18 september 2009 door Elise de Bree
Mijn zoon van 4½ heeft de neiging om woorddelen te verwisselen. Dit doet hij al heel lang en uiteindelijk gaat hij woorden wel goed uitspreken, maar ik vind het zo eigenaardig. Ik ben benieuwd waarom hij dit doet.
Toen hij 2 was, verwisselde hij de eerste en de laatste letters van woorden. Maar nu verwisselt hij dus delen van woorden. Midgetgolven wordt bijvoorbeeld golfmidgen.
Hij praat verder heel duidelijk en in complete zinnen, dus dat verwisselen valt echt op.
De omdraaiingen van lettergrepen door uw zoon lijken op die uit een eerdere vraag, waarin een meisje onder andere "stengelsoepje" zei voor soepstengeltje, en "doosbrood" voor brooddoos. Er is echter wel een verschil.
Bij dat meisje bleef het aantal lettergrepen gelijk, terwijl uw zoon met "golfmidgen" een 4-lettergrepig woord terugbrengt tot een 3-lettergrepig woord. Ik denk dat dat komt doordat de woorden van het meisje uit allemaal bekende en betekenisvolle onderdelen (morfemen) bestonden, terwijl dat bij midgetgolfen niet het geval is.
In soepstengeltje bijvoorbeeld, zijn soep, stengel en het verkleinwoord -tje terug te vinden. Dat woord is dus makkelijk in stukjes te hakken en om te draaien. Voor een woord als midgetgolven is dat een stuk lastiger. Daar zitten, op de werkwoord-achtige uitgang -en na, geen duidelijke Nederlandse morfemen in. Misschien kent uw zoontje wel het woord golf, maar midget toch zeker niet. Het is voor hem dus een lastig woord.
Hij onthoudt wel de belangrijkste kenmerken: golf, midg en -en, en maakt daar een nieuw woord van. Wat dat betreft lijkt zijn strategie een beetje op die van het kindje dat van inbussleutel een "sleutel-in-de-bus" maakte, door te zoeken naar herkenbare stukjes in het woord. (Zie: Waarom wordt een inbussleutel een 'sleutel-in-de-bus'?)
U gaf helaas maar één voorbeeld; ik was wel benieuwd naar andere omdraaiingen van hem. Ik vermoed eigenlijk dat hij ze niet vaak maakt, en áls hij ze maakt, dan denk ik dat het gebeurt bij:
In het Woordenboek Kindernederlands van Ouders Online is ook een aantal mooie voorbeelden terug te vinden. Zoals:
Het is dus niet gek dat uw zoontje die omdraaiingen maakt. En u hoeft er zich helemaal geen zorgen om te maken. Zoals u al zei leert hij de woorden uiteindelijk goed te zeggen en spreekt hij verder goed. Hij moet alleen nog een weergave in het woordenboek in zijn hoofd maken van die ingewikkelde woorden, en dat duurt soms even.
Tot slot nog even de klankverwisselingen die hij maakte toen hij 2 was. Ik kan daar moeilijk iets over zeggen omdat u daar geen voorbeelden van gaf. Ik moet mij dus beperken tot een algemene opmerking hierover.
Het proces van klankomdraaiingen staat bekend als metathese. Bekende voorbeelden zijn:
Het komt vooral voor bij ingewikkelde woorden en woorden die nieuw zijn bij kinderen. Of in de bovengenoemde voorbeelden: bij woorden met moeilijk uit te spreken klankcombinaties (sp).
Samenvattend: alles wat u vertelde past bij de leeftijd en is goed verklaarbaar. Geniet van de creatieve uitingen van uw opgroeiende zoon!
