Baby Essentials: 10x items die je leven fijner maken

10 juni 2005 door Annelou de Vries

Onze dochter is een kreng dat de sfeer verpest. Hoe krijgen we het weer gezellig thuis? (9 jr)

Mijn probleem betreft mijn dochter van 9 jaar. Ze is de oudste van drie kinderen, ze heeft een zus van 7 en een broertje van 2 jaar. Al vanaf de geboorte was ze 'lastig'. De welbekende huilbaby.

Daarnaast is ze erg jaloers, ontevreden, boos en verdrietig. Ze is extreem jaloers op haar zusje van 7, die het tegenovergestelde is van haar. Iedereen vindt haar zusje een heerlijk lief, vrolijk en sociaal kind. Ze gaat met haar jaloerse gedrag erg ver, door dingen van haar zus expres kapot te maken of door haar (ongemerkt) pijn te doen, door haar 'per ongeluk' te schoppen, te krabben, etc. Ook wanneer er wat uit te delen valt, wordt exact nageteld of ze niet toevallig iets minder heeft gekregen. En ze pakt steevast het grootste stuk koek of het volste glas limonade. Maar ook haar kleine broertje van 2 moet het vaak ontgelden. Ze doet hem regelmatig met opzet pijn, door hem te knijpen of te laten vallen.

Ze kan wel heel goed leren, veel beter dan haar zusje! Op school heeft ze commentaar op alles, want iedereen doet altijd stom tegen haar en ze lachen haar uit, zegt ze. Op haar vorige school werd ze gepest en we hebben haar van school laten veranderen. Op deze nieuwe school kon ze een verse start maken, maar ze verpest het door haar eigen vervelende en negatieve gedrag. Ze heeft steeds minder vriendinnen. Ze gedraagt zich erg dominant want als er niet gedaan wordt wat zij wil, dan doet ze niet meer mee.

Verder is ze erg lui. Ze zal nooit iets voor een ander doen, pakken of inschenken maar verwacht wel dat anderen dat voor haar doen. Sterker nog: als zij iets vraagt en het gebeurt niet meteen, dan gaat ze schreeuwen, klieren en slaan tot ze haar zin krijgt. (Wat overigens niet gebeurt.)

"Dank je wel" zegt ze ook nooit. Als ze iets krijgt, zegt ze eerder "Ja leuk, maar... " (Vul maar iets negatiefs in.)

Ze maakt zich ook ontzettend druk om haar uiterlijk. Ze is bang dat ze er niet leuk genoeg uitziet. En ze schaamt zich voor haar (nu al) in de groei zijnde borsten en haar schaam- en okselhaar dat langzaam begint te groeien. Wel heeft ze voortdurend commentaar op de kleding en het haar van haar zus en haar vriendinnen en ze lacht hen ook hard en in het openbaar uit.

Ze eet als een ZWIJN! Met handen en voeten, ze smakt en knoeit en als we er iets van zeggen, lacht ze ons uit of laat ze het uit haar mond vallen. We hebben het eten wel eens buiten neergezet en gezegd de varkens eten buiten, maar dat had ook geen effect.

We hebben al zo vaak met haar gepraat en ook met de juffrouw en de huisarts. We hebben al van alles geprobeerd: veel aandacht gegeven, haar gedrag genegeerd, haar gestraft, haar positieve dingen beloond, maar niets helpt.

Ik weet niet meer wat ik nog kan doen. Ik weet wel dat het hele gezin op zijn tenen loopt met haar in huis. Wanneer ze een keer uit logeren is, valt er een enorme last van onze schouder en is het hartstikke gezellig in huis. Maar zodra ze de deur weer binnenkomt, heeft ze binnen een paar tellen ruzie met haar zus, haar vader en mij.

Voor opa en oma wordt het ook steeds minder leuk om op haar te passen vanwege haar gedrag. Hoewel ze mijn moeder nog steeds zo gek krijgt om alles voor haar te kopen en te doen. Ze behandelt haar oma meer als een soort slaafje en ze heeft totaal geen respect voor haar. Wel zegt ze steeds tegen mij dat oma veel liever is, want die geeft haar alles en doet alles voor haar. Ook zegt ze tegen haar zus dat oma haar de liefste vindt. Mijn vader keurt het gedrag van mijn moeder overigens af; hij vindt dat ze strenger moet optreden en dat ze zich niet steeds voor het karretje moet laten spannen.

Geef ons raad, want de enige oplossing die wij nog zien is dat ze het huis uit moet, zodat het voor ons allemaal weer gezellig wordt.

Antwoord

Wat een verhaal vertelt u over uw dochter van 9. Ik schrik er wel van, hoe negatief u over uw dochter bent. Er zijn zeker kinderen met een 'moeilijk' temperament, en daar behoort uw dochter misschien toe. Maar het lijkt wel of u totaal niets leuks of aardigs meer in uw dochter ziet.

U geeft zelfs aan dat u haar uit huis zou willen doen. Dat is echter niet zo makkelijk te organiseren en waarschijnlijk ook niet wat u echt wilt. Want liever wilt u dat de situatie thuis weer prettiger wordt, dat u positiever over uw dochter kunt zijn en dat zij zich beter in haar vel gaat voelen en zich prettiger gaat gedragen. Ik zal een poging doen om u daarbij te helpen, al moet ik eerlijk zeggen dat ik dat wel heel moeilijk vind, gezien de enorme weerstand die u tegen uw dochter heeft.

Waarom?

Om te beginnen vraag ik me af of u misschien zou kunnen nagaan waaróm uw dochter eigenlijk zo ongelukkig en onzeker is, met het bijbehorende negatieve gedrag als gevolg. Wat is er gebeurd dat zij steeds zo jaloers op anderen is en zo bang is om te kort te komen? Het lijkt wel alsof zij zich zó bedreigd voelt door de wereld om haar heen, dat ze al van zich af bijt nog voor er iets gebeurd is.

Een idee dat bij mij opkomt, omdat u vertelt dat zij een huilbaby was, is dat het voor u als ouders erg moeilijk moet zijn geweest om in het begin een positief gevoel over haar te krijgen. Ouders van baby's die nooit tevreden zijn, altijd krijsen en weinig slapen, raken zelf uitgeput en prikkelbaar, en voelen zich vaak kwaad worden op zo'n kindje (deze kinderen lopen echt meer risico op kindermishandeling). Dat alles bemoeilijkt het opbouwen van een warme band met je kind zeer.

De omgeving bepaalt het zelfbeeld

Dus: wat waren uw gevoelens voor uw dochter destijds, toen ze nog een baby was? Die vraag is belangrijk, omdat kinderen in de loop van de jaren een beeld over zichzelf ontwikkelen dat vooral gebaseerd is op de reacties van belangrijke volwassenen om hen heen.

Dus: als je maar lang genoeg blijft zeggen dat het een kreng of een etter is, dan gaat het kind zich ook zo voelen en zich ernaar gedragen. Het wordt een self-fulfilling prophecy.

Kan het misschien zijn dat uw dochter zich al vroeg eigenlijk ongewenst heeft gevoeld, en dat het – ook toen zij ging kruipen, lopen en praten – moeilijk was om haar complimentjes te geven en te laten merken dat u trots op haar was en blij was met haar? Was het misschien zo dat u vaak ruzie met haar had en dat u haar steeds moest berispen of afremmen in wat ze wilde?

Jaloezie

Ze was nog maar 2 toen er nog een zusje kwam, dat veel makkelijker van temperament lijkt te zijn, en nu in ieder geval als veel liever wordt gezien dan zij. Peuters zijn meestal erg jaloers als ze de aandacht moeten gaan delen met een kleine baby, maar uw dochter lijkt die jaloezie niet kwijt geraakt te zijn. Ze voelt zich niet goed over zichzelf en op de een of andere manier is ze zich daar ook naar gaan gedragen!

En na dat lieve zusje kwam er nog een broertje ook. Uw oudste dochter kan hem ervaren hebben als nóg een extra kaper op de kust die vecht om de aandacht van zijn ouders, waardoor zij zich nóg meer bedreigd en ongewenst voelt.

Dit zijn gevoelens die een jong kind niet zo kan verwoorden, maar die je als ouder je wel kunt voorstellen als je probeert je in te leven in je kind.

De sleutel voor verandering

De enige manier waarop uw dochter zich anders kan gaan gedragen, is als zij zich anders kan gaan voelen over zichzelf. En daarvoor moet het eerst weer – of misschien wel voor het eerst – leuk worden tussen u en haar, en tussen haar vader en haar.

Eigenlijk moeten ook uw gevoelens over haar aardiger worden. Hoe je dat zou moeten aanpakken weet ik zo gauw niet, omdat u eigenlijk niets vriendelijks over haar kunt zeggen. Dat neemt echter niet weg dat u tóch u op zoek zult moeten gaan naar dingen waar u wel tevreden over bent.

Opschrijven en complimenteren

U zou bijvoorbeeld eens kunnen opschrijven wat u leuk of knap vindt aan uw dochter. Ook de kleinste dingen, zoals dat zij altijd haar jas op de kapstok hangt, of dat zichzelf goed kan vermaken.

Vervolgens zou u erop kunnen gaan letten of u haar wel eens een complimentje geeft voor de dingen die u had opgeschreven, ook al vindt u het misschien heel gewoon dat een 9 jarige die dingen doet. De meeste kinderen (evenals volwassenen trouwens) vinden het heel fijn als er iets aardigs over hen gezegd wordt. Ik ben benieuwd hoe uw dochter daarop reageert.

Negeren

Tegelijkertijd zou ik proberen om het gedrag dat u niet leuk van haar vindt, zoveel mogelijk te negeren. Gewoon niets erover zeggen. Dat scheelt vaak al veel discussie en een te hard stemvolume in huis. Daarnaast krijgt uw dochter daardoor, als het goed is, minder vaak te horen dat zij iets niet goed doet of dat zij iets niet mag, kortom: al die negatieve opmerkingen die haar bevestigen in het toch al onzekere gevoel dat ze over zichzelf heeft.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat zij vanaf nu alles mag. Consequent zijn blijft belangrijk, maar het gaat om de toon.

Volhouden

U vraagt zich ongetwijfeld af: maar dat héb ik toch al gedaan? Ik héb toch al alles geprobeerd, inclusief het negeren van negatief gedrag en het belonen van positief gedrag?

Dat kan zijn, maar de bedoeling is dat u het nu echt maandenlang gaat volhouden, en dat er eigenlijk uw 'normale' manier van omgaan met uw dochter van maakt. Ik vrees namelijk dat u dat nog niet geprobeerd had.

Samen dingen doen

Wat misschien ook helpt om het weer leuker in huis te maken, is om af en toe eens wat met haar alleen te doen. Zodat er momenten zijn dat zij de aandacht niet hoeft te delen met haar zusje en broertje, maar dat die er echt voor haar alleen is.

U kunt als moeder en dochter samen op stap gaan, bijvoorbeeld samen naar de supermarkt gaan (als zij dat gezellig vindt) en daarna samen nog even ergens iets drinken. Het kan echter ook om korte intieme momenten met z'n tweeën gaan. Zoals: samen naar een tv-programma kijken, of samen een spelletje doen, of haar lekker in bed stoppen en nog iets voorlezen (ook al leest ze misschien al zelf).

Ook haar vader moet hierin natuurlijk betrokken worden en dingen bedenken die hij leuk vindt om met haar te doen.

Besluit

Dit waren zo een paar ideeën over de situatie die u met uw dochter beschreef. Ik hoop dat u er wat aan hebt.

Als het u niet lukt, dan adviseer ik u om verdere hulp te gaan zoeken om het thuis gezelliger te laten zijn. Want ik denk dat de ontwikkeling van uw dochter serieus bedreigd is, als de stemming over haar zo negatief blijft. U kunt daarvoor terecht bij Bureau Jeugdzorg bij u in de buurt, of toch nog eens overleggen met de huisarts.

Succes ermee!