Ouders altijd het probleem
Een vraag waar ik al lange tijd mee worstel.
In heel veel zelfhulpboeken en hoeken, cursussen, therapieen, kom ik alsmaar tegen dat veel terug is te brengen naar oud zeer, meestal uit de kindertijd en dan vooral hoe je relatie met je ouders was.
Ik worstel daarmee. Ofschoon ik geen ouders had die de nobelprijs voor het ouderschap verdienen, waren ze liefdevol, kon ik mijn zieleroerselen met ze delen zonder dat ze daar aanvallend of oordelend op reageerden, lieten ze mij en mij keuzes in mijn waarde. Het voelt af, rond, ik heb geen wroeging, geen vervelende gevoelens, niet het idee dat ik iets te kort kwam aan liefde, ondersteuning en bevestiging van wie ik ben.
Kortom: ik zou lekker in mijn vel moeten steken, heb ook het gevoel dat ik zo op pad ben gegaan, met veel enthousiasme. En nu, ruim twintig jaar later: ik vertoon alle kenmerken van iemand die niet goed weet hoe een gezonde relatie te onderhouden en die niet weet waar ze zelf staat in het leven. Ik worstel al jaren met mijn partner. Hij heeft flink wat graafwerk gedaan, is er nog niet klaar mee, maar het gaat duidelijk vooruit van zijn kant. Al die tijd probeer ik ook tot de kern van de zaak te komen, maar ik zie het niet (met hulp, overigens). Ik zie niet waar ik als kind tekort ben gekomen, waar ik als kind beschadigd ben, en kom dus niet vooruit.
Is het altijd de relatie die je met je ouders had die de kern is van het niet goed functioneren van je huidige relatie? Of kan het ook door iets van buiten het gezin komen? Of zelfs van later tijd?
Beetje vaag allemaal misschien. Maar kom maar op met de ideeen, ik hoor het graag.
Angie
Nee
Hoi,
nee ik denk niet dat ouders altijd het probleem zijn.
Ik kom zelf uit een gezin van 3. Mijn broer en zus zijn totaal anders dan ik en nu ook totaal anders terechtgekomen.
ik denk dat een slechte opvoeding, maar dan bedoel ik echt slecht qua mishandeling, je zeker maakt als persoon later.
maar een goede opvoeding houdt niet perse in dat je goed terechtkomt.
Ook invloeden van buitenaf zijn belangrijk, bijv. vriendschappen en ervaringen.
Nee
Ik heb het omgekeerde. Kom uit een onstabiel gezin, gescheiden ouders, borderline moeder, veel ruzies en geschreeuw thuis, meerdere keren huis uitgegooid, net als mijn zussen. Niet echt heel stabiel dus.
En ik ben heel gelukkig, heb een fijn gezinsleven, goede relatie en lijk goed om te gaan met de kinderen.
Voor mij is de sleutel naar een gelukkig leven niet graven in het verleden en oeverloze zware gesprekken, maar proberen de humor in te zien van problemen, en lief te zijn voor jezelf en de mensen om je heen.
Niet je ouders
maar je leeftijd en je onschuld als kind. Er zijn meer mensen die op jouw onbeschreven blad schrijven, als kind. Ouders zijn natuurlijk een belangrijke component op het gebied van "basis" (veiligheid, hechting, warmte, liefde). Maar er is meer. Ik lag als kind veel in het ziekenhuis. Vaak en lang (minstens eens per jaar, minstens drie weken lang). Het gezin draaide door zonder mij - logisch. Maar dat heeft er wel toe geleid dat ik me altijd een buitenstaander voel - en me ook als zodanig gedraag. Ik regel alles het liefste zelf, vertrouw andere mensen maar moeizaam, ben erg op mezelf. Dat ligt niet aan mijn ouders, maar aan de omstandigheden.
Je positie in het gezin speelt bijv. ook een rol, je woonomgeving, je school........kinderen die op school gepest zijn, hebben een groot gevoel van onveiligheid - al waren hun ouders nog zo goed en liefdevol.
Ik denk dat jouw "dus dus dus" conclusie niet goed is. Het is niet zo dat je als kind iets tekort bent gekomen en je dús nu geen relaties kunt onderhouden. Dat oorzaak-gevolg is niet zo zwart-wit, niet zo simpel, was het maar zo'n feest.
En dat betekent natuurlijk dat ik het ook niet weet 
We tobben maar gewoon een beetje door, met het leven.
Tirza
Maar hulpverleners...
maar hulpverleners gaan wel altijd eerst zoeken naar je vroegere gezinsleven. tenminste, dat is wat ik veel hoor.
ook bij mijn zus bijv. de opvoeding zou de schuld zijn van veel zaken bij haar.
o.a. dat onze moeder ons niet knuffelde en niet zei dat ze van ons hield.
Dat is ook idd zo,maar je voelde aan heel veel andere dingen dat ze van ons hield.
hulpverleners zoeken te vaak in die hoek
Ouders niet altijd het probleem
mijn kindertijd was mwoh, mijn ouders zouden ook zeker niet de nobelprijs winnen qua goed ouderschap.
Ben ook op mijn 17de het huis uitgegaan na een knallende ruzie en toch ben ik nu ontzettend gelukkig, sta stevig in mijn schoenen, heb een lieve man, leuke baan en geweldige kinderen.
Het ligt denk ik grotendeels aan jezelf, hoe jijzelf in het leven staat.
Ik dacht vroeger bij mezelf 'Wat nou Kiki kan niets, Kiki vergooit haar leven, Kiki gaat helemaal de mist in, Kiki is een teleurstelling' ik zal je bewijzen dat dit niet zo is.
Maar weet je, in de loop der tijd kom je tot de conclusie (ik althans) dat het geen sikkepit uitmaakt. Maakt niet uit wat ik doe, ik ben altijd een teleurstelling voor mijn ouders, ik doe het altijd verkeerd en alles is mijn schuld.
Nou ja, prima dat ik het weet, kan ik ook ophouden met proberen voor hun en doe ik het allemaal echt voor mezelf.
Hm...
Ik moet eerlijk zeggen dat de grootste schade vooral ná mijn jeugd is aangebracht. En dat de basis in mijn jeugd niet door mijn ouders, maar door sommige leerkrachten en gepest op school is gezet.
Nature and nurture
Hm, je hebt mensen die dezelfde opvoeding hebben gehad, dezelfde ouders, dezelfde sfeer (wellicht niet exact dezelfde relatie met vader /moeder, want dat kan niet) maar die volwassen geworden toch heel verschillend hun leven vormgeven.
Ik denk dat er meer in je DNA zit dan in je opvoeding.
Ophouden met spitten hoor. Ga nu leven. Vandaag. Laat die ouwe koeien lekker onder water, laat je ouders rusten en maak iets goeds van de nieuwe dag.
De kern van de zaak
Moeilijk hierop te reageren, er zitten vast diverse lagen onder deze vraag.
Toch even mijn eerste ingeving: stop met deze hulp, want je wordt er onzeker van, en je lijkt nu veel tijd en energie te steken in iets wat weinig resultaat oplevert.
Soms is er denk ik gewoon geen duidelijke oorzaak voor het feit dat het (een tijdje?) wat slechter gaat. En je kunt nu wel heel veel tijd en energie besteden aan het zoeken van een oorzaak in je jeugd, maar dan is je probleem nu niet in een keer opgelost. Misschien begrijp je het dan wat beter, maar je zult toch nu ander gedrag aan moeten leren, of jezelf trainen anders over zaken te denken.
Kun je daar nu niet mee beginnen?
Is de kern van de zaak niet:
1) problemen in je relatie
2) je weet niet waar je staat in het leven
waarbij ieder probleem het andere zou kunnen veroorzaken, of versterken?
Ik zou concreet, in het hier en nu, hiermee aan de gang gaan (doelen stellen, stappen bepalen om doel te bereiken, en aan de slag!)
vriendelijke groet
dihanne
Black box
Het aantrekkelijke van hulpverleners om problemen in de jeugd als oorzaak te zien voor latere problemen is tweeledig:
- het is altijd waar, want als je denkt dat het niet waar is heb je behandeling nodig om de verdrongen en niet goed erkende problemen naar boven te halen;
- er is geen echte remedie tegen, je kunt je jeugd niet overdoen, het kan hooguit tot inzichten leiden omtrent een oorzaak, maar aan die inzichten heb je verder feitelijk niets, het is dus een garantie voor het voortbestaan van de problemen en aangewezen zijn op verdere hulpverlening;
- de hulpverlening hoeft niet aan de slag met de echte problemen waar je nu mee komt (daar zitten namelijk door hen bedachte andere problemen onder, die ze ook niet gaan oplossen overigens) en kan op die manier omzeilen dat ze eigenlijk geen hulp kunnen verlenen voor de problemen die er wel echt zijn.
Als je in staat bent om zo'n riante positie te creëren als hulpverlener, en dat wordt dan ook nog bevestigd door wetenschappen en betaald door ziektekostenverzekeringen en AWBZ, dan houd je die visie toch hoog?
Is het daarmee waar? Natuurlijk niet. De voorbeelden van gezinnen met meerdere kinderen, waarbij de een naar links gaat en de ander naar rechts zijn talloos, ik denk dat je bij onderzoek op een score zou komen tussen de 90-100%. Maar dat is een onwelgevallige waarheid, die gaan we dus niet onderzoeken.
De scores van kinderen die niet door ouders maar door professionals worden opgevoed zijn uitzonderlijk slecht, (zwerfjongeren komen meestal uit de jeugdzorg, analyse van de jeugdzorg: we krijgen die kinderen pas als ze 13/14 jaar zijn en dan zijn ze al verpest; maar kinderen die nog eerder in de jeugdzorg terecht komen zijn vaak nog slechter af, tenzij zij langdurig in een goed pleeggezin kunnen verblijven). Maar ook daar trekken we geen positieve conclusies uit ten aanzien van ouders (zelfs slecht-opvoedende ouders).
Angie, geniet ervan dat je met liefde kunt terugdenken aan je ouders, laat je dat niet afpakken door welke hulpverlener dan ook. En balen dat je het zelf nu niet op een rijtje krijgt. Misschien zoek je een oplossing in de verkeerde richting.
Ik deel de mening van Dihanne: ga in elk geval weg uit die boeken en bij die hulpverlening. Kijk dan eens naar wat er over is aan ellende,w aar je echt iets aan wil veranderen. En kijk eens wat je op eigen kracht kunt veranderen. Soms heb je meer aan oude wijsheden die bewaard en doorgegeven zijn in religie. Dit is er een van. Het is een gebed, gericht aan God, maar dat laat ik dan maar even weg, om zo toch te verdoezelen dat er in geestelijke zorg veel meer wijsheid zit dan in psychologische brouwsels:
schenk ons de kalmte om te aanvaarden wat wij niet kunnen veranderen,
moed om te veranderen wat wij kunnen veranderen,
en wijsheid om tussen deze twee onderscheid te maken.
Wellicht kun je met dit raster je eigen levens eens onder de loep nemen. Ik wens je kalmte, moed en wijsheid toe.
Tsjor
Ik ken ze ook wel hoor
..gezinnen waar alle kinderen last hebben van iets uit hun jeugd. Sommige dingen zijn te heftig, die los je niet in één generatie op en die draag je dan over aan de volgende generatie. Hopelijk afgezwakt.
En op terug te komen op de vraag: nee, natuurlijk zijn je ouders niet altijd een probleem. Dat is toch niet de enige factor die je beïnvloedt?
Nog verder terug
Rodebeuk, zo ga je nog verder terug: 'Sommige dingen zijn te heftig, die los je niet in één generatie op en die draag je dan over aan de volgende generatie. Hopelijk afgezwakt.' Dat is een van de visies waar Job zich indertijd, heel erg lang geleden al tegen verzette: vrienden die zeiden: je ellende komt omdat je iets verkeerds gedaan hebt en als jij het niet bent dan wel je ouders of de ouders van je ouders of.... Nou ja, nog verder de zwarte doos in dus. En uiteindelijk heb je altijd wel gelijk, tenzij je toevallig iemand tegen komt die afstamt van de engelen.
'natuurlijk zijn je ouders niet altijd een probleem. Dat is toch niet de enige factor die je beïnvloedt?' Of je wordt door de invloeden die je krijgt helemaal niet zo duidelijk. Het is in elk geval niet zo dat jij als blanco blaadje in de wereld komt, dat volgeschreven wordt door derden. Waar het ook vandaan komt, je bent wie je bent, met een unieke verzameling aan kwaliteiten en onmogelijkheden. Als je ergens last van hebt kun je proberen om dat aan te pakken, maar soms moet je ook gewoon erkennen dat iets bij jou hoort. Hopelijk kun je het dan wat relativeren of misschien zelfs de humor ervan inzien.
Tsjor
Mindfulness
Ik ben vorig jaar naar een stilteweekend geweest, dat was heerlijk, en daar kwam ik een leuk boek over mindfulness tegen. Ik ben er zelf nog mee bezig maar er zijn wat kernachtige djngen die snel toe te passen zijn : leven in het moment , oefenen je niet mee te laten slepen door negatieve gedachtenpatronen, even rustig ademhalen..
Je lost er geen depressies mee op maar het heeft veel goeds te bieden.
Verder denk ik ook dat het per persoon enorm verschilt hoe de jeugd beleefd wordt. Karakters verschillen nu eenmaal ook enorm.
Af en toe verdriet over waar je ouders in tekort schoten, is niet erg, als je op tijd weer verder kunt gaan met het NU.
Zoiets. Sterkte ermee,
Groetjes
Verstuurd met de Ouders Online iPhone app.
Tsjor
Toen ik het opschreef realiseerde ik me al dat het kort door de bocht was. Natuurlijk is het niet alleen wat je overkomt maar ook wat je ermee doet. Dat laatste is je enige wat je in je leven hebt, je eigen kracht om dingen op verschillende manieren op te pakken.
En wat Job betreft: het is nog maar 65 jaar geleden dat WOII is afgelopen. Ik ken families waar de ouders of een van de ouders een oorlogstrauma heeft opgelopen en waar nu alle kinderen met persoonlijkheidsstoornissen lopen. Natuurlijk, ze blijven lopen, ze blijven vechten. Ze bouwen hun eigen leven op en maken er het beste van. Maar de humor ervan, nee, sorry. Daar red je het dan niet mee.
Niet allemaal
Er zijn ook nazaten die burgemeester van Amsterdam worden en over een jaloers makende wijsheid en humane mildheid beschikken. Humor de meest zwartgallige momenten draaglijk maken. Nooit gelachen na afloop van een uitvaart? Humor gaat dan niet over de ernst van de geschiedenis, maar wel over je eigen vermogen/onvermogen om ermee om te gaan.
Tsjor
Laat maar tsjor
Ik laat jouw stelligheid graag bij jou.
Lodewijk Asscher is derde generatie en laat bepaalde onderwerpen heel duidelijk buiten het gesprek.
Mensen die tweede generatie zijn, en dan ook nog afstammen van iemand die zelf in de kampen gezeten hebben, die kunnen heus wel humor hebben hoor.
Maar je bent me gewoon te stellig, ik wilde wat nuance toevoegen en jij gaat daar weer stellig overheen. Ja, natuurlijk heb ik weleens een mooie nazit gehad bij een begrafenis maar als je niet weet hoe het is om met een kampslachtoffer in een gezin te zitten hou daar dan gewoon je mond over.
Rodebeuk
Ik heb in een synagoge gewerkt, en ik stond echt versteld van hoe vele joodse mensen omgaan met hun kampverleden (en dat van hun ouders). Met heel veel humor, zwartgallig vaak, maar god, ik heb daar zo'n bewondering voor.
Verder ben ik het eens met je nuance, er zijn dingen die laten een impact. Maar dan? Blijf je erin steken, geef je je ouders de schuld van alles wat er mis is in je leven? Ik denk dat het goed is om dat een keer te doen (een periode van zwelgen in zelfmedelijden kan best helpen). En dan begraven, naast je neerleggen, en zelf de touwtjes in handen nemen! Het fijne, maar ook problematische, van de schuld bij je ouders neerleggen en daar houden is dat je dan zelf niet de schuld hebt. Maar dan kun er ook niets aan doen... En zo wil ik niet leven!
Als het kon
..zou ik mijn berichten intrekken.
het wordt te persoonlijk.
Natuurlijk moet je je richten op je eigen kracht, op wat je in dit leven kunt doen om er wat moois van te maken. Dat is ook de boodschap die je hoort van mensen die op de rand van de dood gestaan hebben. Nu, doe het nu. En liefde. Leef voor de liefde.
Dat staat dus allemaal heel ver af van graven in je familieverleden en de oorzaak en daarmee ook de oplossing buiten jezelf leggen. Zinloos natuurlijk.
Alleen om nou te zeggen "De voorbeelden van gezinnen met meerdere kinderen, waarbij de een naar links gaat en de ander naar rechts zijn talloos, ik denk dat je bij onderzoek op een score zou komen tussen de 90-100%. " - dat ging mij te ver, en dat ging voorbij aan wat ik in mijn naaste omgeving gezien heb. Dat het heel moeilijk kan zijn om te bouwen op een oudergeneratie die een heel kwetsbare ontwikkelingsperiode (inderdaad, de leeftijd dat die kinderen door de jeugdzorg worden vernaggeld) in een kamp hebben doorgebracht. Dat hoezeer de volgende generatie dan ook probeert op de eigen kracht te bouwen, er toch het een en ander meegegeven is waarmee die volgende generatie iets moet.
Het ene gezin bouwt op een gezond fundament en een ander gezin bouwt op gatenkaas. Dat miste ik even in dit verhaal.
Maar ik trek me terug, het wordt te persoonlijk.
Familie-dna
Noemt Dr.Phil dat. Geweld bijvoorbeeld, of alcohol. Dat heb je geleefd/doorleefd als kind (in een gewelddadig gezin, of een alcoholistische ouder) en daardoor wordt je niet alleen gevormd, maar ook geprogrammeerd. Kinderen uit gewelddadige gezinnen worden zelf ook gewelddadig, dat is hún manier van problemsolving. En dat kan generaties lang doorgaan. Het stopzetten/veranderen kost ontzettend veel kracht en energie.
Tirza
Zonnetje
Om het af te leren dan, en omdat ik het eigenlijk toch liever vertel, dan zoals in een draadje als dit in het abstracte te blijven hangen. De beginvraag was al zo vaag.
Toen mijn moeder net ziek was stuurde ze me de hele tijd weg, naar mijn kinderen. Ik wilde zo graag bij haar zijn, het voelde zo naar dat ze me wegstuurde. Soms naar huis, maar als we bijvoorbeeld in het bos waren wilde ze dat ik bij de kinderen ging lopen.
Toen heb ik het haar gewoon een keer gevraagd, het gevoel benoemd. "Mama, wil je dat het met mij beter gaat dan met jou en dat het met mijn kinderen weer beter gaat dan met mij?".
Ja, dat was het.
Daarna was ze er veel rustiger onder en liet ze meer toe dat ik me om haar bekommerde. Maar het was gewoon die spanning die ze voelde. Ze was zo ver gekomen, haar dochter nog verder, haar kleinkinderen hopelijk nog verder... dat wilde ze niet op het spel zetten.
En die strijd, met die onzekere uitkomst, die miste ik in het betoog dat in alle gezinnen kinderen alle kanten uitgaan. Ik zie dat er gezinnen zijn waar ieder voor zich die strijd weer verder voert.
Ik hoop met mijn moeder dat mijn kinderen weer vrijer zullen opgroeien dan ik.
Familie dna 2
Ik geloof in het familie DNA, maar niet iets waar je machteloos tegenover staat. Als er in je familie zwaar gedronken wordt betekent het niet dat je automatisch aan de drank gaat, maar wel dat het heel moeilijk is om een onbevangen houding ten opzichte van alcohol te hebben. Alcohol zal zeer waarschijnlijk een flink issue in je leven zijn, ongeacht of je zelf drink of niet.
Het leed van de holocaust (en de eeuwen van vervolgingen daaraan voorafgaand) zijn niet iets is dat in 2 of 3 generaties voorbij is. Als ik naar mijn familiestamboom kijk dan is die wijd vertakt met veel mensen over de hele wereld. Van vrienden eindigen de vertakkingen voor 90% in de jaren 43-45 van de vorige eeuw. Wat ik bij hen zie is dat de familie erg aan elkaar hecht, maar ook dat ze altijd (ook 3e generatie) gereed zijn om onmiddellijk te vertrekken, mocht het nodig zijn, altijd op hun hoede. Het is een heel fundamenteel gevoel van onveiligheid en niet kunnen rekenen en vertrouwen op hen die je behoren te beschermen. Het gevoeld dat als het puntje bij het paaltje komt je er niet bijhoort en "anders" bent en er voor jou ineens andere regels kunnen gelden. In het dagelijks leven zijn het kleine dingen waar redelijk mee te leven is, maar ze zitten heel diep en kunnen geheel onverwachts heel groot worden. Maar dergelijke zaken zijn veel groter dan alleen de invloed van je eigen vader en moeder, het zijn je wortels.
Reacties
Goh, wat een reacties, fijn. En alle kanten uit, dat helpt 
Zonder gekheid: prettig om te lezen dat het dus kennelijk niet perse mijn ouders hoeven te zijn waar ik een probleem mee zou hebben. Mijn hulpverlener had aangegeven dat ik zo te zien uit een redelijk gezond gezin kwam. Of dat daar in ieder geval gaan grotere trauma's uit voor komen dat de gebruikelijke dingetjes en dat ik daar wel weer netjes mee verder kan.
Over invloeden van andere volwassenen: ja, dat geloof ik zeker. En iemand noemde al school. Dat kan kloppen. Gisteren met een kennis een gesprek over haar schooltijd gehad en ja, de blijvende gevoelens over die schooltijd, daar zit wel een oud zeer, zeg maar. Een aanknopingspuntje dat me best van dienst kan zijn bij mijn twijfels over werk, studie, enz.
Het gaat mij niet om graven in het verleden om daar in te blijven hangen, integendeel. Maar een beetje begrijpen waarom ik af en toe voor mijzelf niet steviger in mijn schoenen sta, zou wel zo prettig zijn. Dan komt de rest ook wel weer op zijn pootjes.
Tjsor: dat gebed, ja, dat ken ik. Wordt gebruikt in 12 staps programma's (iets heel Amerikaans, moet ik begrijpen, het heet de serenity prayer).
Wat betreft leven in het nu is het heel simpel voor mij: niet gaan slapen met een kwaaie kop. DAn gaat het broeien en spoken, daar komt rottigheid van. Dat principe hanteer ik tegenwoordig. Kost soms wel een uurtje nachtrust, maar dat is beter dan dagen of wekenlang slecht slapen omdat er iets blijft wringen.
Ik lees vaak in deze rubriek over problemen. En heel vaak zie ik de ene helft van een koppel aannames maken over de andere helft. Daar zijn/waren wij ook goed in. Herkennen dat je dat doet, ruimt al een hoop puin op. Ik zeg nu regelmatig tegen mijn man: alsjeblieft niet voor mij denken, zolang ik dat zelf kan doen. Daarmee proberen we alles duidelijk te houden en dat doet een hoop goed.
Ik denk dat er wel wat zit in dat familie DNA. Het doorgeven van patronen, daar geloof ik helemaal in. Dat doen we tenslotte ook met tradities, zoals kerst, sinterklaas, verjaardagen enz. Daar hoort ook een bepaald waardegevoel bij. Dus waarom zou dat niet zo zijn met de manier waarop je met elkaar om gaat in een gezin, hoe je elkaar bejegent.
Ik ga weer verder denken. Bedankt allemaal, blijf vooral reageren, ik kom er ook weer op terug.
Angie
Hechting
Heb je wel eens iets gelezen over hechting ? Dat is bij uitstek iets dat in de eerste 3 jaar, wat voornamelijk bepaald wordt door de omgeving, je ouders. Dit bepaalt ook de relatie tot je ouders maar ook het basisgevoel hoe je in het leven staat, over jezelf denkt. Heb je overigens weleens gedacht aan een paar sessies met een haptonoom ? Juist dat kan heel veel duidelijk maken, zeker ism andere therapie.
Angie
Ik vind dit een fijn draadje, met veel reacties en meningen, tof!
Ik wil ook maar 1 ding toevoegen, iets wat toch belangrijk is maar nog niet is genoemd tot nog toe.
Je rol in het gezin. Iedereen heeft een rol, ouders duwen kinderen in rollen. Ben je de oudste, de jongste, de middelste tussen broers en zussen, of alleen? Zo wordt je ook gevormd, en daardoor kunnen kinderen binnen hetzelfde gezin ook heel anders ontwikkelen omdat van de oudste bv veel meer wordt verwacht en de jongste zo schattig is maar ook veel teveel wordt bemoederd en onzelfstandig groot wordt etc...
Liefs!
Judith-t
Het verhaal over hechting vind ik dus zo'n zwarte doos: voordat je je iets kunt herinneren is de cruciale tijd alweer voorbij, zodat je eigenlijk nooit iets over die periode kunt zeggen wat je zelf echt kunt weten. Alles wat daarover gezegd kan worden is dus fabrikaat van wetenschappers op basis van onderzoeken, waarbij je helaas nooit de eerste drie levensjaren twee keer opnieuw kunt doen onder verschillende omstandigheden. Veel theorie dus. En helaas, als het allemaal al zo zou zijn, dan nog levert het geen inzichten op waardoor je het ongelukkige gevoel aan kunt pakken. Er is hooguit een verklaring op gelegd, die zo onwrikbaar is als een rotsblok, omdat je er niets tegenin kunt brengen en je zelf echt niet weet op wat voor manier iets invloed heeft gehad op je ontwikkeling voor je vierde levensjaar.
Tsjor
