Mantelzorg - lange adem...
Mijn moeder is hoogbejaard en woont nu bijna 7 jaar in een verzorgingshuis. In eerste instantie met een heel lage indicatie (dat zou nu niet meer genoeg zijn) maar sinds een paar weken wordt het rap minder. Ik was erg blij met de plaatsing destijds, want we wonen niet in dezelfde woonplaats en tot die plaatsing gingen we (iemand van ons gezin of ik - meestal ik) dagelijks bij haar langs.
Ze is er nu dus veel minder goed aan toe en moet met van alles geholpen worden - en natuurlijk altijd wachten, na een bel is het altijd 'we komen zo naar u toe'. Heel begrijpelijk, dat rekbare 'zo' maar ze heeft het er zwaar mee. Tegen mij doet ze ook dag in dag uit chagrijnig, 'ik voel me toch zo beroerd'. Het begint me mentaal op te breken, weliswaar beseft ze dat ze erg vervelend doet, maar het lukt kennelijk niet het anders te doen.
Gisteren had ik haar gebeld wegens de medische uitslag van een situatie in ons gezin. Ik was later een tijdje bij diegene op bezoek, en bij thuiskomst stond ze driemaal overstuur op de voicemail waarom ze toch maar niks hoorde. Kennelijk mijn eerdere telefoontje niet 'opgeslagen' en ook niet bedacht om het 06-nummer van mij of een van de andere familieleden te bellen.
Pff. Ik vind het zwaar. Fysiek gaat het best hoor, ik ben gelukkig gezond en heb nu thuis weinig drukte meer vergeleken met zeven jaar geleden, alle kinderen zijn de deur uit. Maar geestelijk vind ik het afzien.
Herkenning? Wat doe je ermee?
Bid tot God
Vroeger deed ik een schietgebed tot God als ik mijn kinderen te ver voor mij uit zag fietsen. Te ver om iets te kunnen doen, ingrijpen als een auto of brommer om de hoek zou gaan en hen over het hoofd zou zien. Zo hadden ze een engeltje op hun schouder, wat mij een gevoel van geruststelling gaf. Het paar extra ogen en die mantel van bescherming was geen loze belofte. Nu fietsen ze naar het vo. Ik hoort soms boze ervaringen van situaties in het verkeer, hoe ze er goed vanaf gekomen zijn en denk weer aan die keren dat ik God bad op mijn kinderen te letten.
Je wilt zo graag dat je dierbaren ( jong en oud) gelukkig en zonder pijn of zorgen, leven. Maar wij, simpele mensen, kunnen nu niet eenmaal op alle plekken tegelijk zijn. Het bewust neerleggen van de zorgen en de pijn in je hart bij God, kan je de kracht en rust geven die jij zo hard nodig hebt. Geloof erin dat je niet alleen staat en breng rust in je hart.
Ik werk als vrijwilliger in een geweldig zorgcentrum voor ouderen. Het helpt mij de achteruitgang bij mijn eigen ouders relativeren. Het huis van mijn ouders 80+, is niet meer zo spik en span. En ik kom wel eens een beschimmeld brood tegen. Maar ze eten het beschimmelde brood niet en de mensen van de tweedaagse dagbesteding tbv mijn demente vader, letten ook en trekken aan de bel als hij onverzorgd zou arriveren.. Er zijn meer mensen die ook op jouw moeder letten zodat ze niet in gevaar is. (Ook al doen ze het met een andere slag dan jij het doet.)
Ps dat je broer je 's avonds laat nog even informeert over de verwardheid terwijl je ook andere zaken aan je hoofd hebt, is niet netjes. Hij had best tot de volgende dag kunnen wachten, omdat jij daar 's avonds toch niets meer aan kon doen behalve dan slecht slapen.
Leg dit je broer even uit om herhaling te voorkomen.
hee Flanagan 
Lief van je!
Ik doe elke keer op de mat een schietgebedje, al fietst ze nu al jaren niet meer. Gewoon, om wat moed. Om vriendelijke aandacht. Om rust.
Toen ons ieniemiemeisje deze zomer werd geboren, heb ik ook vaak naar Boven geroepen: ze is van U, zorg voor haar! En zie
Inderdaad, beschermengelen zijn er in allerlei verschijningen, dat denk ik ook. Al blijven gebed, voorbede, schietgebedjes en kaarsjes aansteken een mysterieus iets. (dat zag ik vroeger veel helderder allemaal, maar ja, zo is het leven niet). En je hebt gelijk, het geeft vaak rust, zeker als je achterom kijkt en ziet hoe verrassend dingen gaan.
Tja en dat mijn broer 's avonds laat belt - hij is een avondmens, heeft daar gewoon geen erg in. Maar vervelend is het wel op zo'n moment.
Nou, ik fiets zo die kant maar weer eens op, eens kijken hoe het gaat. We gaan morgen voor het eerst sinds een jaar tijd een week weg, ben benieuwd hoe het me lukt om los te laten. We zijn nog zonder wifi ook.
het duurt, het duurt...
Vorige week werd longontsteking geconstateerd bij (o)ma. Ze kreeg een kuurtje, en zuurstofondersteuning, en wat morfine. Op gegeven moment was ze zeer onrustig, trok de zuurstof steeds los, wilde uit bed - en de zorg belde me s avonds laat omdat ze haar 'vol hoorde lopen' en dit haar einde kon zijn.
Broer en ik er snel heen. Inmiddels sliep ze.
Nu zijn we een goeie week later, ze is weer wat hersteld, en zit vandaag weer bij de tafel. Liefst niet meer lopen, want ze is de laatste weken bont en blauw geworden van het vallen.
Ze ziet slecht, ze hoort matig, lezen kan niet meer omdat ze a weinig zicht heeft en b weinig meer onthoudt.
Ze vindt er zo helemaal niks meer aan, 'ik kan toch niet de hele dag op dit kamertje blijven zitten?' En ik kan ook niet de hele dag slapen. Wat moet ik nou, het voelt zo nutteloos.'
Tsjor schreef alweer een tijd terug over een laatste levensles. Nou, ik vind het heel, heel taai.
Nog tips voor mij, lieve mensen?
Dit leven zou ik zelf niet willen...
Is het in dit mooie welvarende landje nou echt onmogelijk om oude mensen prettig bezig te houden en een fijn, zinnig levenseinde te geven? Ik verwijt het de verzorgende kinderen niet, maar ik zou echt niet willen dat mijn kinderen later zo over mij denken...
En dan hoor je verzorgenden en medici over bv dementie vertellen dat het na de eerste verwarring allemaal wel mee valt. Nou, als het voor mij zo wordt, wil ik dood...
Tonny
Ach, wat een zware tijd voor jullie. Ze hoort matig zeg je, maar zou ze nog kunnen genieten van muziek? Het schijnt dat de hersenfuncties die er voor zorgen dat je muziek kan luisteren het langst blijven functioneren van alle functies die je hebt. Je hebt er ook geen geheugen voor nodig zoals bij een luisterboek, muziek luisteren en er van genieten doe je echt in het moment. Misschien beleeft ze plezier van het luisteren naar kinderliedjes uit haar jeugd of heeft ze steun aan kerkgezangen, muziek waar ze als tiener op gedanst heeft?
skik
' dit zou ik zelf niet willen...'
Nee... Dat wil niemand...
Mijn moeder zei vorig jaar dat ze het geen enkel probleem zou vinden als een verzorgende als ' engel des doods' ' s nachts medicatie zou verstrekken waardoor het leven eindigt. Ze weet en wist dat dat een onzinnige wens is, maar, zo zei ze: we worden tegenwoordig gewoon te oud'
Als je hoogbejaard bent en een infectie krijgt, blaasontsteking bijvoorbeeld wat helaas vaak gepaard gaat met verwardheid, dan wordt er antibiotica voorgeschreven. En zo lang kuren aanslaan, is er weer herstel en geen uitwendig de troosteloze situatie.
In theorie kun je zeggen: geen kuren meer. Maar de praktijk is veelal anders. Waar ligt de grens? Wat is ten bate van iemands welzijn?
Moeilijke discussie
Maar ik denk dat als ik in jouw schoenen stond, ik bij een volgende gelegenheid heel sterk zou denken aan die woorden van je moeder. En dan de beslissing nemen dat kuurtje antibiotica dus níet te geven. Hoe moeilijk ook, want dan moet je toezien hoe ze alleen maar zieker wordt. Maar dat lijden kun je verminderen door andere vormen van medicatie.
Ik kan me mijn moeders frustratie nog goed herinneren, die in de jaren '80 op de ziekenafdeling van een (toen heette dat nog zo) bejaardenhuis werkte. Zoveel mensen voor wie het leven echt klaar was, maar die in leven werden gehouden, omdat het nu eenmaal kan hier in onze Westerse wereld. Zoveel mensen die graag wilden gaan, maar vast werden gehouden omdat de artsen 'toch nog wat wilden proberen'. Zoveel mensen die ze zelf graag had geholpen, maar niet kon helpen. Ze is uiteindelijk gestopt met werken. Niet alleen vanwege die frustratie (ze vond toen al dat ze haar werk door de bezuinigingen niet goed kon doen) maar het speelde zeker een grote rol.
Sterkte.
Engeltje, heel bot gezegd
Mijn oma had graag 20 jaar eerder willen overlijden (is uiteindelijk ca. 8 jaar geleden gestorven op zeer hoge leeftijd). Ze was fysiek niet best meer, had haar man en haar lievelingskind verloren, zat in een rolstoel, was flink slechthorend, kort door de bocht gezegd de lol was er vanaf, maar ze was te goed voor euthanasie.
Schrijnend.
Moeilijke discussie
Het is voor familie en omstanders vaak moeilijker om aan te zien dan het voor mensen zelf is om het te ondergaan.
Er is vaak ook nog veel kwaliteit van leven mogelijk waar je je wel veel zorgen over maakt gezien de afgelopen bezuinigingen.
Een kuurtje antibiotica niet geven kan betekenen dat iemand een langdurig naar ziekbed heeft en toch weer, verder verzwakt, geneest. Het is geen wiskunde.
Ook niet behandelen is een overweging met veel onzekerheden.
Ook is de wens te leven in het zicht van de dood vaak sterker dan de wens te sterven. Dat mag een ander dus ook niet voor jou bepalen.
Afijn, hele discussie.
inderdaad,moeilijke discussie
en inderdaad bepaald geen wiskunde.
Van 't weekend stond er in de weekenbijlage van Trouw een artikel over 'algemeen beschaafd sterven'. Indringend verhaal. Het is een gecompliceerde kwestie. Ben het helemaal eens met wat AnneJ schrijft.
Voor omstanders is het op een andere manier moeilijk dan voor de hoogbejaarde zelf.
Ik heb vandaag een dagje vrij, er gaat een nicht op bezoek. Gisteren was verdrietig. Ze zit nu weer op, in een fauteuil dicht tegen de tafel geschoven zodat ze niet kan gaan lopen (want dan is er veel valgevaar). Zal vast officieel geen vrijheidsbeperkende maatregel zijn maar zo voelt het wel voor haar.
Lastig waar ze aan tafel moet zitten, met de rug naar binnenkomers is vervelend en bij het raam vindt ze te koud. Tja.
Muziek aanzetten, opperde Skik. Ja, da's het enige wat enige verstrooiing geeft. Radio 5 staat veelal aan (en daar is tegenwoordig geen kerkdienst -waar ze anders op zondag naar luistert- meer op te horen, is wegbezuinigd / afgeschaft)). Afstandsbediening TV is ook moeilijk.
Cd's opzetten kan ze niet meer, en een andere zender zoeken ook niet.
Ik reed gisteren heel moedeloos naar huis...
Ach....herkenbaar
ook al ging de weg van mijn moeder minder lang door als van jouw moeder Tonny. Ik herken het zware van het aanzien van de aftakeling en het gevoel 'dat er niet veel meer is'. Vooral voor ons als omstanders. Mijn moeder lachte nauwelijks nog. Wij zagen haar niet meer genieten, maar als je het haar vroeg, zei ze dat ze het nog wel best vond.
Wat mij wel geholpen heeft in het proces was dat we op een gegeven moment het gesprek met de huisarts aangegaan zijn. Over niet meer reanimeren, maar ook over andere behandelbeperkingen. Ha gaf, net als wat AnneJ zei, aan dat het behandelen van een aantal dingen belangrijk was in het kader van kwaliteit van leven. Een longontsteking waar je in principe niet aan dood gaat, maar wel last van hebt, die zou worden behandeld. Een snel en heftig verlopende variant niet. We besloten dat ze niet meer opgenomen zou worden. Mogelijk hart-/herseninfarct, hersenbloeding zou conservatief bekeken worden: als ze opknapt, knapt ze op en anders maar niet. Als ze zou vallen en iets zou breken, zouden we zorgen voor goede palliatie (opereren was geen optie meer). Dit alles werd genoteerd in haar persoonlijke dossier en gecommuniceerd met de hap.
Ook al deden die afspraken voor het moment helemaal niets, het gaf mij wel rust: we zetten in op de kwaliteit van mijn moeders leven, zouden niet meer rekken. Ons motto: ze mag leven en ze mag sterven, als ze er maar geen last van heeft.
Ach, misschien heb je niets aan onze ervaringen. Misschien heb je dat hele traject al doorlopen.... En ja, je kunt iets afspreken met een dokter, maar de werkelijkheid past zich niet aan aan je afspraken.
Hoe dan ook, sterkte Tonny. Het is niet makkelijk.
Aagje
Voorbij.....
Er kwamen opnieuw problemen met grote benauwdheid.
Intense dagen, waken, bij haar zitten. Haar hand vasthouden, zacht met haar praten dat het goed is, dat het klaar is, dat ze zoveel heeft meegegeven aan haar kinderen en kleinkinderen, dat ze mag gaan... Verdrietig zijn om haar machteloosheid en haar geploeter om ondanks alles verder te strijden... Dankbaar zijn voor medicatie die de situatie dragelijk maakt.
En dan ineens - voorbij.
Zo onwerkelijk...
Haar leven is voltooid, zomaar glijdt ze de eeuwigheid binnen...
Lieve mama, de laatste jaren voelde het alsof je mijn grijze kind was dat ik met grote krachtsinspanning meehielp de dagen door te komen, allebei soms wanhopig zoekend naar de kleine, kleine dingen die hielpen om vol te houden. Wat een speurtocht was het. Wat voelde ik me vaak onthand.
De laatste dagen zijn voorbij.
Nu je afscheid voorbereiden.
En zorgvuldig alle spulletjes die je leven vulden door onze handen laten gaan, als we je laatste woning gaan opruimen, terwijl jij gegaan bent naar een mysterieus ander zijn, over de grens waar wij zonder woorden staan.
Lieve mam,de grijze mist trekt langzaam weg, ik graaf de schatten op van het goede dat onzichtbaar leek te zijn geworden.
Lieve mam, zo dapper en sterk, dank voor alles wat ik leerde door met je te leven.
Ik ga verder.
Je blijft in mijn gedachten.
Ik voel me bevrijd.
En jij ook, dat geloof ik vast.
Xxx
Och Tonny
Wat verdrietig dat het moeilijk bleef. Ik hoop dat jullie een warm afscheid kunnen organiseren. Wat zal je moe zijn!
Liefs Mijk
Ach
eindelijk heeft je moeder het leven dan los moeten laten.... En jullie haar. Verdrietig dat het laatste stukje van haar weg nog zwaar werd.
Wat beschrijf je het weer mooi, haar weg, jouw gevoel. Gecondoleerd en sterkte in deze dagen van afscheid nemen.
Aagje
Tonny
Wat beschrijf je dat prachtig en liefdevol.
Gecondoleerd met het verlies van je moeder en veel sterkte.
Tonny
Gecondoleerd met het verlies van je moeder. Zo dubbel, de bevrijding en het gemis dat zal komen. Ik wens jou en je dierbaren sterkte met al het geregel, sterkte met haar uitvaart en kracht om het gemis te verwerken en haar herinnering als een warme kaars in je ziel te voelen branden.
Tonny
Wat beschrijf je dat mooi en wat een liefde spreekt daaruit. Gecondoleerd en sterkte met het verlies van je moeder.
Gecondoleerd
Tonny, voor het eerst ben je kind-af en sluit je een heel leven af. Voor je moeder en voor jou. Veel sterkte met je verdriet. Ik hoop dat het afronden en opruimen je nieuwe ruimte geeft.
Tsjor
Tonny,
Gecondoleerd met je verlies. Wat vind ik dat woord hier mooi: 'bevrijd'. Ze is bevrijd. En jij bent bevrijd van zorg en zorgen.
Ik heb sterven nog niet eerder gezien als bevrijding. Maar het is waar. Zo mooi!
Tonny...
Gecondoleerd.....een mengsel van verdriet, melancholie, maar ook opluchting en ( mooi!) bevrijding......het wordt vast een bijzonder en mooi afscheid.....
Ingrid
Ps....ik zie nu opeens die foto weer voor me, die je op de OOL meeting liet zien...met 4 generaties vrouwen er op..,wat mooi dat die nog gemaakt is!!
sterkte Tonny
Beste Tonny, ook van mij van harte gecondoleerd. Veel sterkte met het afscheid. Van deze intense en lange periode, maar ook van alles wat en wie je moeder was.
Net als Ingrid zie ik die foto voor me. Fijn dat je die meebracht trouwens, maar nog fijner dat jullie die konden maken en dat jullie die foto's kunnen koesteren.
Nogmaals sterkte.
Groeten, Egel
'Like'
Lieve mensen, wat fijn jullie meeleven, het doet me goed. Was een heel intensieve periode. Heeft me veel geleerd, ook over mezelf - over ouderenzorg, over tijd, over geduld, over grenzen verleggen, over verschillen in beleving. Over rapportages, over alledaagse zorgden, over alle hobbels als beperkingen toenemen. Over plichtgevoel en affectie. Over zoveel...
Gecondolerd
Ik kreeg tranen in mijn ogen van je berichtje. Wat bijzonder mooi en liefdevol geschreven. Het lijden van je moeder is nu voorbij, net als jouw zorgen. Veel sterkte de komende tijd. Je zult haar wel ontzettemd missen.
Lieve Tonny
Het forum heeft al zoveel mooie dingen gezegd, dat ik me daar graag bij aansluit en er alleen maar een hele dikke knuffel aan kan toevoegen.
skik
Tonny
Veel sterkte met het verlies van je moeder en het gat dat ze achterlaat.De moedeloosheid is voorbij, de vermoeidheid zal afnemen, maar de voldoening over deze zal je bij blijven.Ik zie nu pas dit draadje dat al tweeenhalf jaar oud is. Wat heb je het goed gedaan, naast alle zorgen om de jongste aanwinst van de familie.
En je hebt het, begenadigd schrijfster als je bent, prachtig verwoord. Zoon van 18 vroeg bewonderend of je een echte schrijfster bent.
.
@Kenfan
Dank voor je lieve woorden. Het wordt een heel ander bestaan, ik moet er nog aan wennen. De begrafenis is donderdag pas, het blijkt momenteel druk te zijn. Ondertussen zijn er veel mooie gesprekken tussen diverse familieleden. Heel waardevol.
Bedank je zoon voor zijn compliment 
Schrijven doe ik vooral over gebeurtenissen die me stevig beroeren. Daarnaast schrijf ik over minder persoonlijke zaken, bijvoorbeeld in De Kantlijn. Onbezoldigd vrijwilligerswerk.
Gecondoleerd
Sterkte, Tonny, met het verlies van je moeder. Ook ik ben onder de indruk van de manier waarop jij dingen verwoordt. Ik hoop dat jullie donderdag op een mooie manier afscheid van haar kunnen nemen.
Juline
Gecondoleerd
Lieve Tonny,
Gecondoleerd met het verlies van je moeder,
Je zult haar heel erg missen ondanks de troost dat ze nu eindelijk rust en vrede heeft en gelukkiger is dan iemand van ons hier op aarde ooit zal kunnen zijn.
Maar die troost maakt het verlies voor ons hier op aarde niet makkelijker.
Heel veel sterkte.
Tonny
Vorige week moest ik nog aan je denken, toen ik met mijn moeder een legpuzzel zat te maken. Zij is sinds een paar maanden opgenomen in een verpleeghuis en ze blijkt puzzelen heel leuk te vinden. Toen dacht ik nog: misschien is dit een idee voor Tonny...
Gecondoleerd met het verlies van je moeder en veel sterkte bij de begrafenis.
Lied van troost
Gecondoleerd.
In de link het lied songtekst 697; een lied vol troost en vrede, nu je moeder bij God is.
Eens aan de vooravond van een levensbedreigende operatie van mijn vader, luisterde ik naar dit lied om.
Het gaf mij kracht om te accepteren en troost; in de hand van God, onder Gods bescherming. Dat gaf mij rust.
Ik voelde ook pijn. Maar de muziek verzachtte die pijn.
Ik hoop dat je bij het luisteren ook rust en vrede mag voelen.
Ps. Als de link niet goed gaat.
Songtekst 697
