Blog van Rode Krullenbol

De onvoorstelbare oogst van het zalige nietsdoen (‘Il dolce far niente’ in het Italiaans)

Schrijf- en zweetjunkies eigen, hang ik mijn gedisciplineerde dagelijkse levenspatroon niet graag – en dus ook niet snel – aan de wilgen. Slechts bij hoge uitzondering sta ik een onderbreking toe, die ik dan altijd zo kort mogelijk laat duren.

Met kerst evenwel krijgen de kluizenaar en ontdekkingsreiziger die zusterlijk ergens in mijn hoofd een achterkamertje delen, het steevast met elkaar aan de stok. Zij wedijveren dan strijdlustig om de vraag wie van hen het beste kan voorzien in mijn behoefte aan ‘escape’. De beste – want enige – manier om hun lawaaiige geruzie een halt toe te roepen, bestaat eruit één van de twee haar zin te geven.

Dit keer hoefde het aftelversje ‘iene-miene-mutte’ er niet bij aan te pas te komen. De uitbundige klanken van Fanfare Ciocarlia bleken namelijk op mij eenzelfde uitwerking te hebben als eertijds de lokroep van de Sirenes op Griekse zeelieden. Bovendien was ik wel benieuwd naar de vraag hoe manager Henry Ernst de blazers in kwestie had weten over te halen om hun gevestigde bestaan als agrariër (deels) in te ruilen voor het ongewisse bestaan van rondtoerende popartiesten. Enfin; escapisme, liefde voor de muziek en nieuwsgierigheid voegden zich deze december samen tot een kruidige, niet te versmaden (kerst)melange.

Voor de economisch geïnteresseerden/geobsedeerden onder u? U leest het goed! Geldbejag speelde daarbij – zoals wel vaker in mijn leven – slechts een ondergeschikte rol: die van bijzaak. Angst idem dito! Vanwege onze kennelijke zielsverwantschap ten aanzien van muziek, was ik weinig beducht voor al te grote culturele tegenstellingen. Erop vertrouwend, dat wie qua muzieksmaak op eenzelfde golflengte zit, elkaar altijd ook wel weet te vinden in andere opzichten.

Zodoende kwam ik mij te begeven te midden van een flink aantal muzikale ego’s van formaat. Net als het bank hangende, dromerige duimelotje dat ik ooit was in die bomvolle huiskamer van dat ene rijtjeshuis in een van de saaiste buitenwijken van Rotterdam.

Het was geen schip dat mij er bracht, maar een trein. Precies die overigens, welke te zien is in de documentaire

https://youtu.be/jX4buK_tnFA over dit muziekgezelschap. In plaats van een koperen blaasinstrument bevond zich onder mijn arm de vouwfiets die me reeds naar heel wat afgelegen oorden heeft weten te vervoeren.

Eenmaal in Roemenië bleek de gebruikswaarde ervan toch een beperking te kennen. De sneeuw lag er dermate hoog dat er geen doorkomen aan was met die fiets. – Met geen enkele trouwens! Weet dus, dat ik mijn trouwe tweewieler hier geenszins te na spreek. – Een authentieke trojka bracht me uiteindelijk naar dat kleine dorp Zece Prăjini in Noordoost-Roemenië, alwaar naar verluidt 80% van de mannelijke bevolking zich van kindsbeen af bekwaamt in het spelen van fanfaremuziek.

Tijdens de rit kwam zo af en toe de gedachte aan wolven bij mij op, hetgeen me dan angstvallig om mij heen deed kijken. Bijna kreeg ik er spijt van dat er een leeuw was verschenen voor mijn geestesoog toen ik deze zomer op zoek ging naar mijn spirituele krachtdier (zie: https://www.ouders.nl/forum/off-topic-discussies/een-vraag-naar-aanleiding-van-een-wilde-brainstorm, 17). Ware het niet dat dat tropische beest mij precies op het juiste moment – d.w.z. nog voordat het angstzweet tot onderkoeling kon leiden – me het advies influisterde om mijn blik onwankelbaar te richten op de drie paarden voor mij.

Die hobbelden alsof het hen hun liefste lust was; hielden doorgaans een snelheid aan van wel 40 tot 50 kilometer per uur; en dat stemde vrolijk. De ijskoud geserveerde Wodka – waarvan ik me stiekem afvroeg of dit een clandestien gedestilleerd spraakwater betrof en/of van een vrachtwagen was gevallen – maakte nog meer warme gevoelens bij mij los. Het duurde niet lang of ik wist de fles met een al even nonchalant gebaar weer terug te geven als deze mij almaar werd aangereikt door de chauffeur – of hoe zo’n kerel met zweep ook mag heten.

Ter plaatse aangekomen, droeg hij mij over aan – toeval of niet? – Kokolores; een vrouw die gebroken Engels wist te spreken met een Duits accent. Eindelijk vermocht de communicatie wat vlotter te verlopen dan toen het nog louter een kwestie van handen- en voetenwerk zijn kon.

De alcohol in mijn bloed dreigde mij – normaal een strikte geheelonthouder – over te leveren aan ongeremde impulsen. Sans gêne omhelsde ik mijn gastvrouw, alsof Zece Prăjini ook mijn geboorteplaats was en ook ik een Roma pur sang. Haar handelwijze naar mij was er een als die je verwacht naar een verloren schaap. Eenmaal binnen veegde ze zorgvuldig alle sneeuw van mijn kleding.

Uit de verte klonk het gedempte geluid van de blazers: een mengeling van muziek en geroezemoes, waar zo af en toe de luidste stem bovenuit steeg. “Hey!” vroeg ik haar enthousiast, “wanneer kan het interviewen beginnen?” “Nu meteen” was het antwoord. “We zitten al een eeuwigheid op je te wachten.” Voor ik het wist, bevond ik me in de oefenruimte. Daar zat iedereen op eenvoudige houten stoelen in een rij; met elk zijn instrument pal naast zich – als uit de kluiten gewassen schoothondjes. Het was er heerlijk warm, met zoveel lijven die als extra kacheltje fungeerden.

Een volslanke man die ik herkende als zijnde ‘oom Lambik’ kwam naar voren met één zo’n stoel, zette deze in het midden van de zaal, recht tegenover de heren neer en zei: “Hallo. Ik ben Costica Trifan”. En vergezeld van een langgerekte demonstratieve zwaaibeweging: “Mijn vrienden hier ..., noemen me Cimai.” Nadat ik me had voorgesteld als de enige echte Rode krullenbol, deelnemer aan het forum van Ouders Online, gezegde hij me vriendelijk maar kordaat: “Ga zitten en stel je vragen.” Zelf nam hij ook weer plaats.

In de veronderstelling daarmee professioneel over te komen, dacht ik er verstandig aan te doen om van start te gaan met de zo geijkte, maar wel wat impertinente vraag “Gaan jullie kinderen naar school?” Goddank was het meegebrachte notitieblok zo groot als het boek van Sinterklaas, want de heren bleken deze – alsook al mijn andere vragen – zeer uitvoerig te beantwoorden.

Schoorvoetend ving Cimai aan: “Wat zal ik zeggen? Welnu! Ik zal er geen doekjes om winden: wij hebben eigenlijk gerede twijfel en zorg ten aanzien van het huidige schoolsysteem. Hier in Roemenië gaat het al niet helemaal zoals het hoort, maar het rijke Westen? Dat maakt het nóg bonter. Daar weet men weliswaar goed genoeg dat niet heel het onderwijs geheel en al zou moeten draaien om kennisoverdracht. Maar handelt men naar dit inzicht? Lou loene! Het valt te vrezen dat ook de scholen hier meer en meer eenheidsworst producerende leerfabrieken gaan worden.”

Een wat oudere man viel hem al even verontwaardigd bij: “Dit, terwijl het een kwalijke misvatting is te denken, dat een onbeperkt gebruik van het verstand de sleutel is tot het ware geluk!” Op mijn verontruste frons – spontaan ontsprongen uit de angst hier als wetenschapper helemaal aan het verkeerde adres te zijn – matigde hij zijn toon. “Weet je wat het is? En dat klink misschien wat paradoxaal; maar wie kinderen harteloos opvoedt, laat hen opgroeien voor galg en rad. In zekere zin. Want een gebrek aan liefde? Dat leidt op termijn geheid tot zelfdestructief gedrag!”

Weer een ander vulde aan: “Denk dan aan je darmen volproppen met inferieure voeding, het bed delen met een iegelijk, mede daardoor te weinig slapen, het najagen van een carrière als crimineel, alcoholmisbruik en het tot je nemen van allerhande drugs.” Dichterlijk rondde de grijsaard af met: “Niet alleen de vruchten, maar ook de wortels van de opvoeding dienen zoet te zijn, wil medemenselijkheid floreren.” Om er met geheven vinger nog even nadrukkelijk aan toe te voegen: “in het kind én in de wereld!”

De ene uitspraak haalde kennelijk de andere, want nog voordat ik weer aan het woord kon komen, boog Cimai zich naar voren en verklaarde met de hand op zijn hart: “*Wij*gedragen ons nog steeds als de broeders die wij van nature zijn, omdat wij dat kunnen; ongehinderd door een opvoeding die mensen slechts van elkaar vervreemdt.” Amai; ging het door me heen. De schat zou eens weet moeten hebben van de koosnaam die de schoonmoeder van mijn broer Jerome en ik hem hebben gegeven. Nieuwsgierig naar de rest van zijn verhandeling echter, besloot ik wijselijk hem niet van zijn a propos te brengen.

“Weet je wat zo mooi is aan onze vriendschap?” vervolgde Cimai; terwijl hij richting zijn rechter buurman wees; “Als *hij* er blij om is eens een keer voortreffelijk te hebben gespeeld, dan verheugt *mij* dat eveneens. Baal ik ervan dat er allerlei foutjes zijn geslopen in mijn spel? Dan lucht ik met een gerust hart mijn frustratie daarover in de groep. Altijd wel iemand die me troost met een ‘volgende keer gewoon weer zo goed als anders’ of woorden van gelijke strekking. Een musicus kan zich werkelijk geen beter klankbord wensen! En een mens zich geen betere vrienden.”

Het gezegde greep Cimai dermate aan, dat hij zichtbaar een traantje moest wegpinken. Onmiddellijk sprong de man naast hem in door het woord van hem over te nemen. “Het is jammer dat de mensheid de lat vaak zo laag legt voor zichzelf. Wij vinden naar perfectie streven zo ongeveer het allerbelangrijkste in het leven. Zodra de datum van een concert vaststaat, gaan wij dan ook als een speer in de weer.”

Om de zo levendige discussie gaande te houden wierp ik tegen: “Is niet juist imperfectie een bron van vreugde?” De tubaspeler: “Je bedoelt geen beter vermaak dan leedvermaak? Maar dat is een heel ander insteek!” Met een uiterst serieuze, doordringende blik keek hij mij aan. “Wij proberen zo goed te spelen, dat er geen plekje in de ziel overblijft dat onze muziek niet weet te bereiken. En weet je wat het is? Eenmaal aangezet tot dansen, komen de mensen weer tot zichzelf. Al hebben ook wij ervaren, dat er wel degelijk mensen zijn die denken het heel goed te kunnen stellen zonder het soort van genoegen alwaar de menselijke natuur eigenlijk niet buiten kan.”

Het deed me deugd met een stelletje onverbeterlijke wereldverbeteraars van doen te hebben. Was dat nog een erfenis van het communistische regime of gaf het aan dat het kerkelijk gezag alhier – uitgeoefend door de ‘pope’ – nog steeds een stevige voet aan de grond had? Ik besloot het hen te vragen. Moedwillig liet ik daarbij het beladen woord ‘indoctrinatie’ vallen, opdat de scherven nog meer geluk mijn richting in zouden doen stromen.

Helaas verkreeg ik een respons die zowel ontwijkend was, als berispend: “Onderschat het niet! De mens lijkt zo eenvoudig. Maar ook al zie je zo scherp als een adelaar, is je verstand zo scherp als het scherpste scheermes, is je tastzin goddelijk fijnbesnaard en kunnen je oren de muziek en het geweeklaag van mensen goed horen? Helemaal doorgronden zal je de mens nooit!” Dit keer was het Kokolores die had gesproken. Zij was al die tijd bij de deur blijven staan.

Enigszins geïntimideerd door zo veel wijsgerigheid besloot ik het over een praktische boeg te gooien door eens te informeren naar hoe bij hen nieuwe nummers tot stand komen en worden ingestudeerd. Zo kwam ik te vernemen dat dit er al tjilpend aan toegaat en de naam Ciocarlia daarnaar ook een verwijzing herbergt. “Wij stellen ons in het algemeen op als vogels!” beierde het opeens enthousiast vanuit een zijkant van de zaal. Ogenblikkelijk verscheen op vrijwel ieders gezicht een lach. Van een besmuikte tot een zeer open, van een vrije geest getuigende.

Op mijn vraag of hun methode niet veel vermoeiender is dan notenschrift leren en daarvan gebruik maken, sprak een inmiddels van zijn emoties herstelde Cimai: “Nee, in tegendeel! Het gaat ons heel gemakkelijk af. Zoals eerder reeds ter sprake kwam? Wij zijn zo veel mogelijk één met de natuur en willen dat zo houden ook. Desnoods extra, of extra lang moeten oefenen hebben wij overigens graag over voor het hogere doel: zo wervend mogelijke optredens. Laten we wel wezen; het veraangenaamt ons leven alleen maar, gezien de bezigheden waarmee wij ons anders zouden dienen in te laten.”

“De afwas doen?” plaagde ik zonder te willen stoken in de lokale man/vrouwverhoudingen. Waarop weer een andere senior uit het gezelschap eigenwijs stelde: “Ach; je moet niet willen dat alles gaat zoals jij dat wilt. Anders zit je je eigen geluk maar in de weg. Beter is het om te genieten van wat er aan leuks op je pad komt.”

Door het raam achter hem zag ik opeens, dat er zich buiten in de sneeuw een flink aantal kinderen ophield. Zij waren gehuld in wolvenhuiden, die als capejes om hun schouders hingen. Desondanks rilden ze van de kou, als lammetjes die te vroeg van stal zijn gehaald. Elk had een velletje papier in de hand. Op mijn verbaasde vraag wat zij daar deden, dirigeerde Kokolores hen naar binnen, waarop zij naast elkaar voor de rij met blazers gingen staan.

Een voor een trad een kind naar voren om met een stralend gezichtje een tegelwijsheid op te dreunen of voor te lezen.

“Het geluk is als een echo: het antwoordt u, maar komt niet naar u toe.”

“Het grootste geluk, geen wensen te hebben, is het grootste ongeluk tevens.”

“Leven zonder illusie is leven zonder geluk.”

“Leed maakt fijngevoelig en helderziend. Het geluk geeft sterkere zenuwen en een minder scherpe blik.”

“De vriendschap vermindert wanneer er te veel geluk heerst aan de ene en te veel tegenspoed aan de andere zijde.”

“De zon ziet de wereld steeds vol warmte en licht. Word eerst zon en aanschouw dan de wereld.”

“Een ontevreden gemoed ondervindt slechts onaangenaamheden, terwijl een blijmoedige geest altijd reden tot vreugde vindt.”

Ronduit beduusd onderging ik de buiging na afloop onder het applaus van alle volwassenen. Bijna vergat ik om mee te klappen. “Kom!” hoorde ik Kokolores zeggen en zij leidde me naar een portret dat, voorzien van een opzichtig goud gekleurde houten omlijsting met barokke krullen, – zo uit de vroegere Jordaan vandaan – de achterwand van de zaal sierde. Het onderschrift vermeldde: Elisabeth zu Wied 1843-1916, Koningin van Roemenië. “Zij schreef om het pseudoniem Carmen Sylva. Zo noemden wij haar. Van ons heeft zij ook alle spreuken die je zonet te horen hebt gekregen! Ze kwam hier vaak op bezoek, moet je weten.”

Een ostentatief gekuch van Cimai verstoorde onze tweegesprek. Omkijkend zag ik dat de blazers hun fikse keffertjes op schoot namen. Na wat inspelen, weerklonk een nagenoeg foutloos uitgevoerd ‘Dusty road’ (

https://youtu.be/jtTtLnPlqmY) door de zaal, waarvan het intro me aan Béla Bártok deed denken. In polonaise voerden de kinderen me naar buiten. Daar stond een eland dat mij onmiskenbaar boos aankeek; met op zijn rug de persoon die er al die tijd niet bij was geweest: een vriendelijk ogende Henry Ernst. Met in zijn rechterhand zijn trompet en in zijn linker een dirigeerstok. Dat was zo’n koddig gezicht, dat ik lachend wakker schoot uit mijn lucide droom.

“Volgende keer misschien wat minder copieus dineren met kerst”; zo nam ik mij voor – gelegen op de met schapenvachten gegarneerde bank bij mij thuis.

Rode krullenbol