30 mei 2002 door Ward van Alphen
Onze oudste zoon (5) is ongelofelijk brutaal en ongevoelig voor onze autoriteit. We proberen al jaren om op een gezellige, humorvolle manier de gewone gang van zaken in het huishouden als eten, opruimen, naar school, bad en bed gaan, voor elkaar te krijgen, maar worden telkens door hem in een machtsstrijd gemanoeuvreerd. De jaloezie naar zijn anderhalf jaar jongere broertje, die wel heel erg coöperatief is, maakt het er niet makkelijker op.
We geven hem zoveel mogelijk in 1-op-1-situaties tijd en positieve aandacht. Dan is hij een grote schat, kan uren heel lekker spelen en boekjes lezen. Maar hij is net een bodemloze put; het is nooit genoeg. Hij is ongevoelig geworden voor alle soorten van dreigementen. Hij slaat z'n ogen ten hemel en zegt dat het hem toch niks kan schelen. We geven hem zelfs tot ons eigen afgrijzen regelmatig een pak op z'n broek; uit pure wanhoop.
Ik ben een niet-werkende moeder en heb alle tijd voor mijn kinderen, maar het is niet meer op te brengen! Overigens heeft zijn juf nergens last van, en zijn de moeders van de vriendjes waar hij speelt ook erg blij met hem. Wat doe ik fout?!
Om te beginnen is het de vraag of u werkelijk iets fout doet. Het is immers mogelijk dat uw zoon op school en bij vriendjes minder met regels geconfronteerd wordt dan thuis.
Uit uw vraag begrijp ik overigens nog niet precies wat er nu fout gaat. Hij luistert slecht. Betekent dit dat hij in opstand komt tegen elke grens die u hem stelt? Of is het probleem dat hij er moeite mee heeft dat de aandacht verdeeld wordt in het gezin, en dat er aan een kind van 5 ook eisen worden gesteld?
Het kan zijn dat hij klem is komen te zitten in de leeftijdsfase waarbij anderen toenemend een rol gaan spelen in het leven van een kind, en het niet alleen meer om hem draait.
Hoe moet je hier nu uitkomen? Leren luisteren is een basis voor de ontwikkeling van een kind, dus dat moet hij in ieder geval leren.
Hij zal ook niet álles fout doen, misschien kan hij bepaalde dingen (of taken) juist erg goed. En misschien is hij te prikkelen op het gebied van "groot willen zijn en het gedrag vertonen dat daarbij hoort".
Je zou eens kunnen kijken welk gedrag je zou willen veranderen.
Wat betreft negatief gedrag: dat zou je zoveel mogelijk moeten proberen te negeren. Een goede manier om dat te doen is de "time out", een andere term voor een kind even op de gang of op zijn kamer zetten.
Wellicht moet zijn kamer daarvoor onaantrekkelijker gemaakt worden, vooral als het hem niets kan schelen om weggestuurd te worden naar zijn kamer, omdat hij daar leuke spelletjes kan doen.
Of misschien moet u gewoon een lange adem hebben, omdat een kind het op een gegeven moment ook wel zat wordt om in zijn eentje spelletjes te doen.
Gewenst gedrag (bijvoorbeeld: op tijd gaan slapen, of op tijd gaan slapen zonder gemor, of bepaalde taakjes doen) kun je belonen met een sticker-systeem. Ook een immateriële beloning is mogelijk, bijvoorbeeld dat hij iets leuks mag doen met zijn vader of zo. In ieder geval iets wat past bij 'een grote jongen zijn'. (Dat moet je zo niet zeggen tegen hem, maar dat soort beloningen zou je kunnen kiezen).
Eventueel kun je materiële tussenbeloningen kiezen (bijvoorbeeld bij tien stickers, en bij dertig de grote beloning).
De kunst is ook om een haalbaar programma te ontwerpen, en om dit programma bij te stellen naar moeilijker doelen als blijkt dat het werkt.
Je zou bijvoorbeeld voor een doel in de eerste week drie stickers kunnen geven, en de volgende week twee (en een ander, nieuw doel weer drie). Maar misschien hoeft dat ook niet, en wordt het zo te ingewikkeld.
In dit scenario dreigt u niet, maar u spreekt van te voren af wat u doet. Bijvoorbeeld één keer waarschuwen, en dan een half uur naar boven. Werkt dat niet, dan de rest van de avond naar boven of iets dergelijks.
Dat moet u dan wel consequent doen, en uw man ook.
De kunst is om tegelijkertijd het leuke contact dat er ook nog is met hem, zoveel mogelijk vol te houden.
Het zou ook mooi zijn als u samen met hem kunt vaststellen dat het helemaal niet leuk is zoals het op dit moment gaat, en dat u samen met hem gaat proberen om te kijken of het anders kan.
Als dit alles niet lukt, kunt u natuurlijk professionele hulp opzoeken, maar ik heb geen idee of die bij u in de buurt te vinden is. Succes ermee!
