PWS op VWO en ASS
Mijn zoon wordt deze maand 18 en doet dit jaar examen VWO, CM. Hij heeft diagnose ASS sinds hij net 16 was. Hij krijgt sinds een jaar ambulante begeleiding (ab) thuis, op school krijgt hij sinds 3 jaar huiswerkbegeleiding.
Nu blijkt dat hij het PWS bij lange na niet op tijd af krijgt. Hij zit niet in een groepje, vanaf het begin is alles hem al ontglipt. De begeleiding vanuit school is niet voldoende, en hoewel ik, zoon en ab meermaals hebben aangegeven dat hij het inhoudelijk niet redt (geen idee van de opbouw, stappen en inhoud maken, ab en ik plannen en helpen met het nakomen van de planning maar er komt niets uit zijn handen en ab+mij ontbreekt het aan inhoudelijke kennis) komen ze nu pas met het idee van een bepaalde instantie in de buurt die inhoudelijk en professioneel kunnen begeleiden.
Ik wist niet van die mogelijkheid af. Ik heb al met ze gebeld maar alles zit vol (logisch).
Maar ja, de tip van school komt rijkelijk te laat nu, over 6 weken moet alles klaar zijn.
Ik zit met mijn handen in het haar. Wie is hier in thuis en heeft goede raad?
Izza schreef op 06-11-2025 om 11:54:
[..]
Dat gaat voor zijn vervolgstudie natuurlijk een essentieel punt zijn. Ik begrijp dat je hem niet wilt ontmoedigen. Maar in het hoger onderwijs draait het niet alleen om kennis maar ook om vaardigheden en toepassing van die kennis. Zeker als hij de eerste is binnen jullie familie in het hoger onderwijs is dat lastig te overzien. Je zit daar echt voor jezelf en het is heel individueel en met een zeer hoge doorlooptijd op de universiteit. Planning en overzicht is essentieel bij al die vakken en opdrachten. Welke studie wil hij gaan doen? Ga samen met hem kijken wat dat precies is en wat er verwacht gaat worden qua projecten. Daar zitten behoorlijke verschillen in tussen de studies. Maar hou in gedachten dat het verschil tussen hbo (meer groepswerk) en universiteit (wetenschappelijk onderzoek) is.
Nu is er hulp en steun. En docenten kennen hem. De middelbare is een beschermde en vertrouwde omgeving. Het hoger onderwijs is dat niet. Het kan echt niemand wat schelen of jij komt opdagen of je werk af hebt. Je zit daar voor jezelf.
Daarentegen ben je in het wo wel alle "onnodige" ballast kwijt. Je doet, als het goed is, een studie die bij je past. Het is iets waar he interesse ligt.
Waar ik mijn oudste soms echt aan het werk moest schoppen voor werk op het vwo heeft ze nu wel de motivatie om zelf op tijd te beginnen. Wat ze vroeger zei: Nou een 6 is mooi genoeg vaste ze nu vaak voor de 8 in de verslagen en presentaties door net dat beetje extra te doen.
Hoi, heel herkenbaar allemaal. Mijn zoon (ADD, ASS) heeft nu 3 jaar geleden gymnasium eindexamen gedaan. Dat deed hij met twee vingers in zijn neus maar PWS was een groot struikelblok. Hij schrijft goed, maar enorm laag werktempo en absoluut geen overzicht.
Waarschijnlijk is het 'not done' in de ogen van velen maar wij hebben hem flink geholpen. Zaten iedere week met hem om te kijken wat hij moest doen, en hielpen daarbij. Zo stelden we samen de vragenlijsten voor de interviews op, die hij vervolgens zelf ging doen. De opnames daarvan werkten we dan samen weer uit. Dan vertelde hij wat hij wilde zeggen, en ik typte mee. Overigens schreef hij ook grote delen helemaal zelf maar dat duurde eindeloos en daar verdwaalde hij flink in. Ook samen de presentatie voorbereid, en daar stond hij uiteindelijk enorm te shinen. Zijn onderwerp was trouwens 'ADHD', dat was wel grappig. Hij mocht het alleen doen, dat scheelde ook.
Ik begrijp heel goed dat onze aanpak ook grote nadelen heeft, want hij is daardoor niet goed getoetst op wat hij zelf kan. Maar onze keuze was om dit niet het struikelblok te laten zijn voor zijn examen. En ja, nu op de universiteit loopt hij flink tegen dezelfde hindernissen aan, maar wel met een brein dat weer iets meer gerijpt is, iets meer zelfinzicht, iets vaardiger in het aanvaarden en toepassen van hulp etc. Een wat kleinere (technische) opleiding helpt trouwens wel, hij studeert in Delft.
Bakblik schreef op 06-11-2025 om 12:32:
[..]
Daarentegen ben je in het wo wel alle "onnodige" ballast kwijt. Je doet, als het goed is, een studie die bij je past. Het is iets waar he interesse ligt.
Zeker in het eerste jaar kunnen er best een paar vakken zijn waar je geen of weinig interesse in hebt. Als jij al weet dat je een bepaalde specialisatierichting op wil, moet je toch de basisvakken doen die nuttig zijn voor de mensen die later een andere richting op willen.
Izza schreef op 06-11-2025 om 11:54:
[..]
Dat gaat voor zijn vervolgstudie natuurlijk een essentieel punt zijn. Ik begrijp dat je hem niet wilt ontmoedigen. Maar in het hoger onderwijs draait het niet alleen om kennis maar ook om vaardigheden en toepassing van die kennis. Zeker als hij de eerste is binnen jullie familie in het hoger onderwijs is dat lastig te overzien. Je zit daar echt voor jezelf en het is heel individueel en met een zeer hoge doorlooptijd op de universiteit. Planning en overzicht is essentieel bij al die vakken en opdrachten. Welke studie wil hij gaan doen? Ga samen met hem kijken wat dat precies is en wat er verwacht gaat worden qua projecten. Daar zitten behoorlijke verschillen in tussen de studies. Maar hou in gedachten dat het verschil tussen hbo (meer groepswerk) en universiteit (wetenschappelijk onderzoek) is.
Nu is er hulp en steun. En docenten kennen hem. De middelbare is een beschermde en vertrouwde omgeving. Het hoger onderwijs is dat niet. Het kan echt niemand wat schelen of jij komt opdagen of je werk af hebt. Je zit daar voor jezelf.
Ik reageerde op de reacties die het probleem afdeden met ‘hij/jij moet gewoon dit of dat’. Die reacties geven blijk van onbegrip over wat ASS in de praktijk betekent voor mijn zoon (en vele anderen)
Ik snap je punt goed hoor, en ik ben me daar ook van bewust. Maar als de vervolgstudie nu zijn motivatie is om het VWO af te ronden met een diploma, dan ga ik die motivatie niet wegnemen door doemscenario’s. En wat anderen hier ook schrijven, hoop ik ook: dat hij over twee of drie jaar verder ontwikkeld is met zijn vaardigheden en dergelijke en het dan wellicht toch mogelijk is om universiteit te doen. Op dit moment ben ik echter vooral bezig met hem over de eindstreep van het VWO te krijgen.
Valeria schreef op 06-11-2025 om 12:51:
[..]
Zeker in het eerste jaar kunnen er best een paar vakken zijn waar je geen of weinig interesse in hebt. Als jij al weet dat je een bepaalde specialisatierichting op wil, moet je toch de basisvakken doen die nuttig zijn voor de mensen die later een andere richting op willen.
Ja mee eens.
Je weet dan wel dat dit de weg is naar je droombaan een bent en iets minder interessant vaak voor lief.
Het meisje dat vast van plan was om met haar NTprofiel iets te gaan doen in de techniek was wat minder gemotiveerd om al die boeken te lezen en balansverslagen te maken. De poster met een tijdlijn voor literatuur was en moetje. De poster om op uni uit te leggen hoe coronatesten werkten was een favoriete opdracht. De techniek van de coronatesten is niet de kant die ze op wil met haar studie maar dat maken van die poster was nuttig voor het hele vervolg van de studie. Hoe leg je begrijpelijk uit aan leken hoe iets werkt.
Bakblik schreef op 05-11-2025 om 20:24:
ik heb ervaring met pws op vmbo en havo en vwo bij mijn kinderen op 2 verschillende scholen.
Mijn kinderen kregen allebei een papieren handleiding over hoe je een pws maakt. Heeft jouwe zoon dat niet gekregen?
Ze hadden ook iedere 2 (?) weken een gesprekje met hun begeleider over hoe het ging en hoe ze vorderen. Heeft jouw zoon dat niet (gehad)?
Er waren ook strakke datums voor tussentijdse inlever momenten. En dan kregen ze feedback die ze moesten verwerken voor de volgende bijeenkomst.
Zo ging het 10 jaar geleden ook zo toen onze zoon in Havo 5 zat, in elk geval toch de planning wanneer iets af moest zijn, kan me niet meer herinneren of ze een papieren handleiding kregen maar dat zal wellicht wel
Even vooruitlopend op een evt studie aan de universiteit: mijn zoon met ass woont begeleid, en heeft (ook) qua studie veel aan de begeleiding. Is enorm gegroeid het laatste jaar en gaat inmiddels als een speer met zn studie. Komt tijd komt raad!
Bingo schreef op 06-11-2025 om 17:32:
Even vooruitlopend op een evt studie aan de universiteit: mijn zoon met ass woont begeleid, en heeft (ook) qua studie veel aan de begeleiding. Is enorm gegroeid het laatste jaar en gaat inmiddels als een speer met zn studie. Komt tijd komt raad!
Wow, wat fijn!
Bingo schreef op 06-11-2025 om 17:32:
Even vooruitlopend op een evt studie aan de universiteit: mijn zoon met ass woont begeleid, en heeft (ook) qua studie veel aan de begeleiding. Is enorm gegroeid het laatste jaar en gaat inmiddels als een speer met zn studie. Komt tijd komt raad!
Dat is de laatste jaren enorm gegroeid dat studenten met een handicap of chronische ziekte begeleiding krijgen binnen het hoger onderwijs. Mijn oudste studeert met long-covidklachten en krijgt goede begeleiding en aanpassingen als iets echt niet lukt. 35 jaar geleden was dat helemaal niet geregeld op het hbo. Toen ik mijn diagnose kreeg was er niks aan begeleiding of coaching hoe ik dat kon doen/aanpakken.
Hier ook een vergelijkbaar geval. Ik heb kind toen wel heel erg geholpen, we hebben het voor het grootste deel samen gedaan. Ik vond het sneu om het jaar hierop te laten klappen. Uiteindelijk is het gelukt (ik denk dat we een maand hadden) en was het ook nog een voldoende. Op de uni gaat het nu heel erg goed, het is veel overzichtelijker (want veel minder vakken) en er is ook extra begeleiding en extra tijd.
Kaassoufflee schreef op 05-11-2025 om 21:23:
[..]
Dat besef ik wel, maar zoon (nog) niet. Om zijn motivatie en zelfvertrouwen (voor zover aanwezig) te behouden, laat ik het maar even zo. Van mij mag hij best een jaar naar de universiteit gaan en er daar achter komen dat het niet voor hem is weggelegd. Dat kost wel wat centen, maar dan heeft hij het tenminste geprobeerd en hoeft hij later niet met spijt terug te kijken op een niet-vervulde droom. En wie weet ontwikkelt hij zich nog wel genoeg om het toch te kunnen. Hij heeft meer ‘uitrijpingstijd’ nodig om dingen (aan) te leren.
Dat snap ik! En wie weet lukt het wel inderdaad. Succes!
Eerlijk gezegd zou ik als ouder gewoon samen met hem dat PWS project gaan doen. Het is ook voor een niet-ASS persoon al moeilijk genoeg om dat helemaal alleen te doen. Ja, dat is misschien een beetje oneerlijk, maar als ik mijn kind op dit moment kan laten slagen door het samen te doen, dan zou ik nu eieren voor mijn geld kiezen. Zoon vind dit moeilijk en heeft hulp nodig en krijgt kennelijk niet voldoende ondersteuning van school. Het cijfer telt maar voor een heel klein deel mee voor het eindexamen, terwijl er bizar veel tijd in gaat zitten. Wie weet leert hij dan ook van jou hoe je zo'n project moet aanpakken. En wat betreft de universiteit: komt tijd komt raad, dat zie je dan wel weer.
Maar ja, dat is mijn pragmatisme. Ik denk niet dat iedereen er zo in zou staan.
Duizendpoot schreef op 07-11-2025 om 13:56:
Eerlijk gezegd zou ik als ouder gewoon samen met hem dat PWS project gaan doen. Het is ook voor een niet-ASS persoon al moeilijk genoeg om dat helemaal alleen te doen. Ja, dat is misschien een beetje oneerlijk, maar als ik mijn kind op dit moment kan laten slagen door het samen te doen, dan zou ik nu eieren voor mijn geld kiezen. Zoon vind dit moeilijk en heeft hulp nodig en krijgt kennelijk niet voldoende ondersteuning van school. Het cijfer telt maar voor een heel klein deel mee voor het eindexamen, terwijl er bizar veel tijd in gaat zitten. Wie weet leert hij dan ook van jou hoe je zo'n project moet aanpakken. En wat betreft de universiteit: komt tijd komt raad, dat zie je dan wel weer.
Maar ja, dat is mijn pragmatisme. Ik denk niet dat iedereen er zo in zou staan.
Daar kwam ik deze dagen dus ook achter, en precies dit wat jij zegt, vind ik ook. Het relativeert enorm, dit besef werkt wel stressverlagend
Duizendpoot schreef op 07-11-2025 om 13:56:
Eerlijk gezegd zou ik als ouder gewoon samen met hem dat PWS project gaan doen. Het is ook voor een niet-ASS persoon al moeilijk genoeg om dat helemaal alleen te doen. Ja, dat is misschien een beetje oneerlijk, maar als ik mijn kind op dit moment kan laten slagen door het samen te doen, dan zou ik nu eieren voor mijn geld kiezen. Zoon vind dit moeilijk en heeft hulp nodig en krijgt kennelijk niet voldoende ondersteuning van school. Het cijfer telt maar voor een heel klein deel mee voor het eindexamen, terwijl er bizar veel tijd in gaat zitten. Wie weet leert hij dan ook van jou hoe je zo'n project moet aanpakken. En wat betreft de universiteit: komt tijd komt raad, dat zie je dan wel weer.
Maar ja, dat is mijn pragmatisme. Ik denk niet dat iedereen er zo in zou staan.
Wettelijk is het gewicht van het pws relatief klein. Het telt mee in het combinatiecijfer en dat is het.
Sommige scholen maken er een hele happening van de presentatie met de schrijvers in nette kleding*, een docent en een begeleider erbij en de ouders en andere belangstellenden. In jaar 5 moesten alle leerlingen inschrijven om 2 pws- presentaties bij te wonen.
Mijn oudste heeft 6 jaar uitgekeken naar die dag. Leerlingen die onderzoek wilden doen konden leerlingen uit lagere leerjarenvragen om proefpersoon te zijn.
In jaar 1 t/m 5 zag ze altijd dat oppoetsen van de school het opzetten van de kraam met koffie, thee en wat lekkers en in de 5e was ze er zelf bij. Dat motiveerde haar om er flink tijd in te steken. Ze had uiteindelijk samen met haar maatje een top cijfer en docenten waren vol lof.
2 Jaar later was jongere broer aan de beurt op een andere school. Ouders waren erbij en vooruit, toen jongste het gevraagd had mocht zijn zus ook mee.
Zoon stond daar, na het voorbeeld van zijn zus, in een keurige spijkerbroek met overhemd en net spijkerjasje. Zijn maatje kwam opdraven in een schoon t-shirt maar het zwart, van een middagje sleutelen aan de brommer, zat nog onder zijn nagels. Cijfer was prima dus tevreden naar huis. Het was pws avond op die school maar lang niet zo'n opgeklopte toestand als op de school van dochter.
Dochter had er volgens haar logboek wel 120 uur ingestoken, zoon maar ongeveer de 80 uur die ervoor staat.
Inmiddels maken ze allebei voor hun studie prima verslagen en presentaties.
*De ckv docent deed altijd voor de pws-avond een les over dresscodes en vertelde dat dan ook dat je representatief gekleed moest gaan als je een presentatie moest houden. In je trainingspak ga je niet staan presenteren.
Als jouw zoon ook op zo'n school zit waar het een hele happening is zou je eens kunnen overleggen of hij in het kader van passend onderwijs op een andere manier mag presenteren.
Bakblik, wat vertellen jouw kinderen jou veel, echt alles over hun school en studies, zo te lezen.
Mijn zoon is nu eerstejaars, vertelt nog steeds niks. Vorig jaar bleek hij ook een PWS aan het doen te zijn toen hij een ochtendje op pad moest met een klasgenoot daarvoor. We kregen nog net een vage omschrijving van het onderzoek van hem, meer niet. Een tijdje later vroeg ik eens hoe het ermee stond en toen hadden ze dus al een 8. Behalve die ene ochtend heb ik geen weet van enige tijd die erin is gestoken.
