Wanneer/hoe vertel je kinderen over zelfdoding van (nooit gekende) opa?
Tja, De titel zegt het eigenlijk al. De vader van mijn man heeft ruim 20 jaar geleden zelfmoord gepleegd. Ik heb hem dan ook nooit gekend. Onze kinderen (7 en 5) zijn nu op een leeftijd dat ze wel weten dat de man die bij oma woont, niet hun echte opa is, maar dat die al lang geleden is overleden. Verder zijn er nog geen vragen geweest over hoe of wat er dan gebeurd is. Tot nu toe wordt het voor kennisgeving aangenomen. Maar er zal toch een moment komen waarop je meer gaat vertellen.
Nu vraag ik me af wanneer en hoe je ze met dit soort dingen kunt confronteren. Onze oudste is best een piekeraar; ik ben bang dat hij heel angstig kan worden van het idee dat ouders er 'zomaar' tussenuit kunnen knijpen. Dat kan natuurlijk ook gebeuren bij een ongeluk, maar het idee dat iemand daar zelf voor kiest is nog ingewikkelder om te bevatten.
Maar in onze opvoeding zijn we wel erop gericht om gewoon antwoord te geven op alle vragen (voorzover we de vragen kunnen beantwoorden natuurlijk).
Wie heeft er advies? Alvast bedankt.
Verteld
Heb het mijn oudste verteld. We kwamen toevallig op het onderwerp. Hij zei: "ik heb eigenlijk nog nooit iets echt ergs meegemaakt", "geen scheiding, geen dode mensen en jij?". Een mooie aanleiding dus.
Hij reageerde verbaasd. Vroeg, zoals ik verwachtte direct "hoe dan?". Daar ben ik niet op ingegaan. Heb verteld dat ik dat niet echt prettig vind om te vertellen en er op terug zou komen als hij wat ouder is, mocht hij het dan nog steeds willen weten.
Later zei ie "ik hoop niet dat papa dat ook doet". Heb hem gerustgesteld. Dat gebeurt niet. En ook dat ik dat nooit zou doen. "Wel zielig voor je moeder en voor jullie", was de reactie. Heb m verteld dat het heel verdrietig was, maar ook heel lang geleden.
Daarna gingen we over op wat hij het ergste vond wat ie ooit had meegemaakt. Wat we het leukste vonden dat we ooit hebben meegemaakt enzovoort.
Dirkje je hebt gelijk. Heb het is voor degene die het verteld moelijker dan voor het kind. In ons geval zeker, omdat ze deze opa nooit gekend hebben.
Ben wel van plan om het onderwerp binnenkort nog eens aan te halen. Gewoon om te checken hoe het gevallen is.
Beladen...
Josje, goed dat je het hebt durven vertellen. Ik hoop dat het het effect heeft dat je er een volgende keer makkelijker over praat. Meer voor jezelf nog dan voor je zoon.
Wat me zo opvalt in deze discussie is dat het onderwerp zo beladen is of misschien gemaakt wordt. In het geval van Josje kan ik me het voorstellen omdat ze niet begrijpt waarom haar vader een einde aan zijn leven gemaakt heeft. Dat doet nog steeds pijn zoals ik het lees. Heel begrijpelijk overigens.
Aan de andere kant denk ik dat het sterven op welke manier dan ook als beladen ervaren kan worden; iets onbegrijpelijks. Of het nu door een ziekte komt of bijvoorbeeld door een ongeluk. Het blijft altijd zo ongrijpbaar, onbegrijpelijk en pijnlijk. Wat maakt het verschil nou dat dit zo moeilijk is.
Ik heb er naar aanleiding van deze discussie over nagedacht hoe en wat ik aan onze kinderen zou vertellen. Maar ik weet het niet omdat het voor mijn gevoel ook heel erg van de omstandigheden rond zo'n gesprek afhangt (hoe oud ze zijn, wat ze begrijpen, hoe ze in het leven staan en ook of het 'tussen neus en lippen door' komt of tijdens een 'serieus gesprek op de bank').
Maar ik geloof dat ik het net zo moeilijk of makkelijk vind te vertellen dat mijn moeder heel lang ziek was en zelf uit het leven stapte als mijn schoonmoeder die 'zomaar' ineens dood lag op bed. Of mijn vriendin die kanker heeft en niet weet hoe lang ze nog heeft, maar ook een klein kind. Of mijn opa die kanker had en nog zo graag zijn kleinkinderen had op zien groeien.
Voor ons is alles oneerlijk en dat geldt ook voor de kinderen. Op welke manier iemand dan ook is gestorven, als een kind een piekeraar is (onze zoon bijv.) dan roept het waarom altijd zorgen op.
Misschien ligt er ook aan in hoeverre je zelf dingen verwerkt hebt. Aan de andere kant; als iemand is overleden, op welke manier dan ook, dan is het toch niet meer dan normaal dat je verdrietig bent en ik denk dat het ook niet verkeerd is als kinderen dat zien.
Volgens mij kan ik wel goed uitleggen dat de dood van mijn moeder heel verschillende gevoelens oproept. De zelfmoord van mijn moeder heeft voor heel veel verdriet gezorgd. Ik mis haar heel erg. Althans, ik mis haar zoals ze was als het (redelijk) goed met haar ging. Aan de andere kant heeft haar overlijden het voor ons als gezin ook makkelijker gemaakt. Ervaarden we het als een opluchting. Ze worstelde al zo lang zo verschrikkelijk. Wat dat betreft hebben wij haar dood denk ik net zo ervaren zoals je dierbare verliest na een lang en pijnvol ziektebed.
Volgens mij kun je dat best uitleggen aan kinderen.
Nah ja, het houdt (mijn) gemoederen nog wel even bezig.
Groet, Lin
Josje
Goed van je, om die opmerking van hem aan te grijpen voor het moeilijke gesprek. Moeilijk voor jou, met name. Dat ben ik zeker met Dirkje eens, voor degene die het vertelt is het waarschijnlijk moeilijker dan voor het kind. Bij ons kwamen er later inderdaad vragen naar details. Die vragen hebben we beantwoord, maar nooit meer antwoord gegeven dan ze vroegen. Ik denk dat het goed is als het even bezinken kan en ze het gevoel hebben dat ze met hun vragen bij je terug kunnen komen.
Familietradities
Denk dat het er inderdaad ermee te maken heeft hoe goed je als ouder een verlies hebt kunnen plaatsen. Daarnaast speelt het een rol of je zelf uit een gezin komt waarin open gesproken word over moeilijke onderwerpen.
In onze familie is na zijn dood nooit meer over het overlijden van mijn vader gesproken. Het is een no-go area. Het onderwerp was en is voor ons allemaal te pijnlijk. Ben blij dat ik met deze "traditie" gebroken heb.
Josje
Ik had vanmiddag wel in deze rubriek gelezen, maar had dit draadje even gemist, vandaar dat ik nu pas hier reageer. Maar, fijn voor je dat het achter de rug is en dat het goed gegaan is. Hopelijk lucht het je op. Zoals je het beschrijft is het idd wel heel erg beladen geworden. Tradities als die jij beschrijft dragen doorgaans niet bij een een goede familiesfeer.
Als ik jouw verhaal zo lees, ben ik alleen maar erg blij dat de kwestie van mijn zus in mijn familie altijd bespreekbaar is geweest: voor haar dood (tijdens de psychiatrische lijdensweg) en daarna. Het is altijd benoemd en genoemd, nooit mysterieus over gedaan. Is echt de verdienste van mijn ouders, maar uit uit draadjes als deze begrijp ik dat het niet vanzelfsprekend is.
Sterkte verder,
Dirkje
Josje
Ik vind het geweldig hoe je het hebt aangepakt. Op een klein detail na. Hoe kan je nou zeggen dat papa of jij dat nooit zullen doen? Dat weet je toch niet? Je weet niet vantevoren of iemand ernstig ziek wordt. En dat kan lichamelijk zijn maar ook geestelijk. Ik kan het me ook niet voorstellen, maar ik kan niet in de toekomst kijken.
In dat soort gesprekken met mijn kind benadruk ik wel altijd dat de kans heel erg klein is dat zoiets zal gebeuren. Maar het woord "nooit" gebruiken om een kind volledig gerust te stellen vind ik niet verstandig.
Josje
"Het is een no-go area. Het onderwerp was en is voor ons allemaal te pijnlijk."
... en ook dat is hier erg bekend. En weet je, uit ervaring kan ik zeggen: nu je bent begonnen hier wel over te praten, doet het misschien wel weer veel pijn, maar uiteindelijk gaat het ook voor jou een minder pijnlijk onderwerp worden. Minder beladen, minder zwaarwegend. Ook jij kunt gaan beginnen met verwerken.
Zwijgen
Inderdaad Genista. Van zwijgen wordt verdriet groter, het verstikt. Moet zeggen dat ik erg opgelucht ben nu het in iedergeval hier in huis openlijk bespreekbaar is. Dat maakt het voor mij minder beladen.
En Carmen. Ik weet dat ik dit nooit zou doen. Dat klinkt misschien naief. Maar dat is het niet. Daar kan ik en wil ik niet aan twijfelen.
Josje
