Ritalin of .....niet?

Waarom

Waarom zou je zoon zijn spontaniteit en muzikaliteit verliezen door Ritalin?
Ik heb zelf geen ervaring met Ritalin, maar verlies van muzikaliteit is volgens mij geen bijwerking.

Ik snap wel dat je geen zin hebt om je zoon medicijnen voor te schrijven om problemen op te lossen die met extra aandacht ook verholpen zouden kunnen worden. Maar je zoon kan zich door zijn ADD niet optimaal ontwikkelen. De frustratie daarover zal hem ook negatief beinvloeden.

Ik zou denk ik de Ritalin een kans geven. Mocht je kind zo veranderen dat hij zichzelf niet meer is, kun je er ook weer mee stoppen.

Eens met rixt

het vooral indianenverhalen die rondgaan dat Ritalin je kind zou "veranderen". Dat is niet zo. Als een kind zombie-achtig wordt is de dosis te hoog, zo simpel is het eigenlijk. ritalin is ook vrij "makkelijk", je stopt er inderdaad zo weer mee als het niet naar behoren werkt.

Voor mij staat altijd boven alles, hindert het mijn kind? En bij jullie is dat het geval. School heeft al veel aanpassingen gedaan maar daar is de grens bereikt. Probeer het gewoon en bevalt het niet, dan stop je er weer mee....

Logische angst

Natuurlijk ben je bang dat je kind verandert door medicatie. Er gaan veel verhalen rond over ritalin, die niet allemaal op waarheid berusten. Als de medicatie goed is ingesteld, is er normaliter geen sprake van bijwerkingen op het gebied van "karakter".
Onze zoon heeft op karaktergebied juist voordeel gehad van de medicatie: hij is nu meer zichzelf dan daarvoor. Want hij wordt nu niet constant geplaagd door de drukte in zijn hoofd, kan soms ook nog eens stilzitten in plaats van de héle dag last te hebben van de ADHD.
Voor jou is nu de vraag wat je zou willen bereiken door de medicatie. "Overgaan" is een beetje vaag. Zoek je verbetering in zijn alertheid en concentratievermogen? Dat laatste (concentratie) is hier zelfs met de medicatie nog steeds naadje. Probeer je het niet, dan weet je ook nooit wat het effect op jouw eigen kind is natuurlijk. Ik denk trouwens niet dat je de bijlessen nu kunt voorkomen door het gebruik van ritalin. Wel krijgt hij wellicht op de langere termijn meer mee van wat er in de klas wordt uitgelegd.

Leren

Voor onze zoon heeft het gebruik van methylfenidaat vooral en bovenal tot gevolg gehad, dat hij betere controle heeft gekregen over zijn executieve functies. Hij kan nu op alle verschillende vlakken in zijn leven beter leren. Niet alleen op school, maar ook van een gesprek met opa, van het doen van boodschappen en van het lezen van de krant.
Dit heeft voor hem gemaakt dat zijn leven veel beter is geworden, op alle vlakken.
Hij heeft wel last van bijwerkingen. Zijn eetlust en het inslapen lijden onder de medicatie, maar die nadelen wegen absoluut niet op tegen de voordelen.
Het voordeel van methylfenidaat vind ik, dat hoewel er een periode van wennen is (onze zoon moest er erg aan wennen dat zijn emoties nu blijvend waren, dat hij ze niet meer weg kon duwen), je er elke dag mee kan stoppen. Bij veel andere medicatie is dat niet het geval.
Op de creativiteit en levendigheid van onze zoon heeft het medicijn geen enkel negatief effect gehad. Sterker nog, omdat hij nu langer stil kan blijven staan bij zijn creatieve invallen, werkt hij nu de vage ideeen soms uit. En omdat hij veel tevredener is met zich zelf, is hij levendiger dan ooit.

Hier ook positieve ervaringen

Ik was heeeeeel bang voor pillen, en heb het uitgesteld tot we echt moesten constateren dat zelfs één op één les niets uithaalde.

Nu geven we wel pillen (lage dosis). Zoon's karakter is niet veranderd. Hij is zelfs nog even druk, maar ook even creatief en lief. Hij heeft geen last van bijwerkingen. Het enige dat is veranderd, is dat hij nu als een bezetene zit te werken op school en uitstekende resultaten haalt. De juf is nog steeds niet bijgekomen van de schrik!

Ik zou het dus in ieder geval proberen. Stoppen is heel simpel. Maar stel dat het bij jou ook zo werkt, dat zou toch prachtig zijn. Mijn zoon is nu veel gelukkiger, omdat hij niet meer zo achter de broek wordt gezeten. En het zou best kunnen dat het IQ van je zoon uiteindelijk hoger blijkt dan nu, want hoe kun je dat goed testen als een kind zich niet kan concentreren? Sterkte ermee!

Hier ook

Bijzonder blij met de medicatie.
Op wat eetlust vermindering in het begin na, niks gemerkt van nadelige gevolgen. Karakter is gewoon precies zoals het altijd was. Echter nu niet meer gehindert door dingen die hem "overkomen". Oudste had enorm last van zijn impulzen en dat is nu over. Middelste heeft eindelijk rust in zijn hoofd, hij kan zichzelf weer horen denken.
Ik kan het alle adhd'ers aanraden, gewoon proberen, is het niks? dan kan je gelukkig gelijk weer stoppen.
groet, polly

Waarom?

Kijk nou eens goed wat het probleem is, en wat je wilt voor je zoon... Hij zit in een grote drukke klas met een juf die eigenlijk te weinig tijd voor hem heeft... en nu functioneert hij niet goed (genoeg) dat beinvloed hem ook behoorlijk! Hij krijgt gewoon niet wat hij nodig heeft. Is dat op te lossen door ritalin? en is het nodig dat hij zich zover aanpast dat hij er zelfs medicijnen voor moet slikken? en voor wie? voor hemzelf? voor de juf? voor de rest van de klas die zich aan hem storen?
Zou hij het in een andere, kleinere klas wel beter kunnen doen, of als er genoeg ruimte is om zijn onrust op tijd eens kwijt te kunnen (door bijv. meer naar buiten te gaan, een time out te mogen nemen, andere, meer beweeglijke taakjes erbij te krijgen). Wil je hem perse aangepast zien aan deze school? of wil je een school die een beetje meer met hem meedenkt? zodat hij gewoon kan zijn wie hij is, zonder medicijnen.
Er leiden meer wegen naar Rome, onderzoek die ook, en durf daarbij naar jou kind te kijken, en niet naar wat school wil! dat is nl niet altijd ook het beste voor jou kind.
Ik wil hiermee niemand veroordelen die WEL ritalin gebruikt hoor, maar het gemak waarmee sommige scholen het voorstellen bij kinderen met adhd (of aanverwanten) vind ik schrikbarend, en ja, ik ken die voorbeelden ook uit de praktijk. Soms gaat het echt niet anders, maar ik als moeder zou dan eerst alle andere opties ook uitgezocht willen zien.
groetjes, Tess

Ja hoor tess

Tot op zekere hoogte vind ik dat je gelijk hebt. Maar je kan nou eenmaal niet de hele maatschappij om je kind heen vormen.
Zelfs op een onbewoond eiland zou mijn zoon last hebben van impulzen en zich zelf daarmee in gevaar brengen, en zou mijn andere zoon geen rust in zijn hoofd hebben.

Tess

De redenatie die jij volgt, die volgden wij ook bij onze zoon, voor hij met methylfenidaat begon. Want als ze op school nu....., dan..... Maar ik ben ervan terug gekomen.
Nu zoon medicatie gebruikt, in eerste instantie omdat hij op school compleet vast gelopen was en er geen alternatief was, merken we juist, dat die betere prestaties op school maar bijzaak zijn.
Het hele leven van onze zoon is beter nu. Omdat hij beter kan denken, beter beslissingen kan nemen, omdat hij gedachten af kan maken, volledige gesprekken kan voeren, boeken helemaal uit kan lezen, tv programma's af kan kijken, aan tafel kan blijven zitten tot iedereen klaar is met eten, geen speelbal meer is van zijn emoties...
Ik had gisteren avond nog een gesprek met hem. School is niet zo belangrijk als het lijkt. Elke dag leven en proberen om te genieten en gelukkig te zijn. Er zijn voor de mensen om je heen en liefde geven en ontvangen. Die laatste dingen gaan bij hem heel veel beter met die medicijnen.
Maar ja, nu ben ik wel heel erg filosofisch, het was ook een heel lang, diepzinnig en emotioneel gesprek.)

Andere opties

Ik vind ook dat je eerst alle andere opties moet onderzoeken. Maar voor ons bleef dan alleen het speciaal onderwijs over, want hij heeft al een rugzakje. Nou, daar is het ook niet altijd feest, gezien de komende bezuinigingen, en bovendien was er nergens een school te vinden die geschikt was voor mijn zoon (nog afgezien van de vraag of er plaats zou zijn geweest). Gewone scholen hadden geen zin in hem, die hadden al genoeg aan hun eigen buitenbeentjes. Daar kwam nog bij dat hij, zoals ik al zei, zelfs één op één niet leerde. Maar goed, Emmak heeft ook al alle andere opties onderzocht, zegt ze in haar post.

Hier ook twijfel

Ik wilde hier vandaag een topic over starten maar zie er al 1 staan, mooi!
Bovenstaande reacties op de posting van Emmak zijn voor mij opvallend in die zin dat ik ze allen zo positief vind.

Al ruim 3 jaar worstelt mijn zoon met school. Uitgebreid getest en ja hoor, ADD. Dat gecombineerd met een paar PDD-NOS kenmerken.
Onze zoon heeft wel een heel hoog IQ. Maar dat zien we dus niet aan zijn rapport, hij scoort middelmatig. Valt qua schoolprestaties niet echt op. Hij compenseert met zijn IQ een hoop van zijn concentratiestoornis. Maar dat wil niet zeggen dat hij er geen last van heeft. Zowel wij, man en ik, als leerkrachten zien een gefrustreerd jongetje. In zijn hoofd weet hij het allemaal, maar als het op uitvoeren aankomt gaat het mis. Hij kan zichzelf absoluut niet organiseren. Zijn aandacht niet, zijn werk niet, zijn spullen niet, kan helemaal niet omgaan met tijd en planning. Doordat hij veel frustraties oploopt wil hij nog weleens 'ontploffen'. Waarschijnlijk word hij doodmoe van alle chaos in zijn hoofd.

Wat me tot nog toe tegen heeft gehouden is het feit dat er geen lange termijnstudies over de effecten van die medicijnen bij het opgroeiende kind zijn.
Wat als er over, zeg 20 jaar, ineens bekend word dat de ontwikkeling van mijn kind nadelig beïnvloed is door die medicijnen? Dan ben ik wel degene die die keuze voor hem heeft gemaakt.
Het is een keuze die ik bijna niet durf te maken.
Maar wat onthoud ik hem nu? En zijn toekomst op de kortere termijn?
Vorige week heb ik een lang gesprek gehad met zijn juf. Ze ziet een heel bijzonder kind die erg intelligent is maar niet uit de verf komt. Ze is persoonlijk bang dat hij nu niet verder komt dan bijvoorbeeld een VMBO, terwijl hij daar niet thuis hoort. Ze zei dat ze in haar lange loopbaan in het onderwijs al meermalen kinderen in haar klas heeft gehad met ADD/ADHD en dat ze veelal enorm opknappen met medicijnen. Ze is een absolute voorstander dus.
Dat gesprek heeft me eigenlijk overgehaald. Om het toch te doen, medicijnen dus.
Tegelijkertijd knagen nog steeds de twijfels. Een van die twijfels is ook dat ik vind dat hij door die medicijnen niet leert omgaan met zijn beperking. En wat haal ik bij hem weg? Creativiteit?
Zijn problemen komen nu vooral voor op school. Thuis heeft hij minder problemen. Moet ik hem dan 'veranderen' voor school? Zodat hij daar beter in het stramien past? Moet een kind niet ook zichzelf kunnen zijn? Maar wat is van hemzelf en wat is van de stoornis? Tsja...
We gaan het denk ik maar gewoon proberen.
Daar heb ik trouwens wel praktische vragen over. Zijn diagnose is vastgesteld door een peperdure orthopedagoge waar we nauwelijks vergoeding voor kregen. Ik wil me nu eigenlijk niet weer tot die praktijk wenden, dat heeft eerlijk gezegd vooral een financieel motief. Eigenlijk wil ik me nu wenden tot een kinderarts. Is dat een normale route?

Hier

Hier een zoon met adhd, hij gebruikt medikinet cr (en vanaf volgend jaar gaan we concerta proberen). Bij hem hebben we eerst lange tijd geprobeerd zonder medicatie (oa een trainingen, aanpassen lesstof) maar hij raakte meer en meer de weg kwijt, raakte zwaar gefrustreerd, boos en agressief met zelfs klachten die ernstig leken op een depressie. Het beetje zelfvertrouwen dat hij had, was helemaal weg, het was echt zielig. Dat is voor ons de stap geweest om te beginnen met medicatie.
Voor hem helpt de medicatie om ordening te scheppen in de chaos in zijn hoofd. Sindsdien kan hij zijn gedachten beter ordenen. Hij is de grappenmaker gebleven, houdt nog steeds van woord- en taalgrapjes maar kan bijvoorbeeld nu een verhaal tot een einde brengen met lijn erin of een boek lezen. Ook kan hij de leseen beter volgen, kan hij zijn hoofd bij de voetbalwedstrijd houden, is hij veel minder boos.
Dit weekend hebben we goed kunnen merken wat medicatie met hem doet. Hij had niets genomen. Hij was aan het werk met een verslag. Ik kon niet volgen wat hij opschreef: van de hak op de tak, zinnen die vastliepen, zinnen die compleet anders eindigden dan ze begonnen en vooral veel frustratie en daardoor boosheid. Hij heeft toen medicatie genomen en het ging daarna een heel erg stuk beter met als gevolg minder frustratie en boosheid. Voor mij toch een bevestiging dat zoon geholpen wordt door de medicatie.

Zorra

Via onderstaande link kun je kinderartsen, psychologen, psychiaters of zo, bij jou in de buurt vinden, die gespecialiseerd zijn in ad(h)d.

http://www.adhdnetwerk.nl/ADHD.aspx

En verder wil ik nog iets zeggen over 'leren omgaan met je stoornis'. Die medicijnen helpen bij onze zoon heel goed, maar toch is er nog heel veel adhd te merken bij hem. Het is zeker niet zo dat hij met de medicatie kenmerkvrij is (dat is ook niet wenselijk). Zijn leven is wat leefbaarder, dat wel, maar hij is nog steeds zo adhd, dat er elke dag wel twintig praktijkvoorbeelden zijn, waarin hij leert 'omgaan met zijn stoornis'.

Verder lijkt ons verhaal erg op dat van Bikkel, alleen is onze zoon wel helemaal depressief geworden. Die gevoelens wens ik niemand op deze aardbol toe.

Geprobeerd

Mijn zoon heeft ook add/ass en de eerste vraag die we steeds kregen(van de steeds wisselende behandelaars/psych) oh, gebruikt ie geen ritalin? We zullen een afspraak voor u plannen. Dat hebben we steeds afgeketst, want van mij hoefde het niet en op school ging het redelijk. Reguliere basisschool doorlopen en op het vmbo(t) hebben we ook niet echt klachten gehad. Nu zit ie op het mbo en gaat goed. Hij heeft op het vmbo ritalin geprobeerd in verschillende doseringen (op zijn eigen verzoek trouwens) maar is er niet mee doorgegaan, juist omdat hij het voelde veranderen in zijn hoofd. Hij vond dat juist niet prettig; mama ik word zo'n zombie. Hij heeft wellicht geluk dat ie een lichte vorm heeft.

...en nog een vraag

Kobalt e.a., dank voor je reactie.

Nog een vraag:
De reactie van Jacci doet me trouwens herinneren aan nog een overweging. Mijn zoon is inmiddels 9. Als we nu besluiten om hem 'aan de ritalin' te zetten kan hij daar ook zelf over oordelen. Ik kan dan aan hem vragen hoe het voelt en of hij vind dat het beter gaat, of niet. Dat is voor ons erg belangrijk. Toen het Ritalin-vraagstuk zich voor het eerst voordeed was hij nog maar net 7. Ik zou dat toen nog niet zo met hem hebben kunnen bespreken. Maar mijn vraag gaat dus over dat laatste: het bespreken. Als ik mijn zoon pilletjes moet geven vraagt hij, uiteraard, waarvoor. Het zijn geen vitamientjes en ik ga hem daar natuurlijk niet mee voor de gek houden. Zoon weet nu niet dat hij ADD heeft. Ik heb hem dat bewust nooit verteld, ik wilde niet dat hij over zichzelf zou denken dat er iets mis met hem was. Als ik hem op medicatie doe dan moet hij daarover ingelicht worden. Hoe pak ik dat aan? Allereerst moet ik hem uitleg geven over ADD en vervolgens het medicatie-plan uit de doeken doen.
Hoe leg ik dat uit? Hoe reageerden jullie kinderen hierop?

Hier opluchting

Toen ik het aan de heren ging vertellen wat de uitkomst van alle testen en dergelijke die ze hadden gehad was, voelde het voor hun een opluchting.
Middelst zei: oh dus ik ben niet dom!! Hij bloede behoorlijk op sinds hij weet dat het door iets in zijn hersens komt.
Het proces van zoeken naar een diagnose was bij ons iets wat een aantal maanden duurde. We hebben beide kinderen gewoon altijd verteld wat er speelde, waar wij het over hadden met hulverleners, en waar de testen voor waren die ze moesten doen.
Er is hier thuis geobserveerd, ook dat hebben we gewoon met de heren besproken. Dus het was geen verassing, dat er een diagnose kwam, maar wel een opluchting toen ze meer uitleg kregen over ad(h)d.

Zorra

Wij hebben onze zoon (toen 7) verteld waarom we de onderzoeken in gingen (het liep niet lekker op school, zwemles etc, hij klaagde dat zijn dagdromen altijd harder waren dan de leerkracht, het frustreerde hem dat hij voor zijn gevoel erg zijn best deed maar dat dat niets opleverde, het frustreerde hem dat iedereen altijd vond dat hij eens op moest letten terwijl hij dat toch deed etc etc) en daarna hebben we hem verteld wat er uit deonderzoeken kwam. Dat hij daardoor niet minder was dan een ander want dit hoorde bij hem, was deel van hem en zijn karakter en dat we zoon zouden helpen hoe om te gaan met alles.
We hebben hem verteld (hij was toen 9) dat we met de medicatie zouden gaan starten toen hij er zo vreselijk slecht aan toe was om te kijken of dat hem zou helpen. Zou hij het vreselijk vinden of er niet tegen kunnen of wij zouden dat vinden of het zou te weinig oplevern, dan zou zoon er meteen mee kunnen stoppen. Die beslissing mocht en mag hij nog steeds zelf maken. Ook hebben we hem verteld wat de bij-effecten zouden kunnen zijn. Gelukkig heeft hij daar nagenoeg geen last van. Zoon heeft ook helemaal niet het gevoel dat hij minder is of dat hij in onze ogen niet perfect is. Hij zei nog niet zolang geleden dat hij eigenlijk wel heel erg gelukkig is.

Hier ook vragen..5 jaar

Vandaag waren we bij de kinderarts voor zijn groeihormoondeficiëntie en de kinderarts besprak met ons de mogelijkheid van medicatie geven. Ik ben nog niet 'om'. Het is zo moeilijk om te beslissen. Er is slechts één gebied waar de ADHD hoogtij viert: sociaal. Buiten schreeuwt en rent hij heel hard en vinden kinderen hem raar. In de klas en thuis gaat het redelijk goed. Door zijn ADHD gedrag buiten heeft hij weinig vriendjes. Ik weet alleen niet of het niet komt door andere factoren dat hij geen vriendjes heeft, want hij heeft ook DCD en een sensorische integratiestoornis. Er is ook wel een sprake geweest van PPD- NOS, maar niet officieel gediagnosticeerd.
Graag reacties

Dcd en ritalin?

Het gedrag dat jouw zoontje buiten vertoont, kan dat niet volledig gerelateerd zijn aan zijn DCD? En in hoeverre is het gebruikelijk dat Ritalin voorgeschreven word bij DCD?

En er is sprake van groeihormoondeficientie, Ritalin kan effect hebben op de groei, is dat niet een extra reden om er niet voor te kiezen?

Ik hoop dat de kinderarts je meer duidelijkheid kan geven.

Zorra

Ik heb zoon verteld dat de pilletjes ervoor zijn dat hij zich beter kan concentreren op school. Niks over stoornissen of zo. Hij slikt ze overigens alleen tijdens schooltijd, verder heeft hij ze niet nodig. Ik heb hem ook niets over bijwerkingen vertels om hem geen ideeën te geven, maar hem af en toe voorzichtig uitgehoord. Hij voelde zich prima en gedroeg zich ook normaal (voor hem dan, haha). Het enige verschil was in de resultaten op school.

Meld mij ook

Ik heb hieronder een draadje over dat onze zoon mogelijk aan een Ritalin of iets dergelijks gezet kan worden omdat hij wellicht te weinig remmingen zelf heeft. De psych bij wie hij nu onderzoeken gaat krijgen had het over Ritalin met name. Nu zijn wijzelf neit zo happig om er pillen in te gooien.

Mijn ouders en ikzelf ook wel zijn bijv bang voor een persoonsverandering. Dat hij zijn spontaniteit verliest bijv. Ik heb hier gelukkig al het tegendeel gelezen.

Een andere ouder waarschuwde mij dat het de impulsen zou onderdrukken en als de pil is uitgewerkt dat in alle heftigheid er alsnog uitkomt... Daar lees ik hier verder niks over. Dus wie kan mij inlichten?
En wat zijn de bijwerkingen van dit soort middelen?

Rebound heet dat

en ja, dat kan gebeuren. Sinds zoon concerta heeft zijn de rebounds wel minder geworden. Omdat dat geleidelijker uitwerkt... Bij de Ritalin was het wel wat heviger inderdaad...

Hier nauwelijks rebounds

Hier hebben wij nooit veel van rebounds gemerkt. Wel is het zo dat onze zoon het tegen twaalven het moeilijkst had op school. Nu hij concerta gebruikt is dat minder.
Dus ook bij rebounds is het weer per persoon verschillend hoe het gaat.
Het is in ieder geval een fabeltje dat álle onrust van de hele dag er weer dan altijd weer uitkomt. Als onze zoon dan al wat onrustiger was aan het einde van de middag, konden wij dat overigens heel goed begeleiden. 'Joh, je voelt je nu een beetje ongemakkelijk omdat je medicijnen uitgewerkt raken, ga maar even lekker.... dan gaat het zo wel weer.'

Persoonsverandering

Het karakter van je kind verandert echt niet zomaar. En als dat weel gebeurt, is het een teken dat je direct moet stoppen of een lagere dosering moet nemen. Als ouder heb je bij deze medicatie een belangrijke rol, namelijk je kind heel goed in de gaten houden. Je leert na een tijdje ook 'spelen' met de dosering en met de slikmomenten. Het werkt natuurlijk heel anders dan bijvoorbeeld een antibioticakuur, waar je je strikt aan de dosering en periode moet houden.
Zoon begon met een heel lage dosering. Pas na een week ging de dosering een klein beetje omhoog. Na vijf weken zaten we op de dosering die goed bij hem bleek te passen. Het is dus heel langzaam opgebouwd, en zo hadden we ruim de tijd om in te schatten wat de medicijnen deden - of niet deden.
Vermindering van de eetlust is hier wel een punt. Nu na een half jaar gaat het gelukkig wel beter. Wat hier sowieso goed werkt, is rond 19.30 uur (dan zijn de medicijnen uitgewerkt en heeft hij wel eetlust) extra eten. Meestal eet hij dan nog twee stuks fruit, een of twee boterhammen en vla.
Rebound is soms merkbaar, meestal nauwelijks. Het is inderdaad een fabeltje dat alle impulsen van de hele dag er dan uitkomen. Je moet Ritalin sowieso niet zien als een medicijn dat 'onderdrukt'. Het zorgt ervoor dat de 'chemische fabriek in de hersenen' werkt zoals het hoort te werken.
Wij hebben overigens ook getwijfeld hoor, zoals zoveel ouders. Achteraf denk ik wel: waar waren we nu zo bang voor? Je begint ermee, kijkt hoe het werkt, en zo nodig stop je er weer mee, zo simpel is het in feite. Als je kind nu begint met Ritalin, betekent dit niet automatisch dat je er vervolgens vele jaren aan vast zit. Je bent daar zelf bij.
Naar Ritalin is trouwens ontzettend veel onderzoek gedaan! Het medicijn wordt al vele tientallen jaren voorgeschreven. Ik begrijp dus niet zo goed waar de opmerkingen 'er is zo weinig over bekend' vandaan komen.

Helaas ijsvogeltje

er zijn nog steeds hele volksstammen die dat zeggen, dat er zo weinig van bekend is....Ok, ik weet ook wel, het zijn geen smarties....Toch vind ik het belangrijker dat mijn kind zich nu goed kan ontwikkelen!