10 september 2004 door Saskia Nihom-Nijstad
We hebben drie jongetjes, in de leeftijd van 3½, 7 en 8 jaar. De middelste van 7 kan soms erg moeilijk voor zichzelf zijn. Dat uit zich onder andere in snel boos worden, en weglopen wanneer hij een standje krijgt. En wanneer we iets gaan ondernemen met elkaar, kan hij eigenlijk nooit leuk reageren. Dit gaat heel vaak moeilijk.
Hoe kunnen wij dit als ouders verbeteren? Zijn er eventueel boeken waarin wij hier meer over kunnen lezen?
U heeft de indruk dat uw middelste zoon het zichzelf en de overige gezinsleden soms erg moeilijk maakt. Dit verschijnsel komt veel voor. Om te begrijpen wat er precies gebeurt, zal ik eerst iets vertellen over de plaats van een kind in het gezin. Misschien helpt dat om het gedrag van uw middelste kind beter te begrijpen. Daarna geef ik een aantal tips, waardoor de interactie en het samenspel tussen de gezinsleden kan verbeteren.
Het oudste kind in een gezin heeft ooit in een paradijselijke wereld geleefd. Hij kreeg de volle aandacht van zijn ouders. Als eerstgeborene wordt hij beschouwd als het meest bijzondere in het leven van zijn ouders.
Ouders gaan met hun oudste kind zeer zorgvuldig om en projecteren hun verlangens en hun dromen op dat kind. Het krijgen van een volgend kind is nooit meer zo'n heftige ervaring als het krijgen van de eerste.
De komst van het tweede kind, die nu alle aandacht van de ouders opeist, heeft voor het oudste kind tot gevolg dat hij van de troon wordt gestoten. Hij moet zijn plek en de aandacht gaan delen.
Om de aandacht terug te verdienen, gaat een oudste kind presteren. Daarnaast wordt van hem verwacht dat hij het goede voorbeeld geeft en krijgt hij meer eigen verantwoordelijkheid. Zo ontstaat een ambitieuze en serieuze persoonlijkheid, die óf erg bazig is tegen zijn broertjes en zusjes, óf juist erg hulpvaardig.
Het jongste kind vormt zijn persoonlijkheid mede door de rol die het oudste kind al heeft. Het oudste kind kan altijd alles beter en sneller, dus het jongste kind heeft haast. Het jongste kind ontwikkelt zich meestal competitief. Het jongste kind wordt óf als de Benjamin behandeld, óf het wordt op de kop gezeten door zijn oudere broers en zussen, waardoor hij zich minderwaardig kan gaan voelen.
Vaak zijn jongste kinderen creatief, omdat zij zichzelf hebben moeten leren iets te bedenken waardoor ook zij de aandacht van de ouders kunnen opeisen.
Het middelste kind in een gezin is vaak de verliezer in de strijd om de aandacht. Hij heeft nóch de uitzonderingspositie van het oudste kind, nóch die van de Benjamin. Zeker als er weinig leeftijdsverschil is tussen de kinderen, valt het middelste kind tussen de wal en het schip.
Deze 'sandwich-kinderen' zijn extra gevoelig voor onrecht, minder zelfverzekerd en minder vertrouwd en verbonden met hun ouders dan hun broers en zussen. Voor hen zijn familie-besognes niet zo nodig. Ze zoeken hun contact liever bij vriendjes en vriendinnetjes.
Sandwich-kinderen leren van jongs af aan onderhandelen. Ze weten immers wat het is om iemand boven je te hebben, die alles beter kan, en iemand onder je die alles mag. Middelste kinderen zijn goed in het oplossen van ruzies, ze zijn sociaal en worden daarom ook wel vredestichters genoemd.
De plaats die de vader en de moeder zélf in hun ouderlijk huis hadden, speelt ook weer een rol in hun eigen gezin. Zo kan bijvoorbeeld een ouder die thuis het jongste kind was, minder goed aanvoelen hoe het is om – bijvoorbeeld – het middelste kind te zijn.
Als het goed is, begrijpt u nu een beetje hoe het werkt. Maar u wilde meer. Namelijk een antwoord op de vraag wat je er in de praktijk aan kan dóen. Daarvoor zijn de onderstaande tips bedoeld.
Succes met het reilen en zeilen van uw jongens!
