1 januari 2000 door Ward van Alphen
Ons gezin bestaat uit drie dochters (2, 8 en 11 jaar). De vraag betreft onze oudste dochter. Sinds een maand of 9 vertoont ze het volgende gedrag:
initiatiefloos, geen behoefte aan sociale contacten, verveling, negatief zelfbeeld (zichzelf te dik vinden, terwijl dit absoluut niet zo is), gespannen en slaapt slecht.
Op school gaat het qua leerprestaties heel goed, maar het klikt niet tussen haar en de leerkracht.
Ze is 'normaal' een rustig, vrolijk gezellig kind met een hoop sociale contacten en heeft altijd zin om iets te doen. We hebben geen idee waar dit zorgwekkende gedrag vandaan komt. Heel graag advies.
Geen gemakkelijke vraag, omdat je meer zou willen weten over uw dochter, omgeving, omstandigheden, etc. om te kunnen begrijpen wat hier speelt. Wellicht kan het u verder helpen als we verschillende kanten van uw verhaal belichten.
Het lijkt erop dat uw dochter ergens mee zit waar ze geen raad mee weet. Hoe een kind in zo'n geval reageert kan heel verschillend zijn. Sommige kinderen trekken zich terug, anderen worden ziek, weer anderen gaan vervelend gedrag vertonen.
Het gedrag van uw dochter doet denken aan een vorm van "overspannenheid" of "depressiviteit". Je kan dit niet zomaar vergelijken met soortgelijke beelden bij volwassenen. Bij kinderen is het toch vaak sneller duidelijk waar deze sombere gevoelens mee te maken hebben. Aan de andere kant willen we als volwassenen vaak niet zien dat ook kinderen somber kunnen zijn: kinderen behoren immers vrolijk buiten te spelen en plezier te hebben.
Wat zou hier nu achter kunnen zitten?
Nogmaals: we moeten het doen met weinig informatie, maar u geeft wel een aantal aanwijzingen. Het gedrag dat u beschrijft bestaat sinds ongeveer negen maanden. Is er negen maanden geleden iets gebeurd dat met deze verandering kan samenhangen? U noemt het contact tussen haar en de leerkracht: heeft ze een nieuwe leerkracht gekregen? Is er iets anders veranderd in de klas: speelt er bijvoorbeeld nog iets in het contact met leeftijdsgenootjes?
Het is ook mogelijk dat problemen met de leerkracht een weerslag zijn van andere problemen, of van andere bronnen van stress. Hoe is het klimaat thuis? Zijn er problemen met de zusjes? Of reageert uw dochter op spanningen van haar ouders? U beschrijft dat ze vroeger altijd gezellig was en veel sociale contacten had. Dan zou je haast denken dat de problemen niet op het sociale vlak gezocht moeten worden. Toch zou je je nog kunnen voorstellen dat zulke problemen zich pas gaan openbaren als een kind ouder wordt, en de omgeving meer eigen initiatief en inbreng gaat verlangen.
Uw opmerking over het negatieve zelfbeeld van uw dochter -- het zichzelf te dik vinden -- kan ook verwijzen naar zaken die met beginnende puberteit te maken hebben. Er zijn genoeg meisjes van 11 waarbij de veranderingen op lichamelijk gebied al op gang beginnen te komen. Het gedrag tussen leeftijdsgenootjes gaat ook veranderen. Kinderen krijgen meer behoefte aan autonomie, aan zelfstandigheid, terwijl ze de steun van ouders overigens ook nog hard nodig hebben.
Steun en aandacht geven, zonder dat je er te erg bovenop zit. Voldoende tijd hebben voor je kind. Praten met mensen uit je omgeving: wat vinden zij van uw dochter? Contact met school is uiteraard van belang als de problemen daar vandaan komen. Moet de leerkracht uw dochter iets meer krediet geven, of moet uw dochter leren om met deze leerkracht om te gaan?
Moet u haar laten praten over waar ze mee zit, en tegelijkertijd bevorderen dat ze zich blijft ontplooien op andere gebieden, waarin het in principe goed gaat?
Mist uw dochter bepaalde vaardigheden, en zouden deze kunnen worden versterkt? Als ze zich niet makkelijk uit, kunt u zoeken naar mogelijkheden voor expressie (praten, maar misschien ook tekenen, of sport), zodat gevoelens meer zichtbaar worden: dit lucht op en kan beweging brengen in de huidige toestand.
Misschien sla ik de plank wel helemaal mis, of zit het 'm in hele andere zaken dan hier genoemd. Hopelijk geeft het u toch nieuwe ideeën, en bedenk: u kent uw kind natuurlijk uiteindelijk het beste. Als u er zelf niet uitkomt en het gevoel blijft houden dat uw dochter vastloopt, kunt u het beste professionele hulp zoeken.
