1 januari 2000 door Ward van Alphen
Mijn neefje van 7 haalt op school slechte resultaten, terwijl hij thuis alle taal- en rekenoefeningen goed doet. Hij begrijpt het dus allemaal wel, maar weigert dat op school te bewijzen (snel afgeleid, geeft soms toe "er gewoon geen zin in te hebben").
Juf toont weinig begrip en wil hem het jaar laten overdoen. Weinig medewerking is er van school voor eventueel verder onderzoek of extra stimulans in de vorm van bijles.
Extra opporren door ouders geeft dwarse en tegenovergestelde reactie.
Wat is het juiste beleid?
Deze vraag kun je inhoudelijk bekijken: "wat zou het kunnen zijn waarom een kind het op school niet goed doet, en thuis wel?". Je kunt ook kijken naar hoe alle betrokkenen in dit probleem verwikkeld zijn.
Het is nog niet helemaal uitgesloten dat het hier een leerprobleem betreft. Wellicht heeft uw neefje een hoop extra steun nodig en redt hij het daarom op school niet. Verder zou het ook nog kunnen gaan om een aandachtsprobleem: hij is snel afgeleid, en heeft hier in de klas meer last van dan thuis. Thuis is het misschien rustiger dan in de klas, is er één-op-één begeleiding: zo kan hij beter bij de les gehouden worden.
"Geen zin hebben in" zou ook kunnen staan voor "impulsief zijn, alles tegelijk willen doen". Kinderen met aandachtsproblemen zoals ADHD ontwikkelen soms later gedragsproblemen, omdat "goed luisteren" voor hen moeilijker is dan voor kinderen die minder impulsief zijn. Dat zou bij uw neefje het geval kunnen zijn, maar misschien valt het met de aandachtsfuncties allemaal wel mee, en is het in de eerste plaats een gedragsprobleem. Een probleem met de juffrouw, want die lijkt geen vat op hem te kunnen krijgen, en met de ouders, want die krijgen ook niet van hem gedaan wat ze eigenlijk zouden willen.
U lijkt bezorgd over uw neefje, maar tegelijkertijd ook enigszins teleurgesteld, alsof uw neefje zijn krediet bij u -- en bij ouders? juffrouw? -- verspeelt heeft. Het zou kunnen dat u allen gevangen bent geraakt in een patroon. Hierbij brengt het kind zijn omgeving tot wanhoop, het kind krijgt uiteindelijk via alle problemen een boel negatieve aandacht, hetgeen het probleem zou kunnen versterken. Het kind zou zich kunnen gaan verzetten tegen de geboden hulp, omdat deze te erg als "moeten" ervaren wordt.
Om te beginnen: rekening houden met de gevoeligheden van dit kind. Als hij snel is afgeleid, dan kunt u daar in de klas iets mee doen (bv. apart zitten, meer aandacht). En wellicht heeft uw neefje wegens eventuele leer- of aandachtsproblemen ook thuis blijvend extra steun nodig. Remedial teaching kan daarbij een goede hulp zijn.
Gewenst gedrag zou u kunnen gaan belonen (complimentjes, extra aandacht, materiële beloning). Daarnaast is het belangrijk dat er -- los van alle problemen -- voldoende aandacht is voor wat er nog wèl goed gaat. Er moet in elk geval worden voorkomen dat er nog uitsluitend aandacht is voor datgene dat niet goed loopt. Milde straf kan bij gedragsproblemen zinvol zijn, mits op verantwoorde wijze toegepast, en mits het voor het kind duidelijk is wat er wel van hem wordt verwacht (en dat moet ook aantrekkelijk voor hem gemaakt worden).
Als de ouders er niet uitkomen, zou ik geneigd zijn orthopedagogische hulp te zoeken. Wanneer de problemen wijzen op aandachtsproblemen in de zin van ADHD, kan de hulp van de kinderpsychiater worden ingeroepen voor nader onderzoek en om medicatie te overwegen.
U, en met name de ouders van uw neefje, veel succes toegewenst.
