23 februari 2007 door Joanna Sandberg
Onze zoon Jermain is 6 jaar en zit in groep 3. Van zijn leerkracht hoorden we dat hij extreem verlegen is. Hij durft geen vragen te stellen wanneer hij zijn taak niet begrijpt, hij krimpt in elkaar als hij voor de klas moet komen, en zijn rekenen gaat erg achteruit. De laatste weken is het zelfs veel erger geworden. Het speet de leerkracht om het te moeten zeggen, maar Jermain leek hem een erg ongelukkig kind.
Vriendjes die met hem willen spelen, wijst hij af. Als ze na schooltijd met hem naar huis willen, zegt hij met tranen in zijn ogen dat hij liever alleen is. Na school verdwijnt hij dan gelijk zijn kamer in om TV te kijken, te tekenen, of met auto's te spelen. Soms wel 2 uur achter elkaar. Met vertrouwde mensen speelt en praat hij overigens wel normaal.
Dit heeft ons erg getroffen, omdat we geen enkele duidelijke aanwijzing kunnen vinden wat er thuis gebeurd kan zijn wat dit gedrag veroorzaakt. Jermain wordt nooit geslagen, ik stoei elke dag ruim een uur met hem, en ik lees voor op vaste tijden. Hij wordt door zijn moeder geknuffeld en hij krijgt alle warmte en aandacht die je ons inziens hoort te geven. Verder denken we eerder te vrij met hem te zijn dan te strak. Ook praten we altijd op een positieve manier met hem en wordt hij beloond voor goede prestaties.
Jermain leidt aan atopisch eczeem; 's nachts heeft hij veel jeuk. Hiervoor krijgt hij een sterke hormoonzalf maar sinds hij dat gebruikt, is hij erg prikkelbaar.
We denken niet dat we perfecte ouders zijn, maar zó veel misstanden kunnen er thuis toch niet zijn, die tot dit gedrag geleid hebben. Er moet echter wel iets gebeuren. Wat kunnen wij doen?
Ik kan me heel goed voorstellen dat de dingen die de leerkracht over uw zoon zei, jullie erg getroffen heeft. Op mijn beurt was ik zelf getroffen door uw verhaal. Jullie zijn heel zorgzame en liefdevolle ouders, die het goed menen en die het hartstikke goed doen.
U stoeit bijvoorbeeld elke dag ruim een uur met uw zoon. Dat vind ik echt geweldig. Er zijn niet veel vaders die u dat na kunnen zeggen, terwijl het voor zonen heerlijk is om met hun vader te stoeien. Ook is het heel goed voor hun (psychomotorische) ontwikkeling. Echt, mijn complimenten!
En toch gaat het niet goed met jullie kind. Daar word je natuurlijk knap onzeker van. Ik zal proberen u op weg te helpen. Ik zal me daarbij vooral concentreren op het eczeem, omdat daar waarschijnlijk de kern van het probleem ligt.
Om te beginnen vroeg ik mij af of die hormoonzalf misschien rare bijwerkingen kan hebben. Hormonen kunnen immers behoorlijk ingrijpen in iemands functioneren. En zelf verdenkt u deze zalf ervan prikkelbaarheid bij uw zoon te veroorzaken.
Ik heb dit voorgelegd aan een kinder-endocrinoloog van het VU Medisch Centrum, oftewel een kinderarts die gespecialiseerd is in hormonen. Die verklaarde dat de hormoonzalf – preciezer gezegd: corticosteroïden-zalf – op zich niet de oorzaak is van prikkelbaarheid, al hangt het wel af van de hoeveelheid zalf die gebruikt wordt.
Waarschijnlijker is dat een kind met atopisch of constitutioneel eczeem door de jeuk 's nachts weinig of slecht slaapt, en daardoor overdag prikkelbaar kan zijn.
De hormonendokter die ik sprak, benadrukte wel dat je voorzichtig om moet gaan met zulke zalf. Het is bijvoorbeeld niet goed om de huid elke dag met corticosteroïden-zalf in te smeren. Je moet het afwisselen met ofwel niet smeren, ofwel het gebruik van andere zalven. Uw eigen dokter zal daar ongetwijfeld goede instructies voor gegeven hebben.
Daarnaast is het sowieso goed om de huid goed in te blijven vetten. Niet alleen als die droog is, of als het slecht gaat, maar juist ook in goede periodes, bij wijze van bescherming. (Dit is een recent advies van de Vereniging voor mensen met constitutioneel eczeem). Het beste kun je hiervoor een vette zalf gebruiken die geen kleur- of geurstoffen bevat, dus een zo neutraal mogelijke crème (twee maal per dag de huid goed invetten). Dit help ook tegen de jeuk.
Let op: door stress verergert het eczeem. Het is dus echt belangrijk om de huid heel goed te verzorgen.
Tot zover de medische kant van de zaak, nu de psychische aspecten. Als ik uw verhaal zo lees, dan vermoed ik dat andere kinderen opmerkingen gemaakt hebben over de huid van uw zoon, of dat hij ermee gepest wordt.
Kinderen met eczeem schamen zich vaak heel erg voor die aandoening. De huid is zélf kwetsbaar, maar kan mensen – en vooral kinderen – ook psychisch nogal kwetsbaar maken. Het valt immers moeilijk te verbergen, als er iets met je huid aan de hand is. En datgene wat als een beschermend omhulsel zou moeten werken, is opeens zélf aangedaan, waardoor je je minder beschermd kunt voelen.
Dus: als iemand een opmerking maakt over de huid van uw zoon, wat nog niet eens pesterig bedoeld hoeft te zijn, dan kan dat uw zoon hard raken. Zeker als andere kinderen over zijn huid lachen, of er grappen over maken, of er nare dingen over zeggen.
Vaak wordt gedacht dat eczeem besmettelijk is. Dat is niet zo, maar dit misverstand kan wel tot gevolg hebben dat er misschien kinderen zijn die niet naast uw zoon in de klas willen zitten, of niet door hem aangeraakt willen worden.
Het is dus in ieder geval belangrijk dat er goede voorlichting wordt gegeven aan de kinderen dat eczeem niet besmettelijk is. U kunt dit bespreken met de leerkracht.
Natuurlijk denken niet álle klasgenoten van uw zoon dat hij besmettelijk is. Sommige kinderen willen immers best met hem spelen en op bezoek komen. Uw zoon wijst dat echter af, omdat hij het veel te eng vindt. Ik zal dat hieronder uitleggen.
Wanneer er vervelende dingen zijn voorgevallen, of dingen die uw zoon zelf als vervelend heeft ervaren (ook al waren ze niet zo bedoeld), dan heeft dat een negatief effect op het functioneren. Kinderen met eczeem kunnen angstig en onzeker worden, wat weer kan leiden tot verlegenheid.
Het is dan heel eng om in het middelpunt van de belangstelling te staan, zoals onder andere gebeurt wanneer je als kind voor de klas moet staan. Ook wil een kind zich dan het liefst terugtrekken en dus niet met andere kinderen spelen, om te voorkomen dat zijn eczeemhuid in de aandacht komt.
Zelfs de teruglopende rekenprestaties zijn op deze manier te verklaren. Om goed te rekenen moet je je namelijk goed kunnen concentreren, maar als je voortdurend bezig bent om jezelf in de groep overeind te houden, dan is je hoofd met iets totaal anders bezig.
U kunt uw zoon helpen door hem te vragen of hij iets herkent van de dingen die ik hierboven vertelde. Ook kunt u aan de leerkracht vragen of hij denkt dat er wat gebeurd kan zijn.
Het zwaartepunt van de hulp zal echter bij school moeten liggen, omdat daar de problemen het grootst zijn. In de eerste plaats is het belangrijk dat uw zoon zich gesteund voelt door zijn meester. Die kan hem helpen om zich weer prettig te voelen in de klas.
De meester kan hem ook helpen door in de klas het thema 'huid' te behandelen, met aandacht voor onderwerpen als allergieën en eczeem. Het hoeft dan niet nadrukkelijk over uw zoon te gaan, maar de meester kan hem wel – indirect – helpen door er in de klas over te praten.
Ook kan de meester in het algemeen praten over lichamelijke problemen, zoals oorpijn, slecht zien, bedplassen, etc. Zo leren kinderen dat het niet gek is als je wat hebt, maar dat het wel lastig is. Mogelijk kunnen de kinderen dan ook spreekbeurten gaan houden over lichamelijke problemen, en kan Jermain, met steun van zijn meester natuurlijk, een spreekbeurt houden over eczeem en zo zijn schaamte aanpakken.
Mocht het niet lukken om in samenwerking met school Jermain te helpen, dan is het verstandig om contact op te nemen met het Universitair Medisch Centrum in Utrecht.
Het UMC Utrecht heeft een speciale poli voor allergische kinderen. Op deze poli werken een kinderarts, een dermatoloog, een diëtiste, een psycholoog, een kinderlongarts, een KNO-arts, een oogarts en een eczeem-verpleegkundige samen in een multidisciplinair team.
Dit team kijkt ook heel goed naar de gevolgen van het eczeem in het dagelijks functioneren van een kind en zijn familie.
Ik wens jullie veel succes!
