Lezen voor de lijst
Mijn zoon moet voor school boeken lezen uit lezen voor de lijst van de bibliotheek. Hij heeft zelf gezocht en gedaan en kwam vorig jaar weg met een boek van Harry Potter maar verder een boek dat leuk leek maar bleek over echtscheidingen te gaan en later nog een boek over de tweede wereldoorlog.
We proberen mee te zoeken naar boeken zonder al te veel ellende, gewoon een boek met een leuk thema. We hebben er een paar gevonden maar hebben ook een idee dat er misschien toch een addertje onder het gras vandaan komt want het kan toch niet zo zijn dat er toch een paar positieve leuke boeken tussen in de lijst staan met bijna alleen maar boeken over ellende. De volgende thema's komen echt vaak voor op de lijst, oorlog, vluchten, mishandeling, dood, ernstige ziekte, lbhq en nog een heleboel letters.
Ik wordt er gewoon verdrietig van wat voor literatuur onze jeugd wordt opgedrongen.
Laat ik zeggen dat mijn kind lezen nooit vervelend heeft gevonden. Hij las veel toen hij nog op de basisschool zat, nu leest hij minder door vooral gebrek aan tijd.
Renmuis schreef op 11-10-2025 om 13:40:
[..]
Voor jouw kind misschien niet zo leuk, voor andere kinderen wel. Net zoals dat het ene kind wel van wiskunde houdt, en het andere kind niet. Het begrip is de belangrijke factor; dat is een voorwaarde voor leesplezier. Als je het niet begrijpt, wordt het sowieso nooit leuk en leer je er ook niets van. En niet alle kinderen hoeven boeken lezen als grootste hobby te hebben en te houden. Ze moeten wel allemaal leren te begrijpen en (kritisch) waarderen wat ze lezen om op het leesniveau te komen wat ze nodig hebben in de maatschappij.
Ik hou van lezen en vind “verplicht” iets lezen ook vaak leuk, zeker als je er vervolgens iets mee doet. Altijd al. Voor mijn boekenclub bijvoorbeeld (gezellig napraten) of voor mijn werk (nuttig, persoonlijke ontwikkeling). Misschien niet op hetzelfde niveau als in de zomer Joop ter Heul herlezen in een hangmat, maar dat hoeft ook niet. En zo ken ik heel veel mensen, en kinderen die graag lezen ondanks de “verplichting”.
En tja, pubers zijn altijd een beetje allergisch voor verplichting. Hoeveel pubers gaan nou echt met plezier aan hun huiswerk en hebben geen last van uitstelgedrag, zelfs voor de vakken die ze wel enigszins interessant vinden? Zeker als er niet direct een cijfer aanhangt? School kan sowieso niet op tegen TikTok / hangen met vrienden als het gaat om plezier, en die competitie moet je ook niet op dat vlak aan willen gaan. Zelfs ik, als echte boekenwurm, heb een aantal boeken van mijn lijst niet gelezen maar me erdoorheen gebluft bij het mondeling. En ik lees schrijvers als Hermans, Japin, Siebelink, Roosenboom en Abdolah allemaal voor mijn plezier - toen ook al - maar in mijn puberteit wilde ik toch ook regelmatig liever stiekem Bacardi Breezers drinken na het donker in het park.
Maar geloof me, in de bovenbouw van het basisonderwijs krijg ik alle kinderen mee als we samen Koning van Katoren, Borealis of Brief voor de Koning lezen, terwijl ze die boeken zelf nooit gepakt zouden hebben en/of er niet doorheen waren gekomen. En daarna hebben ze zoveel geleerd over de wereld, en over taal en literatuur. En natuurlijk vindt het ene kind het nog leuker dan het andere kind, dat hou je toch, maar als je kinderen alleen vrij laat lezen (of dat nu geheel vrij of van een beperkte lijst is), dan doe je de ontwikkeling van 90%+ van je klas tekort. Ook op het vwo.
Dat heeft ze ook echt wel geleerd en dat helpt haar nu ook bij haar studie. Ze kan daarvoor echt dingen lezen en verwerken en dan een mooie literatuurstudie schrijven.
En boek lezen als hobby, wat ze op de basisschool wel deed, is er niet meer bij. Oorzaak nummer 1 is tijdgebrek en ze heeft gewoon niet de moed om te beginnen, omdat ze weet dat het lang gaat duren tot ze een boek uit heeft.
Renmuis schreef op 11-10-2025 om 13:40:
[..]
Voor jouw kind misschien niet zo leuk, voor andere kinderen wel. Net zoals dat het ene kind wel van wiskunde houdt, en het andere kind niet. Het begrip is de belangrijke factor; dat is een voorwaarde voor leesplezier. Als je het niet begrijpt, wordt het sowieso nooit leuk en leer je er ook niets van. En niet alle kinderen hoeven boeken lezen als grootste hobby te hebben en te houden. Ze moeten wel allemaal leren te begrijpen en (kritisch) waarderen wat ze lezen om op het leesniveau te komen wat ze nodig hebben in de maatschappij.
Ik hou van lezen en vind “verplicht” iets lezen ook vaak leuk, zeker als je er vervolgens iets mee doet. Altijd al. Voor mijn boekenclub bijvoorbeeld (gezellig napraten) of voor mijn werk (nuttig, persoonlijke ontwikkeling). Misschien niet op hetzelfde niveau als in de zomer Joop ter Heul herlezen in een hangmat, maar dat hoeft ook niet. En zo ken ik heel veel mensen, en kinderen die graag lezen ondanks de “verplichting”.
En tja, pubers zijn altijd een beetje allergisch voor verplichting. Hoeveel pubers gaan nou echt met plezier aan hun huiswerk en hebben geen last van uitstelgedrag, zelfs voor de vakken die ze wel enigszins interessant vinden? Zeker als er niet direct een cijfer aanhangt? School kan sowieso niet op tegen TikTok / hangen met vrienden als het gaat om plezier, en die competitie moet je ook niet op dat vlak aan willen gaan. Zelfs ik, als echte boekenwurm, heb een aantal boeken van mijn lijst niet gelezen maar me erdoorheen gebluft bij het mondeling. En ik lees schrijvers als Hermans, Japin, Siebelink, Roosenboom en Abdolah allemaal voor mijn plezier - toen ook al - maar in mijn puberteit wilde ik toch ook regelmatig liever stiekem Bacardi Breezers drinken na het donker in het park.
Maar geloof me, in de bovenbouw van het basisonderwijs krijg ik alle kinderen mee als we samen Koning van Katoren, Borealis of Brief voor de Koning lezen, terwijl ze die boeken zelf nooit gepakt zouden hebben en/of er niet doorheen waren gekomen. En daarna hebben ze zoveel geleerd over de wereld, en over taal en literatuur. En natuurlijk vindt het ene kind het nog leuker dan het andere kind, dat hou je toch, maar als je kinderen alleen vrij laat lezen (of dat nu geheel vrij of van een beperkte lijst is), dan doe je de ontwikkeling van 90%+ van je klas tekort. Ook op het vwo.
Ik denk dat je je vergist in het verschil tussen het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Wij hebben geen lessen literatuur, alleen lessen Nederlands. Zeg dat leerlingen 3x een les van 45 minuten Nederlands per week hebben. Dan heb je het opstarten van de les, het afsluiten van de les, dat gaat allemaal van de lestijd af. Je hebt dan zo'n 35-40 minuten over. Waar waren we vorige keer gebleven? Even wat zaken bespreken en je hebt misschien effectief 30 minuten leestijd per les, 90 minuten per week. Dan lees je geen boek uit in een week, ook niet in twee weken. Daarnaast is het enorm versnipperd op deze manier, je bent er telkens weer uit en moet er opnieuw in komen. Zeg dat het minstens 4 weken duurt voor je het boek klassikaal uit hebt en de theorie hebt behandeld. Dat is al 4 van de 40 lesweken. Maar we lezen niet maar één boek per jaar, minstens vier. En in de lessen Nederlands moet er ook voldoende tijd zijn voor andere domeinen: spreekvaardigheid, schrijfvaardigheid, luistervaardigheid en (technische) leesvaardigheid. Daar gaat ook veel tijd en uitleg in zitten.
Ik geloof best dat er in het basisonderwijs meer tijd is om klassikaal te lezen, dan zijn leerlingen ook gemotiveerder om te lezen (hoor ik al mijn leerlingen zeggen). Maar in het vo en zeker in de bovenbouw waar literatuuronderwijs inclusief begrippen aan de orde is, wordt niet graag gelezen. Leerlingen ervaren de beperkte boekkeuze als belemmerend (alhoewel mijn sectie erg soepel is in het toestaan van boeken buiten de site, wij dragen leerlingen ook actief andere titels aan). Tijd om te lezen maken ze niet, want er is allereerst de allesoverheersende puberteit, er zijn baantjes, eerste liefdes, sportdingen en 1000 andere zaken die vóór huiswerk maken gaan en dat boek lezen komt bij velen op de laatste plek "want we hebben straks ook een proefwerk Duits", tja. Dan zit je dus met leerlingen die scheef lopen qua of ze bij zijn met lezen en dat motiveert al helemaal niet. Dit is in het geval je ervoor kiest om de leerlingen (deels) thuis te laten lezen.
Wat wij wél doen: kleine boekenclubjes binnen de klas laten oprichten, die leerlingen kiezen in een groepje een boek en lezen dat thuis, na een paar weken moet het boek uit zijn (en in de tussentijd is er lestijd over voor andere domeinen) en dan gaan leerlingen in de les van de boekverwerkingsopdracht in gesprek over het gelezen boek. Daar kan je vervolgens nog een boekopdrachtje aan hangen (schrijf een verslag van 1000 woorden over wat jullie hebben besproken), of het blijft bij die mondelinge bespreking.
Zoals ik al zei: een (kort) literair verhaal lezen aan de hand waarvan je de theorie behandelt, werkt in het vo veel effectiever dan een heel boek lezen. Een heel boek klassikaal lezen waar iedereen plezier aan beleeft zou ik zelf ook wel willen, maar dat is meestal helaas gewoon niet haalbaar.
Renmuis schreef op 11-10-2025 om 13:40:
[..]
Maar geloof me, in de bovenbouw van het basisonderwijs krijg ik alle kinderen mee als we samen Koning van Katoren, Borealis of Brief voor de Koning lezen, terwijl ze die boeken zelf nooit gepakt zouden hebben en/of er niet doorheen waren gekomen. En daarna hebben ze zoveel geleerd over de wereld, en over taal en literatuur. En natuurlijk vindt het ene kind het nog leuker dan het andere kind, dat hou je toch, maar als je kinderen alleen vrij laat lezen (of dat nu geheel vrij of van een beperkte lijst is), dan doe je de ontwikkeling van 90%+ van je klas tekort. Ook op het vwo.
Maar geloof mij, dit is echt totaal iets anders. Ik heb zowel in het basisonderwijs als in het voortgezet onderwijs gewerkt en op de basisschool is gezamenlijk een boek lezen echt een heel andere beveling dan bij Nederlands op de middelbare school. Sterker nog: op de basisschool deed ik dat altijd: ik las elke dag een stukje voor uit een boek. Daar praatten we regelmatig ook over. Daarnaast lazen kinderen ook nog hun zelfgekozen leesboek.
Op de basisschool zie je de leerlingen zo'n 5 uur op een dag, 5 dagen per week. Op de middelbare school zie je leerlingen 50 minuten op een dag, 3 dagen per week.
Samen een boek lezen is prima in te passen op de basisschool, maar op de middelbare school moet het eigenlijk in te beperkte tijd en teveel ten koste van andere dingen. Dat maakt dat het echt door de meeste kinderen niet leuk wordt gevonden, terwijl het op de basisschool wél door de meeste kinderen leuk wordt gevonden.
