13 december 2002 door Jeroen Aarssen
Onze kinderen, een tweeling (jongen-meisje) van 5 jaar oud, hebben we vanaf het begin tweetalig opgevoed. Ik ben Nederlandse en hun vader is Turk. De vader probeert zo veel mogelijk Turks met hen te spreken, en leest ook voor uit Turkse boeken.
Het valt ons op dat ze tegenwoordig geen Turks willen spreken, terwijl ze dat eigenlijk goed kunnen. De vader spreekt ook goed Nederlands. En de voertaal van ons gezin is Nederlands.
Het lijkt op gemakzucht dat ze liever Nederlands spreken. Ook zeggen ze vaak dat ze niet weten hoe ze iets in het Turks moeten zeggen. Vader helpt ze daarmee, maar toch is er sprake van tegenzin. Als we in Turkije bij familie zijn, is het geen probleem; er is dan geen keuze meer mogelijk. (Iedereen spreekt dan alleen Turks, behalve ik.) Dan blijkt ook hoe goed ze het kunnen. De hele familie is daar erg van onder de indruk.
Mijn vraag: hoe moeten we het nu aanpakken in Nederland? Wij zijn overtuigd van het belang van tweetaligheid, maar dwang lijkt ook vervelend. Of gaat die weerzin vanzelf weer over? We willen ze zelfs ook leren lezen en schrijven in het Turks als ze naar groep 3 gaan. Misschien vinden ze dat nog wel vervelender...
Veel tweetalige kinderen gaan door een of meer periodes in hun leven waarin ze het gewoonweg vertikken om een van hun talen te spreken. Het is begrijpelijk dat ouders zich daarover opwinden, maar ik vrees dat er weinig aan te doen is. Uit de literatuur blijkt dat dergelijke perioden van weerzin meestal tijdelijk zijn, dus er is nog hoop.
Misschien is het goed om na te gaan waaróm uw kinderen geen Turks willen spreken. De meest voor de hand liggende reden is dat ze het niet
cool vinden om Turks te spreken. Want ga maar na: de gemiddelde Nederlander vindt het spreken van Turks nauwelijks belangrijk. "Kijk", redeneert men dan, "als een kind van 5 ook Engels kan spreken, dan ligt het anders: die taal heeft tenminste status. Waarom zou je hier in Nederland Turks gaan praten?"
Als kinderen een dergelijke boodschap maar vaak genoeg horen, dan kunnen ze het vervelend gaan vinden dat zij geassocieerd worden met die "minderwaardige" taal. Kinderen ontwikkelen al gauw voelsprieten voor dit soort informatie, en passen hun gedrag daarop aan. Net zoals ze gevoelig kunnen zijn voor wat wel en niet toffe muziek of vette kleding is. Ik geef toe, dit soort gedrag komt vaker voor bij pubers dan bij vijfjarigen, maar het is echt niet ongebruikelijk.
Hun weerzin heeft in elk geval niets te maken met hoe goed ze Turks spreken. Als Turkse familieleden zich positief verbazen over hun Turkse taalvaardigheid, dan ligt dáár het probleem dus niet. De Turkse gemeenschap hecht nu juist wél veel waarde aan de eigen taal. En dat kan weer verklaren waarom uw kinderen zonder mankeren Turks spreken als de Turkse familie erbij is.
U wilt hen leren lezen en schrijven in het Turks en dat is – gezien de situatie – natuurlijk een hele uitdaging. Probeer in ieder geval hun nieuwsgierigheid te prikkelen door leuke en aansprekende Turkse boekjes te laten zien en er misschien ook nu al uit voor te lezen. Hopelijk slaat dan over een tijdje de stemming weer om, van weerzin tot weer zin...
