1 maart 2002 door Joanna Sandberg
Als alleenstaande moeder met een zoon van (toen) bijna 1 jaar oud, leerde ik mijn huidige vriend kennen. Hij kwam in ons leven en het leek alsof hij vanaf de eerste dag de "echte" vader van mijn zoon was. In de loop der tijd zijn stiefvader en zoon ontzettend aan elkaar gehecht geraakt en mijn vriend ondernam veel activiteiten met mijn zoon.
Nu is mijn zoon 2½ jaar en mijn vriend en ik hebben besloten om uit elkaar te gaan. Wij passen niet bij elkaar en er is regelmatig veel ruzie in huis.
Mijn vriend is uit huis getrokken en in eerste instantie hebben we afgesproken dat hij nog één maal in de week komt om met mijn zoon te spelen en hem te verzorgen, en dat hij elke avond op een vast tijdstip belt voor het dagelijkse praatje. We hebben dus geprobeerd af te bouwen.
Op dit moment hebben we afgesproken om helemaal geen contact meer te hebben tussen stiefvader en zoon, om zo mijn zoontje de gelegenheid te geven de scheiding te verwerken.
Alhoewel mijn ex-vriend mijn zoon best zou willen blijven zien (en ik daar geen moeite mee zou hebben), beseffen wij ook dat dit een rare situatie wordt wanneer mijn ex-vriend (of ik) eventueel weer een andere partner zou krijgen. Temeer omdat mijn zoon niet zijn biologische kind is en we relatief kort een relatie gehad hebben. We zijn bang dat de scheiding die er dan waarschijnlijk aan zit te komen tussen stiefvader en zoon meer kwaad doet dan nu bij mijn zoon.
Op dit moment vraagt mijn zoon niet zoveel naar pappa. Doet hij dat wel, dan leg ik uit dat pappa en ik uit elkaar gaan, dat pappa niet meer komt, dat het niet zijn schuld is, maar dat we nu verdrietig zijn en we juist weer blij willen zijn. Hij roept dan heel hard: "Nee, pappa komt wel!" En elke keer als de telefoon gaat, roept hij "pappa" en rent hij als een gek naar de telefoon.
Is dit nu de beste keuze die we kunnen maken voor mijn zoon? Of is het toch verstandiger wanneer mijn ex mijn zoon blijft zien?
U schrijft dat uw zoon vanaf dat hij bijna 1 jaar was, uw ex-partner als een 'echte' vader heeft ervaren, en dat uw ex-partner zich als stiefvader zeer goed van zijn taken heeft gekweten. Zoals u hun relatie beschrijft, zijn ze dus erg dol op elkaar. U heeft dat gelukkig altijd goed gevonden, en nog steeds zou u het goed vinden dat uw zoon uw ex-partner blijft zien.
Uw zoon is nu 2½. Alhoewel zijn stiefvader niet zijn biologische vader is, heeft uw zoon door de goede zorgen van zijn stiefvader – en door zijn jonge leeftijd – zich aan hem gehecht als aan een echte (biologische) vader. De scheiding is voor het gevoel van uw zoon als een scheiding tussen twee biologische ouders.
Zoals alle kinderen, en zeker peuters, begrijpt hij natuurlijk nog niets van een scheiding. Hij kan door de scheiding angstig en boos worden. Het is heel goed dat u tegen uw zoon zegt dat het niet zijn schuld is dat jullie uit elkaar zijn. Bij kleine kinderen lopen fantasie en werkelijkheid namelijk nog erg door elkaar, en kan hij gaan denken dat het zijn schuld is dat zijn stiefvader hem niet meer ziet, of hem zelfs niet meer wil zien.
De relatie met uw ex-partner is van dien aard dat jullie uit elkaar zijn gegaan. Maar uw zoons relatie met zijn (ex-)stiefvader staat daar helemaal los van en verandert niet in negatieve zin door de scheiding. Uw zoon houdt nog steeds van zijn stiefvader en zal hem inderdaad erg missen.
Uw ex-partner wil uw zoon blijven zien, u vindt het goed en uw zoon mist zijn stiefvader. Ik kan mij u twijfel voorstellen. Hebben jullie over het volgende nagedacht en met elkaar gepraat: denken u en uw ex-partner dat wanneer jullie weer andere partners krijgen, hij uw zoon niet meer zou willen zien? Of gaat u het niet meer goed vinden dat uw zoon zijn ex-stiefvader blijft zien wanneer u een nieuwe verhouding heeft? Als dit het geval is, is het inderdaad verstandig om de relatie tussen uw zoon en uw ex-partner langzaam aan te laten verwateren – dus niet abrupt zoals u nu voorstelt – juist ook omdat uw zoon nog zo jong is.
Maar waarom zou hun goede contact niet gecontinueerd kunnen worden, wanneer één van jullie (of beiden) een nieuwe partner krijgt? Wanneer u een relatie begint met een nieuwe man, wil dat nog niet zeggen dat uw zoon ook van hém houdt. Uw zoon zal hem wel moeten accepteren als de nieuwe partner van zijn moeder, maar de relatie is – zoals u al gemerkt heeft – ook afhankelijk van de houding van uw eventuele nieuwe partner.
Als moeder moet u beslissen wat verstandig is. Die beslissing zou ik laten afhangen van de betrouwbaarheid van uw ex-partner. Zal hij in de toekomst geïnteresseerd blijven in uw zoon, ook als hij een andere vrouw krijgt? Eventueel met kinderen, of wanneer hij zelf kinderen krijgt? Zal hij moeite voor uw zoon willen blijven doen?
Wanneer u denkt dat hij inderdaad geïnteresseerd zal blijven en moeite wil blijven doen, dan kunnen ze elkaar blijven zien.
Wel moeten u en uw ex-partner uw zoon van jongs af aan, dus nu al, duidelijk maken dat hij niet zijn echte vader is. Vaak is het dan handig om uw ex-partner bij zijn voornaam te laten noemen door uw zoon. Uw ex-partner zou dan in de loop der tijd meer een hele goede vriendenrol kunnen gaan krijgen, en zijn stiefvaderschap (die dus ex-stiefvaderschap is geworden) moeten loslaten in het belang van uw zoon.
Zo'n vriendschap kan heel gunstig zijn voor de ontwikkeling van uw zoon. U moet er echter wel zeker van zijn dat u deze vriendschap zal kunnen blijven verdragen en hen hun vriendschap blijft gunnen, zonder dat u daar een grote rol in speelt.
