11 oktober 2002 door Joanna Sandberg

Niet meer zindelijk door de scheiding. Wat moet ik doen? (4 jr)

Mijn zoontje van 4 plast overdag en 's nachts weer in zijn broek. Tot voor kort was hij zindelijk, maar nu is hij dat niet meer.

Ik heb het vermoeden dat dit komt door spanningen tussen de vader en mij. We zijn nu uit elkaar. De vader komt nog wel vaak langs om hem een verhaal voor te lezen voor het naar bed gaan, of om iets leuks te gaan doen. Ik zie in dat dit misschien wel verwarrend kan zijn.

Ik weet niet goed wat ik moet doen. Mijn zoontje vraagt vaak wanneer vader weer komt. Ik weet niet goed hoe ik hem dit uit moet leggen.

Ook weet ik niet hoe ik met het probleem van het plassen om moet gaan. Boos worden doe ik niet, maar ik merk wel dat ik steeds vraag of hij nog even naar de WC wil gaan, etc.

Opvoeding en gedrag

Poepen op het potje, hoe pak je dat aan?

Antwoord

Uw zoontje van 4 jaar was zindelijk, maar plast nu zowel overdag als 's nachts in zijn broek. Dat heet: 'secundaire enuresis'. Ik denk dat u goed aanvoelt dat zijn onzindelijkheid een reactie is op de spanningen tussen u en uw ex-partner.

Het is helemaal niet ongewoon dat kinderen met onzindelijkheid reageren op spanningen en stress, maar het is wel vervelend voor het kind zelf én voor zijn ouders.

Meestal gaat het vanzelf over

Vooral school-stress en spanningen in huis zijn vaak een oorzaak voor secundaire enuresis.

Meestal gaat het vanzelf over wanneer de spanningen afnemen. Een enkele keer gebeurt dit niet, en dan is het zaak om naar de huisarts te gaan om ook een fysieke (medische) oorzaak uit te sluiten.

Kleuters begrijpen er niets van

Kleuters, zoals uw zoon, begrijpen niets van spanningen tussen hun ouders en de redenen waarom ze uit elkaar gaan. Maar zij voelen des te meer.

Een scheiding heeft een groot effect op kleuters, en jongens reageren er meestal heftiger op dan meisjes. Er verandert veel in het leven van zo'n kleuter, onder andere omdat het meestal zo is dat ze hun vader minder gaan zien. Doorgaans is hij immers degene die uit huis vertrekt.

Angst en schuld

Datgene wat voorheen vanzelfsprekend was, blijkt niet langer meer vanzelfsprekend te zijn, en dat maakt angstig. Het kleutertje kan fantasie en werkelijkheid nog niet goed van elkaar scheiden, en door zijn ego-centrisme en magisch denken, kan het (kleine) kind vaak denken dat hij de schuld is van het uit elkaar gaan van zijn ouders.

Het is dus belangrijk dat jullie je zoon – in begrijpelijke taal – duidelijk maken dat hij nergens schuld aan heeft.

Ook is het belangrijk voor jullie zoon dat jullie niet negatief over elkaar praten. Hoe ouders met elkaar (voor, tijdens en na de scheiding) omgaan, heeft een groot effect op het welbevinden van het kind.

Samen blijven zorgen

Dus: hoe beter ouders samen voor het kind kunnen blijven zorgen, hoe eerder een kind zich kan herstellen.

Dat gaat als volgt:

• door goed te overleggen;
• door geen ruzie te maken waar het kind bij is;
• door elkaar het kind te gunnen.

Conflicten tussen (ex-)partners zijn namelijk zéér stress-verhogend voor kinderen.

Gelukkig ziet uw zoon zijn vader regelmatig, en naar ik begrijp doen jullie ook je best om dit goed te laten verlopen. Dit is belangrijk voor zijn ontwikkeling, ondanks het feit dat het nu verwarrend voor hem is dat zijn vader niet meer bij hem woont.

Advies voor u

Ik zou u adviseren om samen met uw ex-partner ervoor te gaan zorgen dat jullie regelmaat, voorspelbaarheid en betrouwbaarheid gaan bieden aan jullie zoon. Ook voor wat betreft de omgang met zijn vader.

Dit betekent onder andere dat uw zoon gaat begrijpen wanneer zijn vader komt. U kunt uw zoon daarbij helpen door een kalender te maken waarop u visualiseert wanneer zijn vader komt.

Advies voor uw ex-partner

Uw ex-partner raad ik aan om meer tijd te nemen voor zijn zoon bij het voorlezen. Dus: om eerder te komen. Maar ook: om het kind – bijvoorbeeld – in bad te doen, daarna met hem te spelen, en hem vervolgens voor te lezen.

Als het contact té kort duurt, kan dat weer spanningen geven bij uw zoon, terwijl het juist de bedoeling is dat hij daarna gaat slapen.

Ook is het belangrijk dat uw ex-partner zijn zoon niet alleen trakteert op leuke dingen, maar dat hij ook gewoon voor hem zorgt. Zoals: naar school brengen, van school halen, eten koken, hem corrigeren wanneer hij lastig is, enzovoorts.

Belangen boven spanningen

Ik hoop dat u en uw ex-partner in staat zijn om de belangen van jullie zoon boven jullie onderlinge spanningen te stellen. Dat vergt natuurlijk wel veel van jullie, want vaak lopen relatiespanningen door in spanningen op ouder-niveau. Ik hoop dus dat jullie hier volwassen mee om kunnen gaan.

Het is overigens heel goed dat u niet boos wordt wanneer uw zoontje nat is. Hij plast immers niet met opzet in zijn broek.

Tips

Ik raad u in ieder geval aan om het volgende doen:

• besteed niet te veel aandacht aan het nat zijn;
• geef uw zoontje positieve aandacht, los van het nat zijn, en prijs hem wanneer hij droog is. Zeg hem ook dat het niet erg is dat hij nat is, en dat het wel weer overgaat;
• leg de verantwoordelijkheid voor het nat zijn zoveel mogelijk bij uw zoontje zelf. In de praktijk betekent dat: hem zelf wat laten doen om het probleem op te lossen, zoals een schone broek pakken, de natte broek in de wasmand doen, etc.;
• laat uw zoontje voldoende drinken. Niet alleen gedurende de dag maar ook 's avonds;
• U kunt uw zoontje 's avonds op een vast tijdstip opnemen, maar noodzakelijk is dat niet;
• heb geduld en wees gerust. In de meeste gevallen gaat de onzindelijkheid weer spontaan over, zeker als u en uw ex-partner ervoor zorgen dat uw zoontje zich veilig voelt (of: weer veilig gaat voelen). Dat wil zeggen: dat hij ervaart (of gaat ervaren) dat jullie er allebei voor hem zijn, ook al zijn jullie uit elkaar.

Succes!