1 oktober 2004 door Saskia Nihom-Nijstad
Hoe ga ik om met een kind dat steeds bozer wordt (tot en met woede en agressie) als het niet loopt zoals hij wil?
Mijn zoontje van 5 jaar heeft zeer veel moeite met het accepteren van mijn autoriteit als moeder. Bij de vader zijn er minder problemen. Hij wil zeer vaak zelf bepalen wat er gebeurt, tot en met de kleinste dingen, en hij probeert mijn grenzen structureel te verleggen. Bijvoorbeeld: als ik twee boekjes lees: "Nee drie!"
Hij accepteert van mij geen "straf", zoals blijf op je kamer. Hij komt er gewoon van af. De enige mogelijkheid is dan om de deur dicht te houden en vervolgens wordt hij destructief. Er zijn al verschillende dingen gesloopt. Eigenlijk wil hij met rust gelaten worden, maar hij zoekt mij toch ook weer op.
Als ik hem in de houdgreep neem voor enkele minuten, wordt hij eerst agressief (bijten en krabben); later gaat hij huilen en wil hij met rust gelaten worden. In ruzies schreeuwt hij ook dat ik niet moet praten, en duwt hij mijn gezicht weg als ik te veel naar hem kijk.
Bij anderen is hij juist een mak lammetje. Hij is wel dominant, bepaalt in spel met anderen hoe het moet lopen en kan het ook moeilijk accepteren als een kind het anders wil. Verder is hij druk, beweeglijk, heel snel enthousiast en vrolijk, kan fantastisch spelen (vaak spel waarbij geordend wordt), maar ook snel boos.
Hij is 10 weken te vroeg geboren maar heeft een normale ontwikkeling doorgemaakt. Kon al bijzonder snel fijn spelen, met anderhalf jaar kon hij met gemak 2 uur in de box bezig zijn. Het probleem bestaat nu zo'n jaar of twee en is met perioden aanwezig.
Zit ik hem te veel op de huid? Moet ik hem loslaten, maar hoe dan? Dingen slopen kan ik niet accepteren.
Uw zoon heeft er zeker behoefte aan om 'met rust gelaten te worden' en om zelf dingen te kunnen bepalen. Dat kan hij echter alleen als zijn ouders hem het gevoel geven dat zij daar alle vertrouwen in hebben, en hem steeds een beetje meer durven los te laten. U vindt dat moeilijk, maar dat is begrijpelijk. Hieronder zal ik uitleggen hoe dat komt. Ik besluit met een aantal praktische tips.
Ik denk dat het stukje bij beetje los kunnen laten van een kind dat te vroeg is geboren, ingewikkelder is dan bij kinderen die op tijd zijn geboren. De zorgen die ouders hebben voor een te vroeg geboren kind zijn immers groot en de angst voor het (over)leven van een couveuse-kindje is – zeker in het begin – permanent aanwezig.
Deze ouders zijn gewend zich vanaf de eerste dag zorgen te maken om het kind. Dat heeft tot gevolg dat het stapje voor stapje los kunnen laten van zo'n kind, tijdens zijn verdere ontwikkeling, dikwijls stroef verloopt.
Uit mijn praktijkervaring weet ik dat het voor ouders van te vroeg geboren kinderen extra moeilijk is om grenzen te stellen. De bezorgdheid en de angst uit het eerste begin zijn voortdurend sluimerend aanwezig.
Het kind voelt dat. Hij zal steeds proberen uit te vinden hoe het zit met het vertrouwen van zijn ouders en hun angst, waar hun grens precies ligt, en hoe duidelijk en zeker zijn ouders zijn.
U vertelde onder andere over het voorlezen van twee boekjes, waarna uw zoontje zegt: "Nee, drie!". Dat is typisch zo'n voorbeeld. Hij probeert u uit, om te kijken hoe zeker zijn moeder van haar zaak is.
U schrijft: "Eigenlijk wil hij met rust gelaten worden, maar hij zoekt mij toch ook weer op."
Dit is een mooi voorbeeld van vertrouwen enerzijds tegenover angst en onzekerheid anderzijds. Uw zoon wil zo nu en dan ook écht met rust gelaten worden. En hij hoopt dat zijn moeder erop vertrouwt dat hij zelf kan beslissen dat dit goed voor hem is. Maar uit onzekerheid over hoe zijn moeder hierover denkt en voelt, zoekt hij haar weer op. Hij komt het als het ware zonder woorden vragen.
Hoe meer vertrouwen u naar hem uitstraalt en hoe meer u laat blijken dat het goed is als hij zich even terugtrekt, des te zekerder uw zoontje zich gaat voelen over zijn eigen gedrag.
Verder schrijft u dat hij moeite heeft met het accepteren van uw autoriteit. Ik denk dat het hier niet om autoriteit gaat, maar om het feit dat u alles voor hem wil bepalen. U durft hem nog niet los te laten daar waar hij het al alleen kan.
Uw zoon wil echter niet dat u alles bepaalt en regelt, maar dat u hem stimuleert om zelf dingen te ondernemen. Met zijn boosheid probeert hij dat doel te bereiken.
Boosheid (of woede, als sterkere uitingsvorm daarvan) is één van de vier basis-emoties die we allemaal hebben:
Voordat we boos worden, voelen we irritatie opkomen en dan gaan we op zoek naar iemand tegen wie wij onze boosheid kunnen uiten. Dit is ook het geval bij uw zoontje. Hij raakt geïrriteerd in situaties waarin hij het gevoel heeft de macht te verliezen. Zijn moeder moet het dan ontgelden.
Hij voelt echter ook dat zijn moeder net zo goed boos en machteloos is, net als hij. Maar hij is nog te jong om zijn eigen emoties te onderscheiden van die van zijn moeder, laat staan dat hij ze goed kan reguleren. Daarvoor moet hij ouder worden.
Alle kinderen moeten leren om te gaan met hun gevoelens van boosheid. Daar hebben ze de leiding van hun ouders als eersten bij nodig.
Mocht u er met deze adviezen toch niet uitkomen, dan raad ik u aan om hulp te zoeken. Extreme boosheid en woede-uitbarstingen bij kinderen gaan namelijk niet vanzelf over.
Veel succes!
