26 november 2010 door Mirjam Blumenthal
Wij wonen nu drie jaar in Zwitserland. Onze dochter van 5 spreekt op school Frans en thuis Nederlands, allebei ongeveer even goed (of zo je wilt slecht). Ondanks een jaar spraakles loopt ze behoorlijk achter in haar taalontwikkeling; ik schat ongeveer 2 jaar. Ze maakt bijvoorbeeld nog nauwelijks zinnen en gebruikt geen werkwoorden. Wij denken dat deze spraakachterstand een langdurig probleem zal zijn.
Nu wil mijn man dat zij zo snel mogelijk switcht naar een school waar in het Engels les wordt gegeven, om verscheidene redenen:
- Hij spreekt zelf geen Frans, waardoor hij moeilijk communiceert met Franstalige docenten en hulpverleners. Frans leren is geen optie voor hem want hij heeft zeer weinig aanleg voor talen.
- Hij denkt dat Engels dichter bij het Nederlands ligt dan Frans, en daarom uiteindelijk makkelijker voor haar zal zijn.
- Hij denkt dat het Franse schoolsysteem veel competitiever is en het daarom voor haar uiteindelijk moeilijk zal zijn om een Frans eindexamen te halen of naar een Franse universiteit te gaan. Met Engels is er een veel grotere keuze aan universiteiten, inclusief Nederlandse universiteiten.
- Het is mogelijk dat mijn man op een gegeven moment wordt overgeplaatst naar een Engelstalig land, en onze dochter dus sowieso naar het Engels over moet. We hebben wel invloed op het moment dat gebeurt.
Ikzelf aarzel zeer over deze beslissing, aangezien overstappen op een andere taal haar op een nog grotere achterstand ten opzichte van haar leeftijdsgenootjes gaat zetten dan ze nu al heeft.
Moet ze naar uw mening zo snel mogelijk over op het Engels, of kunnen we dat beter zo lang mogelijk uitstellen?
De belangrijkste vraag is of u inderdaad op termijn naar een Engelstalig land zult gaan. In dat geval zal uw dochter toch de overstap naar het Engels moeten maken. Maar nu al overstappen is waarschijnlijk niet het beste moment; we zullen dat hieronder uitleggen.
We kunnen ons overigens goed voorstellen dat u het heel moeilijk vindt om een beslissing te nemen. Daarom willen we u graag van de nodige informatie voorzien om u daarbij te helpen.
Om te beginnen is er goed multidisciplinair (!) onderzoek nodig om de aard – en zo mogelijk de oorzaak – van de achterblijvende taalontwikkeling te achterhalen. Is dat soort onderzoek al gedaan? Zo niet, dan zou dat alsnog moeten gebeuren.
'Multidisciplinair' wil zeggen dat er vanuit verschillende vakgebieden naar uw dochter gekeken moet worden. Onderzocht moet worden:
Zo kun je erachter komen of er sprake is van een op zichzelf staand spraak-taalprobleem, of dat het om een breder ontwikkelingsprobleem gaat, waar de taalachterstand slechts een deel van is. Je kunt pas goed behandelen en begeleiden als er een goede diagnose is gesteld.
In Nederland wordt dit soort onderzoek gedaan in de zogenaamde audiologische centra. (Zie: Wat doet een Audiologisch Centrum?.) Hoe dit in Zwitserland geregeld is, kunnen we helaas niet zeggen.
Een goede diagnose is niet alleen van belang voor de behandeling en de begeleiding, maar ook voor de schoolkeuze (waar het bij u om gaat). Pas wanneer de aard van het probleem duidelijk is, kun je gaan kijken op welke school voor dát probleem de beste begeleiding aanwezig is.
Houd daarbij ook rekening met de grootte van de groepen. Welke school heeft de kleinste groepen? Kinderen met ontwikkelingsproblemen hebben meestal baat bij kleinere groepen.
Dan de vraag of overstappen naar Engelstalig onderwijs in uw geval een verstandige keuze zou zijn.
Het standpunt van uw man is goed te begrijpen; er zijn inderdaad argumenten voor het overgaan naar een Engelstalige school. Maar er zijn ook gegronde redenen om voorlopig op de Franstalige school te blijven.
1. Overstappen naar een Engelstalige school betekent dat uw dochter er een derde taal bij moet leren, die niet de taal is van haar omgeving, en ook niet de eerste taal thuis. Daardoor zal het moeilijk voor haar zijn om Engels te leren.
2. Een complicerende factor is dat ze op dit moment in geen van haar huidige twee talen een erg goede basis heeft, wat het leren van een derde taal extra moeilijk zal maken.
3. In het begin zal uw dochter weinig tot niets van de (Engelse) lessen kunnen volgen, waardoor het schoolse leren een tijdje flink vertraagd zal worden.
Daarnaast is het karakter van uw dochter van belang bij een eventuele switch. Hoe makkelijk gaat ze om met veranderingen? Hoe makkelijk maakt ze nieuwe vriendjes? Dus:
4. Als u dochter moeite heeft met veranderingen, en moeilijk nieuwe vriendjes maakt, zal ze het extra moeilijk krijgen.
Het Engels ligt inderdaad wat dichter bij het Nederlands dan het Frans, maar alleen in termen van taalfamilies. Het Engels is een Germaanse taal, net als het Nederlands, terwijl het Frans een Romaanse taal is. Nederlands, Engels en Frans zijn overigens op een hoger niveau wel weer met elkaar verbonden omdat het allemaal Indo-germaanse talen zijn.
Maar voor de taalverwerving maakt dat allemaal niet zoveel uit. In principe kunnen kinderen bijvoorbeeld net zo makkelijk Nederlands als Mandarijn (Chinees) leren, afhankelijk van de plaats waar ze opgroeien. Het feit dat het Nederlands en het Chinees tot heel verschillende taalfamilies behoren, speelt geen rol bij de taalverwerving.
Kortom: voor kinderen die al doende een taal leren, is de ene taal niet moeilijker of makkelijker dan de andere. Voor hen is het Engels dus niet makkelijker dan het Frans (tenzij ze het als 'vreemde taal' op school moeten leren.)
Daarnaast is er nog een extra reden waarom het voor uw dochter niet gemakkelijker is om Engels te leren. Ze heeft immers wel ervaring met het Frans, maar niet met het Engels (voor zover we uw verhaal goed begrepen hebben).
U zei dat uw man weinig aanleg heeft voor talen. Vaders kunnen inderdaad nogal twijfelen aan zichzelf, maar dat hoeft helemaal niet te betekenen dat uw man geen Frans zou kunnen leren!
Zie verder:
Als het vrijwel zeker is dat u binnen enkele jaren naar een Engelstalig land gaat verhuizen, is dat beslist een belangrijk argument vóór overstappen naar een Engelstalige school. Dat vereist dan echter wel een Plan B:
1. Wanneer u alsnog kiest voor de Engelstalige school, is het aan te raden om uw dochter voor te bereiden door haar alvast wat Engels te leren voordat ze erheen gaat.
2. Stel de eventuele overstap nog even uit, om uw dochter gelegenheid te geven haar Nederlands en haar Frans nog wat verder te ontwikkelen.
Succes gewenst met uw keuze!
