19 september 2008 door Aleid Grijpma
Ik weet niet hoe ik het beste met mijn zoontje Tom (9 jaar) kan omgaan. Het is over het algemeen een vrolijk, sociaal, aanhankelijk jochie met een groot hart. Maar hij is ook veeleisend, egoïstisch en moeilijk. Hij heeft een broertje van 11, een stiefzusje van 9 en een stiefbroertje van 8. Tom en zijn broer van 11 wonen sinds een jaar bij mijn ex-man. De eerste vijf jaar van de scheiding hebben ze bij mij gewoond.
Nu zijn ze iedere vrijdag en om het weekend bij mij en mijn (nieuwe) man, samen met de kinderen van mijn man (die bij hun moeder wonen). Dit gaat na een wat moeizame start nu heel erg goed.
Sinds dat hij ongeveer 6 jaar is (we merkten het pas later op, maar ik schat dat het toen ongeveer begon) hebben we een sterk vermoeden dat Tom een lichte vorm van Tourette heeft. We zijn met hem naar een kinderarts geweest, die het naar aanleiding van wat wij vertelden, min of meer bevestigde, maar het natuurlijk niet met zekerheid kon zeggen.
Door dit alles en zijn moeizame start (rs-virus, geboorte-afwijking, intensive care, afgeblazen operaties, etc.) is hij wel mijn 'zorgenkindje'. Niet dat ik voor hem softer ben, maar ik maak me om hem nu eenmaal meer zorgen dan om mijn oudste, die een heel stabiel, evenwichtig kind is, waardoor ik hem vaak bewust aandacht geef, omdat Tom me anders volledig opeist.
Tom is eigenlijk zijn hele leven al veeleisend. Alles moet op zijn manier, "nee" is moeilijk te accepteren en alles draait om (vaak negatieve) aandacht.
Voorbeelden:
Zijn gedrag is wel versterkt na de scheiding, maar zeker niet veroorzaakt door de scheiding. Bij mijn ex-man heeft hij ook zijn buien, maar daar heeft hij schijnbaar meer afleiding in de zin van school en met vriendjes buiten spelen.
Ik ben zo bang dat hij door alle 'drama's' die zich voordoen een gruwelijke hekel aan me krijgt. Ik maak hem altijd heel erg duidelijk dat ik geen hekel heb aan hem als persoon, dat ik heel veel van hem houd, maar dat ik wel een hekel heb aan zijn boze buien en aan de manier waarop hij iedere keer weer een stempel op de dag weet te zetten. [...]
Hopelijk heeft u wat adviezen waar we wat mee kunnen. Alvast hartelijk dank voor de moeite.
U vertelde heel veel. Daaruit maak ik op dat u zich behoorlijk zorgen maakt. Ik zou daarop kunnen reageren met "U bent een overbezorgde moeder die veel te dicht op de huid van haar zoon is gaan zitten". U zei zelf al dat hij altijd al uw zorgenkind was, terwijl het op zich best goed met hem gaat, zo te zien. Maar anderzijds heb ik na al die jaren als kinderpsychiater wel de ervaring dat moeders vaak overbezorgd zijn omdat hun kind zich écht moeilijker ontwikkelt dan andere kinderen.
Eerst even kort iets over Gilles de la Tourette. Er zijn veel kinderen die tics hebben. De regel voor Gilles de la Tourette is dat je twee soorten tics moet hebben, namelijk:
Ikzelf ga pas behandelen als een kind zóveel hinder ondervindt van zijn tics dat daardoor hun functioneren op school en met vriendjes eronder gaat lijden. Zolang dat niet het geval is, doe ik niets.
Zeker bij jonge kinderen, zoals uw zoon, zou ik afwachten hoe het zich verder ontwikkelt. Dat weet je namelijk niet vooraf. Het is zeker niet zo dat het veel ernstiger wordt met de tijd, of veel ernstiger wordt als je er niets aan laat doen.
Dan de vraag hoe u het beste kunt omgaan met zijn boze buien. Het is eerste wat je dan moet doen, is erachter komen waardoor die buien veroorzaakt worden. Uit de dingen die u vertelde, lijkt een patroon van 'starheid' naar voren te komen. Uw zoon is niet zo flexibel.
Hij is wat star omdat hij alles op dezelfde manier wil hebben, en hij wordt boos als de dingen anders lopen dan verwacht, of anders dan hij zou willen. Het lijkt alsof hij zich niet zo makkelijk aanpast. Hij kan in ieder geval wat minder goed omgaan met onverwachte dingen dan zijn broer.
Vervolgens kun je je afvragen waar die starheid dan vandaan komt. Is hij star 'van zichzelf' of spelen er andere dingen mee?
Om antwoord te kunnen geven op die vraag, moet je kijken naar zijn totale ontwikkeling. Hoe snel en hoe soepel leerde hij bijvoorbeeld:
Kortom: hebben we hier te maken met een jongen die zich van jongs af aan al minder soepel ontwikkelde op diverse fronten? En zo ja, kan dat verklaard worden uit wat hij allemaal heeft meegemaakt (en nog steeds meemaakt), of spelen er nog andere zaken mee?
Al met al adviseer ik u om uw zoon toch eens te laten onderzoeken door een psycholoog of een kinderpsychiater, met de vraag of zijn gedrag te verklaren is vanuit wat hij allemaal heeft meegemaakt (omgevingsfactoren), of dat er dingen in hem zelf zijn (kindfactoren) die zijn gedrag verklaren.
Vervolgens kunt u advies vragen over de manier waarop u het beste met hem om kunt gaan. Ikzelf kan daarover helaas niets zeggen, omdat ik dat onderzoek niet heb gedaan.
Zo lang u nog niet precies weet wat er nu eigenlijk met uw zoon aan de hand is, raad ik u aan om gewoon uw intuïtie te volgen.
Zorg er wel voor dat u op de dagen dat hij bij u is, even tijd voor hem vrijmaakt. Dat hoeft niet per se véél tijd te zijn – een kwartier is vaak al genoeg – als het maar wel tijd speciaal voor hem en met hem alleen is. Dus niet met de andere kinderen erbij. Dit hoeft overigens geen exclusief recht voor hem te zijn. U kunt het ook doen met de andere kinderen!
Dit soort 'kwaliteitstijd' is niet alleen goed voor uw zoon, maar ook voor uzelf. U kunt er namelijk het vervelende gevoel mee compenseren dat u hem op andere momenten stevig moet aanpakken. Zo heeft u het idee dat u wel degelijk iedere dag iets positiefs met hem doet, en heeft hij dat idee dat mogelijk ook.
Succes ermee!
