11 november 2001 door Joanna Sandberg
Onze oudste zoon (bijna 4 jaar) steekt te pas en te onpas zijn hand in zijn broek. Dit doet hij al ruim een half jaar. Wij vinden dit heel vervelend en vooral ook onhygiënisch. We hebben hem op allerlei manieren (vriendelijk, boos, geduldig, serieus, etc.) geprobeerd duidelijk te maken dat hij dat niet moet doen, maar dat helpt dan maar voor hooguit een paar uurtjes. Vaak gaat dit gedrag gepaard met zijn duim van de andere hand in zijn mond.
Wat kan de oorzaak zijn en hoe kunnen we hem dit afleren?
Voor het antwoord op deze vraag ga ik eerst kort in op de ontwikkeling van een kind. Van de babytijd, via dreumestijd en peutertijd tot de kleutertijd waar het in deze vraag uiteindelijk om gaat.
Een baby ervaart in zijn eerste levensjaar dat zuigen een heerlijk, bevredigend en ontspannen gevoel geeft. Zijn mondje wordt steeds gevoeliger en is een bron van lust. Het kind zuigt in eerste instantie aan de tepel of aan de fles en geniet van het zuigen.
Veel kinderen zuigen daarnaast ook op een speentje, op hun duim, of op iets anders (vaak twee vingers). Daarnaast friemelen veel kinderen tegelijkertijd aan een lapje, een dekentje of een knuffeltje als extra tast-prikkeling.
Tussen het tweede en derde jaar wordt het kindje steeds geïnteresseerder in zijn eigen lichaam, en ontdekt het onder andere zijn geslachtsdelen.
Het kind ontdekt dat ook het aanraken van het eigen geslachtsdeel een lekker gevoel geeft. Het kind geniet; net als bij het zuigen en friemelen aan een lapje.
Vooral bij moeheid en verdriet heeft het een troostend effect, maar daarnaast is het ook gewoon een lekker gevoel. Dit gedrag is heel normaal in de ontwikkeling van een kind. Uiteindelijk gaat het duimen, aan een lapje friemelen en aan het geslachtsdeel zitten vanzelf over.
Sanderijn van der Doef, onze deskundige van de vraagbaak seksuele opvoeding heeft al vele vragen over dit onderwerp beantwoord. Zie ook haar archief. Ik heb daar bij de onderstaande tekst dan ook dankbaar gebruik van gemaakt. [Vraagbaak Seksuele opvoeding - Archief]
Uw zoontje duimt, en zit met zijn handje in zijn broek. Dit geeft hem een lekker en ontspannen gevoel. Op de leeftijd van 4 jaar heeft een kind nog niet in de gaten dat dit gedrag niet hoort waar anderen bij zijn. Hij moet dit van u leren. U bent hier al mee bezig, maar het heeft blijkbaar nog geen effect. Boos worden heeft geen zin, want dan leert het kind dat het niet goed of zelfs slecht is om aan zijn piemel te zitten.
Het gaat vanzelf over, dus ik zou u aanraden om er niet te veel op te letten.
Waarom vindt u het eigenlijk zo vervelend dat hij het doet in uw bijzijn? Het is immers volkomen logisch dat hij dat doet. Bij u voelt hij zich vertrouwd, en van gêne is op die leeftijd nog geen sprake.
U vindt het ook onhygiënisch. Als hij zich elke dag wast, en natuurlijk ook zijn piemel (met uw hulp) dan lijkt het mij eerlijk gezegd niet onhygiënisch.
Ik hoop dat u inmiddels begrijpt dat zijn gedrag niet afwijkend is, en dat u het daardoor kunt verdragen dat hij in uw bijzijn aan zijn piemel zit.
Wel kunt u hem zeggen dat u het niet goed vindt als hij dit doet waar anderen bij zijn. Dus dat u het niet wil hebben als er bezoek is, of als jullie ergens op bezoek zijn. Zo leert hij dat dit gedrag privé is.
