaf een afstand, zonder het kind zelf gezien te hebben en zonder er meer van te weten, een duidelijk antwoord te kunnen geven op de vraag wat er nu precies aan de hand is, en wat er moet gebeuren.
Ik heb bijvoorbeeld de volgende vragen:
U zult ongetwijfeld de achtergrond van deze vragen begrijpen, en de reden waarom ik ze stel. Misschien dat dat u al op een spoor kan zetten om zelf te bepalen wat de ernst van de situatie is, en of het zinvol is om professionele hulp in te roepen (wat overigens helemaal geen schande is).
U bent bang dat uw zoon een stempel krijgt als u hem laat testen, en u daardoor verplicht wordt om naar allerlei instanties te gaan. Ook vindt u dat er tegenwoordig te snel of te vaak de diagnose 'autistisch', ADHD (attention deficit disorder with hyperactivity), of ODD (oppositioneel opstandige gedragsstoornis) gesteld wordt.
Maar is het werkelijk zo erg als een kind een stempel krijgt? Ik denk het niet. U mag er vanzelfsprekend anders tegenaan kijken, maar bedenk dan wel het volgende:
Als u uw zoon laat testen, en als er aanwijzingen gevonden worden voor een gedragsstoornis, dan zal uw zoon inderdaad verwezen worden naar een hulpverlenende instantie. Dat klopt.
Dat dat helemaal niet leuk is, dat kan ik me goed voorstellen. Vaak gaat er ook wat mis in de verwijzing, waardoor je van de ene instantie naar de andere moet. Dat is nog minder leuk.
Het is dus heel belangrijk dat u een goede verwijzing krijgt, zodat uw zoon direct op de goede plek terecht komt, en goede hulp krijgt. Het is namelijk wel zo dat hoe langer je wacht met hulp en hoe ouder een kind wordt, des te hardnekkiger het gedragsprobleem kan worden, en des te moeilijker het te behandelen is.
Op dit moment is uw zoon 8 jaar. U bent dus nog ruim op tijd voordat zijn puberteit begint. Dat is mooi, want in die periode is het vaak nóg moeilijker om een gedragsprobleem te behandelen.
Ook is het goed om te kijken of er achter zijn huidige gedrag misschien een ander probleem ligt. Vooral jongens kunnen zich namelijk heel lastig gedragen omdat ze zich rot voelen, of angstig zijn, of eigenlijk heel onzeker.
Als u uw zoon laat testen, en als het advies een verwijzing is naar een deskundige, laat uw zoon dan verwijzen naar een kinderpsychiater. Een kinderpsychiater kan een goed onderzoek doen om vast te stellen wat er precies aan de hand is, en welke behandeling het beste is.
